DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.27907#0236
192 turc de XVIII1' siecle. „Rocznik Orientalistyczny” t. 30, 1966, nr 1 oraz A. Mrozowska, T. Majda Rysunki kostiumów tureckich z
kolekcji króla Stanisława Augusta w Gabinecie Rycin Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie. T. 1. Warszawa 1973. T. 2.
Warszawa 1978. Produktem badań nad pismem i książką islamu były też inne opracowania, jak: Z. Zimnicki Tureckie pisme
diwani. Kraków 1951; — J. Bielawski Książka w świecie Islamu. Wyd. Ossolineum 1961.
Kontynuując zainteresowania Mańkowskiego Jan Reychman badał wpływy kultury tureckiej na kulturę polską w różnych
dziedzinach, czego efektem było kilka książek, m.in.: Życie polskie w Stambule w XVIII wieku (Warszawa 1959) oraz Orient w
kulturze polskiego Oświecenia (Warszawa 1962).
Liczne zabytki sztuki tureckiej w polskich zbiorach były polem zainteresowania muzeologów, przy czym największą
uwagę przyciągały, jak zawsze, tureckie trofea spod Wiednia. Z. Żygulski jun. rozprawę pt. Chorągwie tureckie w Polsce na tle
ogólnej problematyki przedmiotu opublikował przy językoznawczej współpracy Z. Abrahamowicza w „Studiach do Dziejów
Wawelu” (t. 3, Kraków 1968). O ubiorach, uzbrojeniu i oporządzeniu tureckim pisał też ten sam autor w różnych artykułach i
książkach: Ze 'studiów nad dawną sztuką siodlarską („Rozprawy i Sprawozdania Muzeum Narodowego w Krakowie” t. 5,
1959); - Kostiumologia (Wyd. Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, Kraków 1972) - Broń w dawnej Polsce na tle uzbrojenia
Europy i Bliskiego Wschodu (wyd. PWN, Warszawa 1975; wyd. 2 Warszawa 1982); - Trofea wiedeńskie („Studia Wilanowskie”
cz. Ili - IV, Warszawa \91 Stara broń w polskich zbiorach (Warszawa 1982);-Broń wschodnia. Turcja, Persja, Indie,
Japonia (Warszawa 1983).
Hasła z opisami obiektów tureckich znalazły się w różnych przewodnikach, katalogach i albumach polskich muzeów
narodowych i innych muzeów, z których najbardziej obfity w turcika jest okazały album Zbiory Zamku Królewskiego na Wawelu
pod red. Jerzego Szabłowskiego (1 wyd. Warszawa 1969,2 wyd. Warszawa 1974; wersje obcojęzyczne). Godny uwagijest również
przewodnik Wschód w zbiorach wawelskich (oprać. J. T. Petrus, M. Piątkiewicz-Dereniowa i M. Piwocka, Kraków 1976). Ze
wszystkich dziel sztuki tureckiej w wystawach czasowych najczęściej udostępniano kobierce; zwykle towarzyszyły tym wystawom
przewodniki lub katalogi. W krakowskim Muzeum Narodowym wystawy kobierców tureckich urządzono w 1951 r., a następnie w
1977 r. (udostępniając tę wystawę w Muzeum w Rzeszowie w 1978 r. i Muzeum w Koszalinie w 1980 r., w opracowaniu
katalogowym B. Biedrońskiej-Słotowej). W latach 1977 - 1978 zorganizowano wystawę kobierców i tkanin wschodnich (w tym
kobierców tureckich) z kolekcji Kulczyckich, wydając przy tej okazji katalog. Ukazał się również ogólny podręcznik kobiemictwa:
T. Wierzejski, M. Kałamajska-Saeed Kobierce wschodnie (Warszawa 1970). W druku znajduje się praca B. Biedrońskiej-Słotowej:
Portrety osobistości polskich jako ikonograficzne źródło do dziejów wschodnich kobierców (Muzeum Narodowe w Krakowie). Tej
samej autorki ukazały się Kobierce tureckie (Muzeum Narodowe w Krakowie. Katalog zbiorów), t. 3, Kraków 1985. - Z okazji VII
Międzynarodowego Kongresu Sztuki Tureckiej, jaki odbył się w Polsce w 1983 r„ w Muzeum Narodowym w Warszawie
urządzono wystawę pt. Tkanina turecka XVI - XIX w. ze zbiorów polskich, której towarzyszył obszerny katalog pod tym samym
tytułem (oprać, zbiór.); komisarzem tej wystawy była Jadwiga Chruszczyńska.
W związku ze wzmożonymi wyjazdami turystycznymi Polaków do Turcji, obserwowanymi od połowy lat sześćdziesią-
tych, napisano szereg popularnych artykułów o sztuce tureckiej w periodykach, a ponadto opublikowano dobry przewodnik: M.
Popko Turcja (wyd. Wiedza Powszechna, Warszawa 1971), oraz zarys historyczny: K. Poznańska Turcja stara i nowa (Warszawa
1970). Wyrazem wciąż powracającej fali zainteresowań stosunkami polsko-tureckimi była książka K. Gałczyńskiej-Kilańskiej
Polacy w kraju półksiężyca (Kraków 1974) oraz: S. Piotrowski Tureckie blaski i cienie. Warszawa 1975; - B. Troński Turcja bez
tajemnic. Warszawa 1981.
Uwagi na temat kultury Turków przedislamskich znalazły się we wstępie (pióra Mariana Lewickiego) do polskiego
wydania klasycznego dzieła: Marco Polo Opisanie świata (Warszawa 1954).
Istotne znaczenie dla poznania historii i kultury tureckiej miały przekłady opracowań obcych, wydawane w Polsce
zwłaszcza przez Państwowy Instytut Wydawniczy, jak np.: L. Gumilow Dzieje dawnych Turków. Tłum. T. Zabłudowski.
Warszawa 1972, oraz F. Babinger Z dziejów imperium Osmanów. Sułtan Mehmed Zdobywca i jego czasy. Tłum. T. Zabłudowski.
Warszawa 1977 (z cennym posłowiem Wojciecha Hensla). Na uwagę zasługują też książki: B. Lewis Narodziny nowoczesnej
Turcji. Tłum. K. Dorosz. Warszawa 1972; - D. i J. Sourdel Cywilizacja islamu. Tłum. M. Skuratowicz i W. Dembski. Warszawa
1980; - T. Wituch Tureckie przemiany. Dzieje Turcji, 1878 - 1923. Warszawa [1980]. Zob. też ostatnio: R. Lewis Życie codzienne
w Turcji osmańskiej. Tłum. W. Radwański. Warszawa 1984.
Nowy etap rozwoju badań nad sztuką turecką otworzyły prace związane z obchodami 300-lecia Odsieczy Wiednia (1983
r.) i z Międzynarodowym Kongresem Sztuki Tureckiej, który w tymże jubileuszowym roku odbył się w Polsce.
kolekcji króla Stanisława Augusta w Gabinecie Rycin Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie. T. 1. Warszawa 1973. T. 2.
Warszawa 1978. Produktem badań nad pismem i książką islamu były też inne opracowania, jak: Z. Zimnicki Tureckie pisme
diwani. Kraków 1951; — J. Bielawski Książka w świecie Islamu. Wyd. Ossolineum 1961.
Kontynuując zainteresowania Mańkowskiego Jan Reychman badał wpływy kultury tureckiej na kulturę polską w różnych
dziedzinach, czego efektem było kilka książek, m.in.: Życie polskie w Stambule w XVIII wieku (Warszawa 1959) oraz Orient w
kulturze polskiego Oświecenia (Warszawa 1962).
Liczne zabytki sztuki tureckiej w polskich zbiorach były polem zainteresowania muzeologów, przy czym największą
uwagę przyciągały, jak zawsze, tureckie trofea spod Wiednia. Z. Żygulski jun. rozprawę pt. Chorągwie tureckie w Polsce na tle
ogólnej problematyki przedmiotu opublikował przy językoznawczej współpracy Z. Abrahamowicza w „Studiach do Dziejów
Wawelu” (t. 3, Kraków 1968). O ubiorach, uzbrojeniu i oporządzeniu tureckim pisał też ten sam autor w różnych artykułach i
książkach: Ze 'studiów nad dawną sztuką siodlarską („Rozprawy i Sprawozdania Muzeum Narodowego w Krakowie” t. 5,
1959); - Kostiumologia (Wyd. Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, Kraków 1972) - Broń w dawnej Polsce na tle uzbrojenia
Europy i Bliskiego Wschodu (wyd. PWN, Warszawa 1975; wyd. 2 Warszawa 1982); - Trofea wiedeńskie („Studia Wilanowskie”
cz. Ili - IV, Warszawa \91 Stara broń w polskich zbiorach (Warszawa 1982);-Broń wschodnia. Turcja, Persja, Indie,
Japonia (Warszawa 1983).
Hasła z opisami obiektów tureckich znalazły się w różnych przewodnikach, katalogach i albumach polskich muzeów
narodowych i innych muzeów, z których najbardziej obfity w turcika jest okazały album Zbiory Zamku Królewskiego na Wawelu
pod red. Jerzego Szabłowskiego (1 wyd. Warszawa 1969,2 wyd. Warszawa 1974; wersje obcojęzyczne). Godny uwagijest również
przewodnik Wschód w zbiorach wawelskich (oprać. J. T. Petrus, M. Piątkiewicz-Dereniowa i M. Piwocka, Kraków 1976). Ze
wszystkich dziel sztuki tureckiej w wystawach czasowych najczęściej udostępniano kobierce; zwykle towarzyszyły tym wystawom
przewodniki lub katalogi. W krakowskim Muzeum Narodowym wystawy kobierców tureckich urządzono w 1951 r., a następnie w
1977 r. (udostępniając tę wystawę w Muzeum w Rzeszowie w 1978 r. i Muzeum w Koszalinie w 1980 r., w opracowaniu
katalogowym B. Biedrońskiej-Słotowej). W latach 1977 - 1978 zorganizowano wystawę kobierców i tkanin wschodnich (w tym
kobierców tureckich) z kolekcji Kulczyckich, wydając przy tej okazji katalog. Ukazał się również ogólny podręcznik kobiemictwa:
T. Wierzejski, M. Kałamajska-Saeed Kobierce wschodnie (Warszawa 1970). W druku znajduje się praca B. Biedrońskiej-Słotowej:
Portrety osobistości polskich jako ikonograficzne źródło do dziejów wschodnich kobierców (Muzeum Narodowe w Krakowie). Tej
samej autorki ukazały się Kobierce tureckie (Muzeum Narodowe w Krakowie. Katalog zbiorów), t. 3, Kraków 1985. - Z okazji VII
Międzynarodowego Kongresu Sztuki Tureckiej, jaki odbył się w Polsce w 1983 r„ w Muzeum Narodowym w Warszawie
urządzono wystawę pt. Tkanina turecka XVI - XIX w. ze zbiorów polskich, której towarzyszył obszerny katalog pod tym samym
tytułem (oprać, zbiór.); komisarzem tej wystawy była Jadwiga Chruszczyńska.
W związku ze wzmożonymi wyjazdami turystycznymi Polaków do Turcji, obserwowanymi od połowy lat sześćdziesią-
tych, napisano szereg popularnych artykułów o sztuce tureckiej w periodykach, a ponadto opublikowano dobry przewodnik: M.
Popko Turcja (wyd. Wiedza Powszechna, Warszawa 1971), oraz zarys historyczny: K. Poznańska Turcja stara i nowa (Warszawa
1970). Wyrazem wciąż powracającej fali zainteresowań stosunkami polsko-tureckimi była książka K. Gałczyńskiej-Kilańskiej
Polacy w kraju półksiężyca (Kraków 1974) oraz: S. Piotrowski Tureckie blaski i cienie. Warszawa 1975; - B. Troński Turcja bez
tajemnic. Warszawa 1981.
Uwagi na temat kultury Turków przedislamskich znalazły się we wstępie (pióra Mariana Lewickiego) do polskiego
wydania klasycznego dzieła: Marco Polo Opisanie świata (Warszawa 1954).
Istotne znaczenie dla poznania historii i kultury tureckiej miały przekłady opracowań obcych, wydawane w Polsce
zwłaszcza przez Państwowy Instytut Wydawniczy, jak np.: L. Gumilow Dzieje dawnych Turków. Tłum. T. Zabłudowski.
Warszawa 1972, oraz F. Babinger Z dziejów imperium Osmanów. Sułtan Mehmed Zdobywca i jego czasy. Tłum. T. Zabłudowski.
Warszawa 1977 (z cennym posłowiem Wojciecha Hensla). Na uwagę zasługują też książki: B. Lewis Narodziny nowoczesnej
Turcji. Tłum. K. Dorosz. Warszawa 1972; - D. i J. Sourdel Cywilizacja islamu. Tłum. M. Skuratowicz i W. Dembski. Warszawa
1980; - T. Wituch Tureckie przemiany. Dzieje Turcji, 1878 - 1923. Warszawa [1980]. Zob. też ostatnio: R. Lewis Życie codzienne
w Turcji osmańskiej. Tłum. W. Radwański. Warszawa 1984.
Nowy etap rozwoju badań nad sztuką turecką otworzyły prace związane z obchodami 300-lecia Odsieczy Wiednia (1983
r.) i z Międzynarodowym Kongresem Sztuki Tureckiej, który w tymże jubileuszowym roku odbył się w Polsce.