DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.27907#0248
204 nad Allacha. Mahomet jest wysłannikiem Boga”, wypowiedze-
nie którego w obecności świadków było wystarczające do
przyjęcia islamu. U szyitów formułę tę uzupełniało zdanie:
„Ali jest zastępcą Allacha”.
s z y i z m - doktryna islamu wyznawana przez szyitów, stron-
ników Alego i jego następców, odmawiających legalności
kalifom omajjadzkim i abbasydzkim, uznających zaś autorytet
imamów, zwykle dwunastu, przywódców duchowych. Szyici
dzielili się na szereg sekt, z których najbardziej znani byli
ismailici. Irak i Persja były głównymi krajami szyickimi. Szyici
mieli naturalnych przeciwników w sunnitach.
§ i f a h a n e (tur,) - szpital, czasem jedynie służący leczeniu
chorób umysłowych. Szpitalnictwo, pod wpływem perskim,
rozwinęli Seldżucy, łącząc budynki szpitalne z meczetami lub
medresami.
t a b h a n e (tur.) - w Turcji osmańskiej schronisko (przytu-
łek) dla wiernych, wchodzące w skład wielkich sułtańskich
fundacji architektonicznych (kiilliye), skupionych wokół
meczetu.
t a i-t i - chiński motyw „dnia i nocy” pojawiający się w sztuce
tureckiej, zwykle w formie dwóch symetrycznych pól, białego i
czarnego.
talik i nastalik - style pisma rozwinięte w Persji od XIV
w„ w których litery, słabiej artykułowane niż w stylach nashi i
siiliis, odznaczały się większą płynnością i nie miały wysunię-
tych pionowo trzonów. W tych stylach przedmiotem kompo-
zycji było raczej całe słowo niż poszczególne litery. Do
inskrypcji architektonicznych weszły w okresie późnoosmań-
skim. Ich odmianą był styl szekaste (czyli łamany; tur. ęikeste),
używany w Persji i Turcji osmańskiej, przeważnie w tekstach
poetyckich.
teratologiczny ornament -ornament wywodzący
się z form zwierzęcych lub zwierzęco-hybrydalnych, szczegól-
nie popularny w przedmuzułmańskiej sztuce tureckiej,
t u g r a (tur. tugra) - godło władców tureckich: sułtanów
osmańskich (do XVI w. także ich synów), a na Krymie chanów,
kałgów i nureddinów, stanowiące splot kunsztownie wykali-
grafowanych imion ich własnych oraz ich ojców, tudzież
tytułów i pewnych zwyczajowych formuł,
turban (tur. tulbend, z pers. diilbend, od dul „muślin” i bend
„wiązać”) - termin oznacza w zasadzie tylko cienki zawój,
okręcany zwykle wokół czapki z pilśni bądź tektury, zwanej
kavuk. W Turcji osmańskiej obowiązywały różne turbany i
inne nakrycia głowy w zależności od stanu i urzędu danej osoby
oraz wagi chwili. Nakrycia głowy sułtana i wysokich dygnitarzy
Porty pozostawały pod opieką specjalnego „agi od turbanów”
(,tulbend agasi).
turąuerie- termin francuski na oznaczenie stylu dekora-
cyjnego naśladującego w sposób swobodny motywy tureckie,
popularnego w sztuce europejskiej XVIII w. Również w
architekturze, zwłaszcza parkowej, naśladowano tureckie
pawilony i kioski.
tiirbe (tur.) - mauzoleum w krajach islamu, rozwijane od IX
w.
ulu c a m i - typ wielkiego (piątkowego) meczetu wieloko-
pułowego.
w a kuf (tur. vakif - pobożna fundacja, dotycząca m.in.
meczetów, mauzoleów, medres, szpitali, łaźni, fontann, wypo-
sażona w wieczyste fundusze, kierowana przez powierników.
»Taka fundacja nie mogła być sprzedana, oddana komukolwiek
lub w inny sposób rozdysponowana, status zaś jej był określony
odpowiednim dokumentem.
Yang i Ying-w mitologii chińskiej przeciwstawienie
dwóch pryncypiów świata, męskiego i żeńskiego, występują-
cych symbolicznie pod różnymi postaciami, często w formie
walki feniksa ze smokiem.
nie którego w obecności świadków było wystarczające do
przyjęcia islamu. U szyitów formułę tę uzupełniało zdanie:
„Ali jest zastępcą Allacha”.
s z y i z m - doktryna islamu wyznawana przez szyitów, stron-
ników Alego i jego następców, odmawiających legalności
kalifom omajjadzkim i abbasydzkim, uznających zaś autorytet
imamów, zwykle dwunastu, przywódców duchowych. Szyici
dzielili się na szereg sekt, z których najbardziej znani byli
ismailici. Irak i Persja były głównymi krajami szyickimi. Szyici
mieli naturalnych przeciwników w sunnitach.
§ i f a h a n e (tur,) - szpital, czasem jedynie służący leczeniu
chorób umysłowych. Szpitalnictwo, pod wpływem perskim,
rozwinęli Seldżucy, łącząc budynki szpitalne z meczetami lub
medresami.
t a b h a n e (tur.) - w Turcji osmańskiej schronisko (przytu-
łek) dla wiernych, wchodzące w skład wielkich sułtańskich
fundacji architektonicznych (kiilliye), skupionych wokół
meczetu.
t a i-t i - chiński motyw „dnia i nocy” pojawiający się w sztuce
tureckiej, zwykle w formie dwóch symetrycznych pól, białego i
czarnego.
talik i nastalik - style pisma rozwinięte w Persji od XIV
w„ w których litery, słabiej artykułowane niż w stylach nashi i
siiliis, odznaczały się większą płynnością i nie miały wysunię-
tych pionowo trzonów. W tych stylach przedmiotem kompo-
zycji było raczej całe słowo niż poszczególne litery. Do
inskrypcji architektonicznych weszły w okresie późnoosmań-
skim. Ich odmianą był styl szekaste (czyli łamany; tur. ęikeste),
używany w Persji i Turcji osmańskiej, przeważnie w tekstach
poetyckich.
teratologiczny ornament -ornament wywodzący
się z form zwierzęcych lub zwierzęco-hybrydalnych, szczegól-
nie popularny w przedmuzułmańskiej sztuce tureckiej,
t u g r a (tur. tugra) - godło władców tureckich: sułtanów
osmańskich (do XVI w. także ich synów), a na Krymie chanów,
kałgów i nureddinów, stanowiące splot kunsztownie wykali-
grafowanych imion ich własnych oraz ich ojców, tudzież
tytułów i pewnych zwyczajowych formuł,
turban (tur. tulbend, z pers. diilbend, od dul „muślin” i bend
„wiązać”) - termin oznacza w zasadzie tylko cienki zawój,
okręcany zwykle wokół czapki z pilśni bądź tektury, zwanej
kavuk. W Turcji osmańskiej obowiązywały różne turbany i
inne nakrycia głowy w zależności od stanu i urzędu danej osoby
oraz wagi chwili. Nakrycia głowy sułtana i wysokich dygnitarzy
Porty pozostawały pod opieką specjalnego „agi od turbanów”
(,tulbend agasi).
turąuerie- termin francuski na oznaczenie stylu dekora-
cyjnego naśladującego w sposób swobodny motywy tureckie,
popularnego w sztuce europejskiej XVIII w. Również w
architekturze, zwłaszcza parkowej, naśladowano tureckie
pawilony i kioski.
tiirbe (tur.) - mauzoleum w krajach islamu, rozwijane od IX
w.
ulu c a m i - typ wielkiego (piątkowego) meczetu wieloko-
pułowego.
w a kuf (tur. vakif - pobożna fundacja, dotycząca m.in.
meczetów, mauzoleów, medres, szpitali, łaźni, fontann, wypo-
sażona w wieczyste fundusze, kierowana przez powierników.
»Taka fundacja nie mogła być sprzedana, oddana komukolwiek
lub w inny sposób rozdysponowana, status zaś jej był określony
odpowiednim dokumentem.
Yang i Ying-w mitologii chińskiej przeciwstawienie
dwóch pryncypiów świata, męskiego i żeńskiego, występują-
cych symbolicznie pod różnymi postaciami, często w formie
walki feniksa ze smokiem.