DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.45212#0051
Dzieje Instytutu Witrażowego Seilera
Założyciel pracowni - Adolph Seiler (1824-1873)
Adolph Seiler urodził się 25 X 1824 r. na Śląsku, w Gross Rinnersdorf bei Lüben (w Rynarcicach koło Lubi-
na)153. Jego matka, Anna Rosina z domu Kretschmer (24 VIII 1788-2 III 1851), była wyznania ewangelickiego.
Pochodziła z Kaiserwaldau (wieś Okmiany koło Bolesławca). Ojciec, August Seiler (30 I 1785-1860), urodził się
w Lubinie, w katolickiej rodzinie mistrza szklarskiego (Glasermeistrd) Carla Josepha Seilera. August i Rosina
pobrali się 1 XI 1808 r. w kościele katolickim na Starym Mieście w Lubinie. August Seiler - podobnie jak ojciec
- wykonywał zawód Glasermeistra, ale również handlował drewnem i piwem. Był także radcą miejskim
w Lubinie w połowie lat 40 XIX w.154 Wiadomo, że w latach 1813-1816 rodzina mieszkała przy Steinauer Thor
w Lubinie. W latach 20. XIX w. Seilerowie przez jakiś czas mieszkali w Rynarcicach, gdyż ta miejscowość jest
zawsze podawana jako miejsce urodzin Adolpha. W 1833 r. znowu notowani w Lubinie. Prawdopodobnie
wówczas rodzina Seilerów zajmowała duży dom przy Liegnitzerstrasse 70, który w 1846 r. ojciec Adolpha
wystawił na sprzedaż. Pod koniec życia Rosina i August mieszkali w Samitz (Zamienice) koło Chojnowa.
Rosina i August mieli co najmniej siedmioro dzieci. Znane z imion rodzeństwo Adolpha to: Johann Carl Au-
gust (5 I 1811-6 VI 1869), Johann Traugott Sebastian (ur. 31 I 1813), Carl Joseph Eduard (9 XII 1814-20 IX 1875),
Johann Ernst (13 VIII 1816-31 X 1816), Carl Julius (6 III 1829-11 V 1830), Agnes Maria Emilie (ur. 25 IV 1833)155.
Oprócz Adolpha spośród rodzeństwa rozgłos zyskał August Seiler, który był właścicielem zakładu szklarskie-
go w Zgorzelcu (wytwarzającego np. szklane żyrandole kościelne i prezentującego wyroby na wystawach
rzemiosła śląskiego156), oraz Eduard Seiler, założyciel i właściciel fabryki fortepianów w Legnicy (1849), istnie-
jącej do dziś w tym mieście157.
O wykształceniu Adolpha niewiele wiadomo. Przypuszczalnie, jak kazała rodzinna tradycja, miał otrzymać
typowe wykształcenie cechowe jako szklarz (podobnie jak dziadek, ojciec i brat August). Mieszkając z rodzica-
mi w Lubinie, uczył się rzemiosła szklarskiego u ojca w warsztacie. Praktykę kontynuował w zakładzie szklar-
skim brata w Zgorzelcu158 i prawdopodobnie tam właśnie - po zakończeniu praktyki czeladniczej - wyzwolił
się na mistrza. Wydaje się, że wówczas (w 1. poł. lat 40. XIX w.) zainteresował się witrażownictwem. Jego
starszy brat również próbował robić witraże. Na wystawie sztuki i rzemiosła w Zgorzelcu w 1847 r. zaprezen-
tował „1 Thuer oder Flurfenster mit buntem und weissen Glase in Sprossen mit Blei zusammengesetzt" („drzwi
z kolorowym i białym szkłem zestawione za pomocą szprosów z ołowiu")159.
153 Datę urodzenia Adolpha Seilera podaje leksykon Thieme i Beckera, (op. cit., t. XXX, s. 462), Müllera i Singera (op. cit., t. IV, s. 256)
oraz nekrologi w „Schlesische Provinzialblätter" (1874, s. 116), „Schlesische Zeitung" (1873, s. 4), potwierdzają ją akta ślubu (AAW, Księgi
metrykalne, sygn. 579cc; APMW, Śląskie Metrykalne Księgi Ewangelickie, syg. 9, s. 90) i akt zgonu (APMW Urząd Stanu Cywilnego, syg.
157, s. 40). Natomiast jego metryki nie udało się odnaleźć. Rynarcice należały wówczas do parafii Rudna. Księgi chrztów z tej parafii
(sprzed II wojny światowej) zaginęły.
154 Stadtblatt für Lüben und Steinau: 1844, s. 21,1845, s. 252, 302; Schlesische Instanzien-Notiz, Breslau 1845-46, s. 94; Glasmalereien, op. cit.,
s. 26. Akt zgonu Augusta Carla J. Seilera w AAW, sygn. 646b (Lüben).
155 Miejsce zamieszkania rodziny Seilerów jest znane dzięki zachowanym w AAW (Księgi metrykalne, sygn. 506 b, c) metrykom
kilkorga dzieci, rodzeństwa Adolpha; Stadtblatt für Lüben und Steinau 1846, s. 333.
156 Amtlicher Katalog der zweiten Schlesischen Industrie-Ausstellung, Breslau 1857, s. 31 (reklama zakładu Seilera z Görlitz: C. A. Seiler in
Görlitz fertigt Kirchen-Kronleuchter ganz von Glas, mit Broncegerüst, mit und ohne Vergoldung in jeglicher Grösse).
157 Potomek E. Seilera, Steffen Seiler, w 1962 r. założył fabrykę pianin i fortepianów w Kitzingen (por. broszura informacyjna fabryki
fortepianów rodziny Seiler, wyd. około 1989 r. w Kitzingen).
158 Glasmalereien, op. cit., s. 26.
159 Katalog der Kunst- u. Gewerbe-Ausstellung zu Görlitz, Görlitz 1847, s. 14.
47
Założyciel pracowni - Adolph Seiler (1824-1873)
Adolph Seiler urodził się 25 X 1824 r. na Śląsku, w Gross Rinnersdorf bei Lüben (w Rynarcicach koło Lubi-
na)153. Jego matka, Anna Rosina z domu Kretschmer (24 VIII 1788-2 III 1851), była wyznania ewangelickiego.
Pochodziła z Kaiserwaldau (wieś Okmiany koło Bolesławca). Ojciec, August Seiler (30 I 1785-1860), urodził się
w Lubinie, w katolickiej rodzinie mistrza szklarskiego (Glasermeistrd) Carla Josepha Seilera. August i Rosina
pobrali się 1 XI 1808 r. w kościele katolickim na Starym Mieście w Lubinie. August Seiler - podobnie jak ojciec
- wykonywał zawód Glasermeistra, ale również handlował drewnem i piwem. Był także radcą miejskim
w Lubinie w połowie lat 40 XIX w.154 Wiadomo, że w latach 1813-1816 rodzina mieszkała przy Steinauer Thor
w Lubinie. W latach 20. XIX w. Seilerowie przez jakiś czas mieszkali w Rynarcicach, gdyż ta miejscowość jest
zawsze podawana jako miejsce urodzin Adolpha. W 1833 r. znowu notowani w Lubinie. Prawdopodobnie
wówczas rodzina Seilerów zajmowała duży dom przy Liegnitzerstrasse 70, który w 1846 r. ojciec Adolpha
wystawił na sprzedaż. Pod koniec życia Rosina i August mieszkali w Samitz (Zamienice) koło Chojnowa.
Rosina i August mieli co najmniej siedmioro dzieci. Znane z imion rodzeństwo Adolpha to: Johann Carl Au-
gust (5 I 1811-6 VI 1869), Johann Traugott Sebastian (ur. 31 I 1813), Carl Joseph Eduard (9 XII 1814-20 IX 1875),
Johann Ernst (13 VIII 1816-31 X 1816), Carl Julius (6 III 1829-11 V 1830), Agnes Maria Emilie (ur. 25 IV 1833)155.
Oprócz Adolpha spośród rodzeństwa rozgłos zyskał August Seiler, który był właścicielem zakładu szklarskie-
go w Zgorzelcu (wytwarzającego np. szklane żyrandole kościelne i prezentującego wyroby na wystawach
rzemiosła śląskiego156), oraz Eduard Seiler, założyciel i właściciel fabryki fortepianów w Legnicy (1849), istnie-
jącej do dziś w tym mieście157.
O wykształceniu Adolpha niewiele wiadomo. Przypuszczalnie, jak kazała rodzinna tradycja, miał otrzymać
typowe wykształcenie cechowe jako szklarz (podobnie jak dziadek, ojciec i brat August). Mieszkając z rodzica-
mi w Lubinie, uczył się rzemiosła szklarskiego u ojca w warsztacie. Praktykę kontynuował w zakładzie szklar-
skim brata w Zgorzelcu158 i prawdopodobnie tam właśnie - po zakończeniu praktyki czeladniczej - wyzwolił
się na mistrza. Wydaje się, że wówczas (w 1. poł. lat 40. XIX w.) zainteresował się witrażownictwem. Jego
starszy brat również próbował robić witraże. Na wystawie sztuki i rzemiosła w Zgorzelcu w 1847 r. zaprezen-
tował „1 Thuer oder Flurfenster mit buntem und weissen Glase in Sprossen mit Blei zusammengesetzt" („drzwi
z kolorowym i białym szkłem zestawione za pomocą szprosów z ołowiu")159.
153 Datę urodzenia Adolpha Seilera podaje leksykon Thieme i Beckera, (op. cit., t. XXX, s. 462), Müllera i Singera (op. cit., t. IV, s. 256)
oraz nekrologi w „Schlesische Provinzialblätter" (1874, s. 116), „Schlesische Zeitung" (1873, s. 4), potwierdzają ją akta ślubu (AAW, Księgi
metrykalne, sygn. 579cc; APMW, Śląskie Metrykalne Księgi Ewangelickie, syg. 9, s. 90) i akt zgonu (APMW Urząd Stanu Cywilnego, syg.
157, s. 40). Natomiast jego metryki nie udało się odnaleźć. Rynarcice należały wówczas do parafii Rudna. Księgi chrztów z tej parafii
(sprzed II wojny światowej) zaginęły.
154 Stadtblatt für Lüben und Steinau: 1844, s. 21,1845, s. 252, 302; Schlesische Instanzien-Notiz, Breslau 1845-46, s. 94; Glasmalereien, op. cit.,
s. 26. Akt zgonu Augusta Carla J. Seilera w AAW, sygn. 646b (Lüben).
155 Miejsce zamieszkania rodziny Seilerów jest znane dzięki zachowanym w AAW (Księgi metrykalne, sygn. 506 b, c) metrykom
kilkorga dzieci, rodzeństwa Adolpha; Stadtblatt für Lüben und Steinau 1846, s. 333.
156 Amtlicher Katalog der zweiten Schlesischen Industrie-Ausstellung, Breslau 1857, s. 31 (reklama zakładu Seilera z Görlitz: C. A. Seiler in
Görlitz fertigt Kirchen-Kronleuchter ganz von Glas, mit Broncegerüst, mit und ohne Vergoldung in jeglicher Grösse).
157 Potomek E. Seilera, Steffen Seiler, w 1962 r. założył fabrykę pianin i fortepianów w Kitzingen (por. broszura informacyjna fabryki
fortepianów rodziny Seiler, wyd. około 1989 r. w Kitzingen).
158 Glasmalereien, op. cit., s. 26.
159 Katalog der Kunst- u. Gewerbe-Ausstellung zu Görlitz, Görlitz 1847, s. 14.
47