Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (15.1953)

POLSKIE NAGROBKI RENESANSOWE

go autorstwa nagrobków polskich z lat zwłaszcza 1530—
60, przy uwzględnieniu ich terenowego rozmieszcze-
nia, typologii figury, obramienia i ornamentu, wresz-
cie techniki wykonania: z tego niewątpliwie dadzą
się wysnuć cenne wnioski co do niektórych domnie-
manych dzieł Padovana, ich daty powstania i ich au-
torstwa, a także będzie można lepiej określić i zasięg
wpływu artysty, wykraczający poza ramy jego war-
sztatu—który był bardzo znaczny. Ważnym problemem
wiążącym się z działalnością i twórczością Padovana
jest wpływ, jaki wywarło na niego polskie, krakowskie
środowisko. Interesujący ten problem nie został do-
tychczas niemal podjęty przez badaczy, tym mniej —
wyjaśniony. A przecież dzieła artysty, powstałe we
Włoszech, tak zasadniczo różnią się od wszystkiego te-
go, co później zrobił w Polsce. Wydaje się, że w żad-
nym wypadku nie da się utrzymać jednostronna teza
Sinko-Popielowej, zawarta w jej artykule „Ze studiów
nad Padovanem“ — że artysta wprawdzie zmienił
w Polsce oblicze swej twórczości — ale nie wrastając
w sztukę polską, lecz rozwijając niezależnie od wpły-
wu środowiska linię swej sztuki rytmem zgodnym do
tego, któremu podlegała sztuka włoska w swej ojczyź-
nie. Nie da się ta teza utrzymać — gdyż żaden artysta,
zwłaszcza podczas wieloletniego pobytu w określonym
środowisku, nie może wyizolować się od jego wpływu;
przeciwnie, jego sztuka zawsze staje się tego środowi-
ska wyrazem.
Przy nowym opracowaniu monograficznym w spo-
sób mniej sztywny i uproszczony, jak dotychczas, trze-
ba będzie uwzględnić zagadnienie współpracy z Pa-
dovanem innych artystów, zwłaszcza przy porówny-
waniu jego dzieł pewnych i domniemanych mię-
dzy sobą. O faktach takiej współpracy (z Cinim)
wiemy przecież dobrze ze wzmianek archiwalnych;
należałoby wyciągnąć z tego wnioski bardziej spre-
cyzowane, niż dotychczas. W nich mogą być zawarte
możliwości lepszego rozwiązania skomplikowanej czę-
sto problematyki autorstwa Padovana w stosunku do
niektórych dzieł jemu przypisywanych, tym więcej,
że Padovano, choć, jak wiemy, znał dobrze i fach
architekta — był przede wszystkim rzeźbiarzem.
Uwzględnienie wspomnianych momentów pozwoli
zapewne i na lepszą charakterystykę indywidualności
Padovana i uchwycenie cech jego stylu jako rzeźbia-
rza. Pod tym względem sprawa nie przedstawia się
bowiem obecnie jasno. Padovano jako autor posągu
Zygmunta Starego, nagrobka Tomickiego i Gamrata,
nagrobka Tarnowskiej, cyborium wawelskiego i pom-
nika Tarnowskich wydaje się zbyt skomplikowaną
i pełną nawet sprzeczności indywidualnością twórczą,
w której elementy akademickiego klasycyzmu współ-
żyją z elementami ostrego, realistycznego zacięcia.
Sprzeczności te uwypukla w pełni charakterystyka
artysty, jaką dał np. Dobrowolski w „Sztuce Krako-
wa". Nasuwa się teraz pytanie, na ile sprzeczności te


Ryc. 15. Jan Maria Padovano, nagrobek hetmana Ja-
na Tarnowskiego i jego syna Jana Krzysztofa w ka-
tedrze w Tarnowie. Ok. 1560—70. (Fot. W. Demetry-
kiewicz).

23