Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (15.1953)

POLSKIE NAGROBKI RENESANSOWE


Ryc. 33. Santi Gucci (?), nagrobek Andrzeja Nowiny Kośli w koście-
le w Kraśniku. 1588. (Fot. ze zbiorów Państwowego Instytutu Sztuki
w Warszawie).

wane wiadomości, jest identyczny z na-
szym Santim; ale jest to prawdopodob¬
ne. Również jest możliwe, że do niego
właśnie odnoszą się wzmianki polskie
z lat 1557, 1558 i 1562: w pierwszej
występowałby jako lapicida, który do-
starczył wzorów do masek attyki w
Sukiennicach w Krakowie (Sanctus
Italus), w drugiej otrzymywałby wy-
płatę z kasy królewskiej (Santhus Ita¬
lus), wedle trzeciej w towarzystwie Ja-
na Ciniego i Sebastiana Włocha miał-
by wyjeżdżać „w interesie swych pa-
nów“ do Włoch; nazwany tu jest jed-
nak „Santi de Venetys“, co może bu-
dzić pewne zastrzeżenia co do identycz-
ności owego Santiego z naszym, po-
chodzącym z Florencji. Nie budzi już
żadnych wątpliwości dalsza wzmianka
z r. 1568, dotycząca prac architekto-
niczno-rzeźbiarskich Gucciego dla zam-
ku w Niepołomicach. Następne wzmian-
ki pochodzą z lat 1572-77; wynika
z nich, że Gucci był artystą nadwor-
nym Zygmunta Augusta, Henryka Wa-
lezego i Stefana Batorego, że był żo-
naty z mieszczanką krakowską Kata-
rzyną Górską i że wydaje się być
związany zarówno z Krakowem, jak i
Pińczowem, gdyż w obu miastach po-
siada kamienice. Gęsto pojawiają się
wzmianki o nim w latach 1585-1600. W latach 1585-86
i zapewne też 1594-95 rozbudowuje zamek łobzow-
ski13; w latach 1585-95 wznosi się pałac mirow-
ski, prawdopodobnie wedle jego projektu; w latach
1594-95 Gucci przekształca jedną z kaplic w katedrze
wawelskiej na grobową Stefana Batorego. Pozostaje
nie tylko w stosunkach artystycznych z dworem kró-
lewskim, ale także i z rodzinami magnackimi Mysz-
kowskich i Firlejów. I w tym okresie przebywa dłu-
żej nie tylko w Krakowie, ale w Pińczowie, Książu
Wielkim i Janowcu, gdzie również jest właścicielem
posiadłości; w r. 1596 zostaje nawet dzierżawcą dóbr
Myszkowskich w Pińczowie. 3. II. 1600 Katarzyna Guc-
ci występuje już jako wdowa; artysta miał umrzeć
w Mirowie. Postulaty, wysunięte wyżej w stosunku do
innych rzeźbiarzy co do rozszerzenia zakresu badań
archiwalnych, ważne są i w odniesieniu do Gucciego.
Zwłaszcza niepewność, czy przed r. 1568 mamy w Pol-
sce rzeczywiście do czynienia z naszym Santi Guccim,
i luka w latach 1577-85, gdy nie mamy o nim żadnej
wzmianki, domagają się wyjaśnienia i uzupełnienia.
Zawiła jest sprawa jego obywatelstwa krakowskiego
i przynależność do tutejszego cechu. Kieszkowski wy-
13 Kieszkowski W., Zamek w Łobzowie, BHSK,
r. IV, Warszawa 1935, nr 1, s. 6—25 passim.

sunął przypuszczenie, że Gucci od ok. r. 1572 w Kra-
kowie bawił jako gość i osiadł w Pińczowie. W związ-
ku z tym należy podkreślić, że jednak Gucci w do-
kumencie z r. 1577 jest nazwany obywatelem krakow-
skim, a i później podczas dłuższych odcinków czasu
jest związany z Krakowem. Podobnie długimi okresa-
mi bawi nie tylko w Pińczowie, ale także w Książu
Wielkim czy Mirowie oraz w Janowcu.
Jedno jest tylko pewne pod względem autorstwa
dzieło rzeźbiarskie Gucciego, zarówno sygnowane jak
i poświadczone źródłowo: nagrobek Stefana Batorego
w kaplicy katedry wawelskiej (1594-95). Wśród dzieł
przypisanych najmniej wątpliwości budziły: płyta na-
grobna Anny Jagiellonki w kaplicy Zygmuntowskiej
na Wawelu (między 1575-86?), nagrobek piętrowy An-
drzeja i Barbary Firlejów w Janowcu (ok. 1587), na-
grobek Andrzeja Nowiny Kośli w kościele w Kraśniku
(1589), stalle w kaplicy Batorego (1594-95), nagrobek
Grzegorza i Katarzyny Branickich w kościele w Nie-
połomicach, łącznie z architektonicznym wystrojem
i budową grobowej kaplicy (ok. 1596). Wśród tych
dzieł, za których atrybucjami przemawiają względy
stylistyczne i na ogół także i poszlaki źródłowe —
im późniejsze, tym bardziej pewnie mogą być zwią-
zane z Guccim. Z domniemanego oeuvre Santiego od-

39