DOI issue:
Nr. 3/4
DOI article:Rozprawy
DOI article:Lorentz, Stanisław: Nagrobek Zygmunta I w mauzoleum wawelskim
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.37706#0250
STANISŁAW LORENTZ
mieściłaby się we wnęce po podniesieniu postaci wy-
żej, a może też i dlatego, że zmieniony kąt patrzenia
na rzeźbę wymagał innego usytuowania tego dodatko-
wego elementu;
3. gatunek marmuru w postaci króla jest nieco
inny, niż w sarkofagu, na którym spoczywa, i też
jaśniejszy, o bardziej żółtawym odcieniu.
Nie może ulegać wątpliwości, że posąg króla wraz
z całunem i płytą, na której spoczywa, oraz hełm,
zostały zachowane z pierwotnego grobowca. Można
by więc odwołać się do rekonstrukcji widoku gro-
bowca z czasów przed przebudową, w Pomnikach
Krakowa Cerchów — Kopery, tymbardziej, że lekka
deformacja twarzy świadczy o zamierzonym od po-
czątku umieszczeniu postaci na dość znacznej wyso-
kości. Słusznie w tej rekonstrukcji obniżono złocony
medalion brązowy Berrecciego z przedstawieniem
Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Po podwyższeniu posą-
gu Zygmunta I trzeba było nieco podnieść medalion,
gdyż byłby on z dołu niedość widoczny. Ślady nie-
dbałej reperacji marmurem wyraźnie wskazują na
miejsce pierwotnego umieszczenia tonda.
Ale do rekonstrukcji tej wkradł się niewątpliwy
błąd. Sarkofag, na którym obecnie spoczywa postać
króla, nie jest pierwotny, lecz wykonany został na-
pewno dopiero w latach 1571—74. Jest to zupełnie zro-
zumiałe choćby dlatego, że sarkofag pierwotny był —
jak sądzić należy — wyższy, i nie mógłby zmieścić się
w niszy. Z dawnego sarkofagu zużytkowano tylko
brązowe łapy niedźwiedzie płacone w r. 1526, choć
były one zbyt masywne w stosunku do sarkofagu
mniejszego w skali i drobniejszego w detalu.
Chyba te obserwacje rozstrzygają zagadnienie,
czy figura króla pochodzi z lat 1529—31, czy 1571—74.
Należy je uzupełnić jeszcze uwagami, jakim niedo-
strzeżonym dotąd dalszym zmianom uległ pierwotny
nagrobek w toku przebudowy. Nie tylko, jak to słusz-
nie zawsze się powtarza, wbudowana została arkada,
rozdzielająca niszę na pomieszczenie dla 2 nagrobków
wraz z podstawą pod sarkofag Zygmunta I, ale — jak
to już wyjaśniłem — wykonany został nowy sarkofag
pod jego posąg. W związku z wmurowaniem nowej
arkady wymieniono płaskorzeźbioną marmurową okła-
Ryc. 8. Nagrobek Zygmunta I. Górne rogi oddzielone białą linią — dzieło B. Berrecciego,
reszta — J. M. Padovana. (Fot. S. Kolowca).
28
mieściłaby się we wnęce po podniesieniu postaci wy-
żej, a może też i dlatego, że zmieniony kąt patrzenia
na rzeźbę wymagał innego usytuowania tego dodatko-
wego elementu;
3. gatunek marmuru w postaci króla jest nieco
inny, niż w sarkofagu, na którym spoczywa, i też
jaśniejszy, o bardziej żółtawym odcieniu.
Nie może ulegać wątpliwości, że posąg króla wraz
z całunem i płytą, na której spoczywa, oraz hełm,
zostały zachowane z pierwotnego grobowca. Można
by więc odwołać się do rekonstrukcji widoku gro-
bowca z czasów przed przebudową, w Pomnikach
Krakowa Cerchów — Kopery, tymbardziej, że lekka
deformacja twarzy świadczy o zamierzonym od po-
czątku umieszczeniu postaci na dość znacznej wyso-
kości. Słusznie w tej rekonstrukcji obniżono złocony
medalion brązowy Berrecciego z przedstawieniem
Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Po podwyższeniu posą-
gu Zygmunta I trzeba było nieco podnieść medalion,
gdyż byłby on z dołu niedość widoczny. Ślady nie-
dbałej reperacji marmurem wyraźnie wskazują na
miejsce pierwotnego umieszczenia tonda.
Ale do rekonstrukcji tej wkradł się niewątpliwy
błąd. Sarkofag, na którym obecnie spoczywa postać
króla, nie jest pierwotny, lecz wykonany został na-
pewno dopiero w latach 1571—74. Jest to zupełnie zro-
zumiałe choćby dlatego, że sarkofag pierwotny był —
jak sądzić należy — wyższy, i nie mógłby zmieścić się
w niszy. Z dawnego sarkofagu zużytkowano tylko
brązowe łapy niedźwiedzie płacone w r. 1526, choć
były one zbyt masywne w stosunku do sarkofagu
mniejszego w skali i drobniejszego w detalu.
Chyba te obserwacje rozstrzygają zagadnienie,
czy figura króla pochodzi z lat 1529—31, czy 1571—74.
Należy je uzupełnić jeszcze uwagami, jakim niedo-
strzeżonym dotąd dalszym zmianom uległ pierwotny
nagrobek w toku przebudowy. Nie tylko, jak to słusz-
nie zawsze się powtarza, wbudowana została arkada,
rozdzielająca niszę na pomieszczenie dla 2 nagrobków
wraz z podstawą pod sarkofag Zygmunta I, ale — jak
to już wyjaśniłem — wykonany został nowy sarkofag
pod jego posąg. W związku z wmurowaniem nowej
arkady wymieniono płaskorzeźbioną marmurową okła-
Ryc. 8. Nagrobek Zygmunta I. Górne rogi oddzielone białą linią — dzieło B. Berrecciego,
reszta — J. M. Padovana. (Fot. S. Kolowca).
28