DOI Heft:
Nr. 3/4
DOI Artikel:Rozprawy
DOI Artikel:Kalinowski, Wojciech; Krassowski, Czesław; Miłobędzki, Adam: Z problematyki budownictwa drewnianego epoki Odrodzenia
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.37706#0256
Rye. 1. Ciesielstwo. Drzeworyt Josta Ammana
z r. 1568.
WOJCIECH KALINOWSKI, CZESŁAW KRASSOWSKI I JERZY A. MIŁOBĘDZKI
Z PROBLEMATYKI BUDOWNICTWA DREWNIANEGO EPOKI
ODRODZENIA
Budownictwo drewniane od murowanego rozgra-
niczano na ogół dość ostro w studiach nad architektu-
rą polską. Przedstawiano je często jako odrębną ga-
łąź sztuki, a wyraźne analogie form obu budownictw
interpretowano jako przykłady wzajemnych zapoży-
czeń i oddziaływań. Wysuwanie na plan pierwszy ma-
teriału, niewątpliwie istotne przy rozpatrywaniu kon-
strukcji inżynierskich, można zakwestionować w stu-
diach dzieł architektury. Materiał budowlany nie zaw-
sze decyduje o formie i układzie przestrzennym bu-
dynku. Wydaje się bowiem, że każdy budynek jest rea-
lizacją określonego programu, będącego wyrazem kon-
kretnych potrzeb1. Realizacja ta, wymagająca znacz-
nych nakładów inwestycyjnych, jest wielostronnie wa-
runkowana i warunkująca. Wysuwanie materiału bu-
dowlanego — jednego z wielu momentów warunku-
jących — jako podstawowego kryterium, dzielącego
1 Np. typ małego kościoła parafialnego, występu-
jący nieprzerwanie od wczesnego średniowiecza aż do
wieku XIX, powszechnie przyjęty w budownictwie
drewnianym, jest realizacją programu będącego wy-
nikiem ustalonych potrzeb liturgicznych. O rozmiarach
jego decydowały prawdopodobnie potrzeby parafii,
którą obsługiwał i trudno je łączyć z możliwościami
konstrukcyjnymi drewna, gdyż wymiary, którymi to
budownictwo na drewniane i murowane, a architek-
turę na ludową i monumentalną, nie wydaje się słusz-
ne. Czy nie należałoby raczej szukać zasadniczych po-
działów dzieł architektonicznych w oparciu o zróżni-
cowanie programów użytkowych i plastycznych, a w
drewnie widzieć tylko jedno z posiadających specy-
ficzne własności technologiczne tworzyw, w którym
są one realizowane? Pogłębianie powyższych proble-
mów przekracza ramy i zakres artykułu; dotyczą one
bezpośrednio bardziej zagadnień roboczych, wyłania-
jących się w trakcie studiów, niż ich dotychczasowych
osiągnięć. Najistotniejszym osiągnięciem studiów nad
drewnianym budownictwem w Polsce jest chyba
stwierdzenie, iż formy jego należą do rodzimych zdo-
byczy i tradycji oraz, że tu dopatrywać by się moż-
na ludowego nurtu naszego budownictwa.
motywowano, są równie powszechne w budownictwie
murowanym jak i drewnianym, a znajomość kon-
strukcji ciesielskich stała na takim poziomie, że dłu-
gość drewna nie była ograniczeniem możliwości roz-
wiązania budynku. Zob. ryc. 2-3 i por. plany kościoła
murowanego i drewnianego zestawione przez O. So-
snowskiego, Uwagi o gotyckim budownictwie drzew-
nem w Polsce., Biuletyn H. S. i K. III (1935), s. 172.
34
z r. 1568.
WOJCIECH KALINOWSKI, CZESŁAW KRASSOWSKI I JERZY A. MIŁOBĘDZKI
Z PROBLEMATYKI BUDOWNICTWA DREWNIANEGO EPOKI
ODRODZENIA
Budownictwo drewniane od murowanego rozgra-
niczano na ogół dość ostro w studiach nad architektu-
rą polską. Przedstawiano je często jako odrębną ga-
łąź sztuki, a wyraźne analogie form obu budownictw
interpretowano jako przykłady wzajemnych zapoży-
czeń i oddziaływań. Wysuwanie na plan pierwszy ma-
teriału, niewątpliwie istotne przy rozpatrywaniu kon-
strukcji inżynierskich, można zakwestionować w stu-
diach dzieł architektury. Materiał budowlany nie zaw-
sze decyduje o formie i układzie przestrzennym bu-
dynku. Wydaje się bowiem, że każdy budynek jest rea-
lizacją określonego programu, będącego wyrazem kon-
kretnych potrzeb1. Realizacja ta, wymagająca znacz-
nych nakładów inwestycyjnych, jest wielostronnie wa-
runkowana i warunkująca. Wysuwanie materiału bu-
dowlanego — jednego z wielu momentów warunku-
jących — jako podstawowego kryterium, dzielącego
1 Np. typ małego kościoła parafialnego, występu-
jący nieprzerwanie od wczesnego średniowiecza aż do
wieku XIX, powszechnie przyjęty w budownictwie
drewnianym, jest realizacją programu będącego wy-
nikiem ustalonych potrzeb liturgicznych. O rozmiarach
jego decydowały prawdopodobnie potrzeby parafii,
którą obsługiwał i trudno je łączyć z możliwościami
konstrukcyjnymi drewna, gdyż wymiary, którymi to
budownictwo na drewniane i murowane, a architek-
turę na ludową i monumentalną, nie wydaje się słusz-
ne. Czy nie należałoby raczej szukać zasadniczych po-
działów dzieł architektonicznych w oparciu o zróżni-
cowanie programów użytkowych i plastycznych, a w
drewnie widzieć tylko jedno z posiadających specy-
ficzne własności technologiczne tworzyw, w którym
są one realizowane? Pogłębianie powyższych proble-
mów przekracza ramy i zakres artykułu; dotyczą one
bezpośrednio bardziej zagadnień roboczych, wyłania-
jących się w trakcie studiów, niż ich dotychczasowych
osiągnięć. Najistotniejszym osiągnięciem studiów nad
drewnianym budownictwem w Polsce jest chyba
stwierdzenie, iż formy jego należą do rodzimych zdo-
byczy i tradycji oraz, że tu dopatrywać by się moż-
na ludowego nurtu naszego budownictwa.
motywowano, są równie powszechne w budownictwie
murowanym jak i drewnianym, a znajomość kon-
strukcji ciesielskich stała na takim poziomie, że dłu-
gość drewna nie była ograniczeniem możliwości roz-
wiązania budynku. Zob. ryc. 2-3 i por. plany kościoła
murowanego i drewnianego zestawione przez O. So-
snowskiego, Uwagi o gotyckim budownictwie drzew-
nem w Polsce., Biuletyn H. S. i K. III (1935), s. 172.
34