DOI issue:
Nr. 3/4
DOI article:Rozprawy
DOI article:Kalinowski, Wojciech; Krassowski, Czesław; Miłobędzki, Adam: Z problematyki budownictwa drewnianego epoki Odrodzenia
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.37706#0259
Z PROBLEMATYKI BUDOWNICTWA DREWNIANEGO
XI8, we wsiach — później9. Źródła z
XV-go w. przynoszą liczne wiadomości
o zawodowym ciesielstwie w miastach,
z którego twórczością należy łączyć
najstarsze zachowane zaibytki budow-
nictwa drewnianego. Dla późniejszych
okresów problem ludowości ciesiel-
stwa zawodowego został wyczerpująco
naświetlony przez Ksawerego Piwockie-
go 10 11. Należy tu zwrócić uwagę na inte-
resującą wypowiedź Józefa Dutkiewi-
cza która kwestionuje ludowe treści
najstarszych kościołów drewnianych,
podkreślając ich związek z fundacjami
szlacheckimi i powszechną ideologią
religijną służącą określonym war-
stwom społecznym.
Związek najstarszych kościołów
drewnianych z miejskim ciesielstwem
zawodowym nie budzi wątpliwości.
Świadczą o tym podpisy budowniczych,
archiwalia12, wreszcie ogólny charak-
ter konstrukcji i detalu. Nie ma bo-
wiem podlstaw, by przypuszczać ist-
nienie dwóch kierunków ciesielstwa w
budownictwie monumentalnym: jedne-
go — wykonującego budynki w całości
drewniane, drugiego — niektóre drew-
niane elementy budynków murowa-
nych. Oba rodzaje budynków posiada-
8 Domniemani cieśle książęcy,
twórcy m. in. ówczesnego budownic-
twa obronnego, jak również wykonaw-
cy ciesiołki budownictwa murowane-
go wieku XI—XII, niektórzy może ob-
cego pochodzenia (rzemieślnicy klasz-
torni).
9 W źródłach zawodowi cieśle chło-
pi występują dopiero w wieku XVI;
por. problem ten u Rutkowskiego J.,
Historia gospodarcza Polski, I, Poznań
1947, s. 192.
10 Jw.
11 Zdobnictwo w budownictwie
drewnianym. Rzeźba i malarstwo
ścienne. Referat wygłoszony 24 kwiet-
nia 1953 r. na konserwatorskim zjeź-
dzić szkoleniowym w Niedzicy.
12 Np. podpis mistrza Jana z Czcho-
wa na portalu drewnianego kościoła w
Skrzyszowie k. Tarnowa (Kopera F.
i Lepszy L., Kościoły drewniane Gali-
cji Zachodniej, Kraków 1915, s. 47), czy
wzmianka w wizytacji z roku 1688 o
cieśli Millerze ze Starego Miasta, bu-
dującym w roku 1614 kościół w Micha-
licach k. Namysłowa (Die Bau- und
Kunstdenkmaler des Kreises Namslau,
Oppełn 1939, s. 110).
Ryc. 4. Dębcze, kościół św. Katarzyny z XV—XVI w. (Fot. ze zbiorów
Zakładu Architektury Polskiej Politechniki Warszawskiej).
Ryc. 5. Grębień, kościół św. Trójcy, pocz. w. XVI. (Fot. ze zbiorów
Urzędu Konserwatorskiego w Poznaniu).
37
XI8, we wsiach — później9. Źródła z
XV-go w. przynoszą liczne wiadomości
o zawodowym ciesielstwie w miastach,
z którego twórczością należy łączyć
najstarsze zachowane zaibytki budow-
nictwa drewnianego. Dla późniejszych
okresów problem ludowości ciesiel-
stwa zawodowego został wyczerpująco
naświetlony przez Ksawerego Piwockie-
go 10 11. Należy tu zwrócić uwagę na inte-
resującą wypowiedź Józefa Dutkiewi-
cza która kwestionuje ludowe treści
najstarszych kościołów drewnianych,
podkreślając ich związek z fundacjami
szlacheckimi i powszechną ideologią
religijną służącą określonym war-
stwom społecznym.
Związek najstarszych kościołów
drewnianych z miejskim ciesielstwem
zawodowym nie budzi wątpliwości.
Świadczą o tym podpisy budowniczych,
archiwalia12, wreszcie ogólny charak-
ter konstrukcji i detalu. Nie ma bo-
wiem podlstaw, by przypuszczać ist-
nienie dwóch kierunków ciesielstwa w
budownictwie monumentalnym: jedne-
go — wykonującego budynki w całości
drewniane, drugiego — niektóre drew-
niane elementy budynków murowa-
nych. Oba rodzaje budynków posiada-
8 Domniemani cieśle książęcy,
twórcy m. in. ówczesnego budownic-
twa obronnego, jak również wykonaw-
cy ciesiołki budownictwa murowane-
go wieku XI—XII, niektórzy może ob-
cego pochodzenia (rzemieślnicy klasz-
torni).
9 W źródłach zawodowi cieśle chło-
pi występują dopiero w wieku XVI;
por. problem ten u Rutkowskiego J.,
Historia gospodarcza Polski, I, Poznań
1947, s. 192.
10 Jw.
11 Zdobnictwo w budownictwie
drewnianym. Rzeźba i malarstwo
ścienne. Referat wygłoszony 24 kwiet-
nia 1953 r. na konserwatorskim zjeź-
dzić szkoleniowym w Niedzicy.
12 Np. podpis mistrza Jana z Czcho-
wa na portalu drewnianego kościoła w
Skrzyszowie k. Tarnowa (Kopera F.
i Lepszy L., Kościoły drewniane Gali-
cji Zachodniej, Kraków 1915, s. 47), czy
wzmianka w wizytacji z roku 1688 o
cieśli Millerze ze Starego Miasta, bu-
dującym w roku 1614 kościół w Micha-
licach k. Namysłowa (Die Bau- und
Kunstdenkmaler des Kreises Namslau,
Oppełn 1939, s. 110).
Ryc. 4. Dębcze, kościół św. Katarzyny z XV—XVI w. (Fot. ze zbiorów
Zakładu Architektury Polskiej Politechniki Warszawskiej).
Ryc. 5. Grębień, kościół św. Trójcy, pocz. w. XVI. (Fot. ze zbiorów
Urzędu Konserwatorskiego w Poznaniu).
37