Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (15.1953)

Z PROBLEMATYKI BUDOWNICTWA DREWNIANEGO


Ryc. 6. Grębień, kościół św.
Trójcy, pocz. XVI w. Węgieł
z krytym czopem.



Ryc. 7. Gniezno. Góra Lecha. Fragment węgła budynku z okresu
wczesnośredniowiecznego. (Fot. Kierownictwa Prac Wykopaliskowych
w Gnieźnie).

Ryc. 8. Brzoza, kościół par. z XV w. Wnętrze.


ją analogiczne rozwiązania wspólnych elementów,
jak np. konstrukcji dachów, hełmów, stropów itp.13.
Miejskie ciesielstwo zawodowe w Polsce, podobnie
jak i inne rzemiosła budowlane, podlegało pow-
szechnym feudalnym formom organizacyjnym. Ukon-
stytuowanie się cechów ciesielskich na terenie
Polski przypada na wiek XV—XVI u. W tym czasie,
jak wynika z przekazów dotyczących właścicieli i fun-
datorów budynków, cieśle cechowi zaspokajali przede
wszystkim potrzeby budowlane miast, a na wsi praco-
wali na zlecenie feudałów duchownych i świeckich.
Ówczesne ciesielstwo zawodowe związane ściśle z uni-
wersalistyczną kulturą materialną miast reprezento-
wało wiedzę techniczną mniej więcej jednolitą w całej
Europie Środkowej. Bliższe badania mogą wskazać na
jej lokalne zróżnicowanie, niemniej jednak nie mogło
ono być zasadnicze, gdyż jak stwierdził Marian Fried-
berg: „.. cechy rzemieślnicze w związku ze swą orga-
13 Sosnowski, jw.
M Mistrzowie ciesielscy w tak ważnym ośrodku,
jak Kraków występują od początku wieku XV, ale
o organizacji ich brak wiadomości. Pierwsze ciesiel-
skie statuty cechowe pochodzą w tym mieście dopie-
ro z roku 1512 (Ptaśnik J., Cracovia artificum I, 1300—
1500, Kraków 1917, s. 16‘). W wieku XVI i później
powstają też cechy w miastach prowincjonalnych:
Bochni, Grodzisku Wielkopolskim, Kaliszu, Kazimie-
rzu Krakowskim, Kościanie, Krośnie, Lublinie, Mię-
dzyrzeczu, Pilznie, Przemyślu, Sandomierzu, Tarno-
wie, Warszawie, Wieliczce i Wschowie (wg materia-
łów Słownika Historycznego Sztuk Plastycznych
w Państwowym Instytucie Sztuki).

38