DOI Heft:
Nr. 3/4
DOI Artikel:Rozprawy
DOI Artikel:Kalinowski, Wojciech; Krassowski, Czesław; Miłobędzki, Adam: Z problematyki budownictwa drewnianego epoki Odrodzenia
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.37706#0277
Z PROBLEMATYKI BUDOWNICTWA DREWNIANEGO
ówczesnych budynków sakralnych — zwęgłowanych
z pozostawieniem ostatków, jak w czasach wczesno-
średniowiecznych. W domu tym zwracają uwagę
zamknięte półkoliście drzwi wiodące z zewnątrz do
sieni. Forma tych drzwi, znamienna dla renesansu,
wskazuje na możliwe już w połowie XVII stulecia sto-
sowanie jej w budownictwie chałup. Konstrukcja ich
może świadczyć o zapożyczeniu tej formy z budownic-
twa jeśli nie miejskiego, to co najmniej słupowo-ra-
mowego, co nastąpiło zapewne nie ze względów użyt-
kowych, lecz dla plastycznego zaakcentowania wejścia
do budynku. Sugeruje to istnienie swoistego procesu
wzbogacania tradycyjnych technik ciesielskich w bu-
downictwie chałup rozwiązaniami konstrukcyjnymi
właściwymi budownictwu cechowemu.
Oprócz konstrukcji wieńcowej (poza wsiami no-
wozakładanymi) w niektórych przynajmniej okolicach
były zapewne rozpowszechnione też i inne techniki
wznoszenia ścian, wynikające z polepiania gliną ple-
cionki lub słomy. Dotychczas brak jednak danych do
stwierdzenia, czy w technikach tych kontynuowano
bezpośrednio tradycje wczesnośredniowieczne83, czy za
pośrednictwem budownictwa miejskiego.
W treści artykułu ograniczano się do poruszania
niektórych zagadnień, najczęściej nasuwających się
przy studiach nad budownictwem drewnianym cza-
sów Odrodzenia, zwłaszcza w Polsce środkowej i Ma-
łopolsce. Poruszona problematyka bynajmniej nie cha-
rakteryzuje całokształtu ówczesnego budownictwa na
tych terenach. Należy podkreślić, że rozpatrywano tu
przede wszystkim budownictwo nawiązujące do okre-
sów wcześniejszych, próbując ustalać i roboczo roz-
ważać jego związki i genealogie. Niedostatecznie na-
tomiast podkreślono zarysowujące się w ówczesnym
budownictwie nowe nurty84. Należyte uwypuklenie ich
Ryc. 31. Wieś Rumy. Widok, z 1595 r. (Wg Schiman-
skiego).
wymagałoby jednak rozpatrywania zagadnień w zna-
cznie szerszych ramach czasowych.
83 Por. Kostrzewski J., Kultura Prapolska, Poz-
nań 1949, s. 119—122.
84 W ciągu wieku XVII można obserwować coraz
większe zróżnicowanie ciesielstwa związane z ogólny-
mi gospodarczo-społecznymi przemianami Polski.
Ośrodki ciesielskie miast największych — Krakowa,
Poznania, Torunia i Warszawy — oraz na ogół w Pol-
sce zachodniej, podtrzymywane imigracją rzemieślni-
ków obcych, przejmowały doświadczenia nowożytnej
inżynierii (więźby kościołów w Siemiatyczach i War¬
szawie — św. Benona, z pierwszej połowy wieku XVII;
Raczyński, jw., s. 50—51).
Głębszych studiów wymagają już — mimo że na
pierwszy plan wysuwają się dopiero w następnym
okresie — zagadnienia: decentralizacji rzemieślników
cechowych i wpływu ich na budownictwo wiejskie,
ingerencji architektów w projektowanie budowli drew-
nianych, masowego budownictwa związanego z refor-
mami rolnymi i nowym, odmiennym od średniowiecz-
nego, osadnictwem miejskim i wiejskim, itd.
55
ówczesnych budynków sakralnych — zwęgłowanych
z pozostawieniem ostatków, jak w czasach wczesno-
średniowiecznych. W domu tym zwracają uwagę
zamknięte półkoliście drzwi wiodące z zewnątrz do
sieni. Forma tych drzwi, znamienna dla renesansu,
wskazuje na możliwe już w połowie XVII stulecia sto-
sowanie jej w budownictwie chałup. Konstrukcja ich
może świadczyć o zapożyczeniu tej formy z budownic-
twa jeśli nie miejskiego, to co najmniej słupowo-ra-
mowego, co nastąpiło zapewne nie ze względów użyt-
kowych, lecz dla plastycznego zaakcentowania wejścia
do budynku. Sugeruje to istnienie swoistego procesu
wzbogacania tradycyjnych technik ciesielskich w bu-
downictwie chałup rozwiązaniami konstrukcyjnymi
właściwymi budownictwu cechowemu.
Oprócz konstrukcji wieńcowej (poza wsiami no-
wozakładanymi) w niektórych przynajmniej okolicach
były zapewne rozpowszechnione też i inne techniki
wznoszenia ścian, wynikające z polepiania gliną ple-
cionki lub słomy. Dotychczas brak jednak danych do
stwierdzenia, czy w technikach tych kontynuowano
bezpośrednio tradycje wczesnośredniowieczne83, czy za
pośrednictwem budownictwa miejskiego.
W treści artykułu ograniczano się do poruszania
niektórych zagadnień, najczęściej nasuwających się
przy studiach nad budownictwem drewnianym cza-
sów Odrodzenia, zwłaszcza w Polsce środkowej i Ma-
łopolsce. Poruszona problematyka bynajmniej nie cha-
rakteryzuje całokształtu ówczesnego budownictwa na
tych terenach. Należy podkreślić, że rozpatrywano tu
przede wszystkim budownictwo nawiązujące do okre-
sów wcześniejszych, próbując ustalać i roboczo roz-
ważać jego związki i genealogie. Niedostatecznie na-
tomiast podkreślono zarysowujące się w ówczesnym
budownictwie nowe nurty84. Należyte uwypuklenie ich
Ryc. 31. Wieś Rumy. Widok, z 1595 r. (Wg Schiman-
skiego).
wymagałoby jednak rozpatrywania zagadnień w zna-
cznie szerszych ramach czasowych.
83 Por. Kostrzewski J., Kultura Prapolska, Poz-
nań 1949, s. 119—122.
84 W ciągu wieku XVII można obserwować coraz
większe zróżnicowanie ciesielstwa związane z ogólny-
mi gospodarczo-społecznymi przemianami Polski.
Ośrodki ciesielskie miast największych — Krakowa,
Poznania, Torunia i Warszawy — oraz na ogół w Pol-
sce zachodniej, podtrzymywane imigracją rzemieślni-
ków obcych, przejmowały doświadczenia nowożytnej
inżynierii (więźby kościołów w Siemiatyczach i War¬
szawie — św. Benona, z pierwszej połowy wieku XVII;
Raczyński, jw., s. 50—51).
Głębszych studiów wymagają już — mimo że na
pierwszy plan wysuwają się dopiero w następnym
okresie — zagadnienia: decentralizacji rzemieślników
cechowych i wpływu ich na budownictwo wiejskie,
ingerencji architektów w projektowanie budowli drew-
nianych, masowego budownictwa związanego z refor-
mami rolnymi i nowym, odmiennym od średniowiecz-
nego, osadnictwem miejskim i wiejskim, itd.
55