Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (15.1953)

GERARD CIOŁEK


Ryc. 2. Praca w ogrodzie, drzeworyt w dziele Crescentina. (Fot. E. Kozłowska).

czu i w innych miejscowościach. Również w' sąsiedz-
twie miast wyrastały owe wille, gdyż skromność i cia-
snota średniowiecznych kamienic i ulic nie odpowia-
dała już nowym wymogom życia. W ten sposób pow-
stały renesansowe siedziby letnie wokół Krakowa:
królewski Łobzów i Niepołomice, magnatów świeckich
i duchownych, czy patrycjatu przechodzącego do kla-
sy feudałów: Wola Justowska (Justusa 'Deciusza),
Prądnik Biały i Czerwony (biskupa Samuela Macie-
jowskiego), Balice (Bonerów), Mogilany (Spytka Jor-
dana) i inne. Książęta mazowieccy mieli pod Warsza-
wą letni zameczek z ogromnym zwierzyńcem w Uja-
zdowie. Także na Litwie istniały dwory letnie i my-
śliwskie w Rudnikach, Olicie, Wierszupiach. Pod
4 Zbiór dziejopisów polskich..., t. IV. Kronika
Sarmacji Europskiey Alexandra Hrabi Gwagnina...,
Warszawa 1768.

Piotrkowem był... „drewniany dwór, wielkim kosztem
ozdobnie pod gajem wesołym, nazwany Bugay, zbu-
dowany, kędy Król osobą swą pod czasem Seymu abo
ziazdu iakiego ze wszystkim dworem swoim dla
zdrowszego powietrza, przytomnie mieszka'*4.
Humanistyczny stosunek do piękna krajobrazu
ujawniał się również w sytuowaniu zabudowań i ogro-
dów 'klasztornych, zarówno cenobijnych, jak i ere-
mickich. W Gdańsku, przy kolegium jezuitów, „...znaj-
dował się niezmierny ogród, który się aż na górę roz-
ciągał, skąd na cały Gdańsk i okolicę prześliczny roz-
taczał się widok**3. Klasztor Kamedułów na Biela-
nach pod Krakowem, fundacja Mikołaja Wolskiego,
marszałka wielkiego koronnego z lat 1605—1642, zajął
5 Niemcewicz J. U., Zbiór pamiętników historycz-
nych o dawnej Polszczę..., t. III (Karola Ozie [Ogier]
droga do Polski i Prus Polskich w roku 1635), War-
szawa 1822.