DOI Heft:
Nr. 3/4
DOI Artikel:Rozprawy
DOI Artikel:Miłobędzki, Adam: Ze studiów nad urbanistyką Zamościa
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.37706#0304
JERZY A. MIŁOBĘDZKI
Rye. 3. Współczesny plan Zamościa — stan z r. 1935; skala 1:5000.
kę miar powierzchni równą 1/3 morga2S. Można stąd
obliczyć powierzchnię właściwego miasta w stosunku
do ówczesnych miar. Średni wymiar poprzeczny
(8,8 sznura) pomnożony przez długość (6 sznurów, wzgl.
8 sznurów przy włączeniu w siatkę cmentarza kolegia-
ty i bloków na północ od niego) daje 52,8 i 70,4 sznu-
ra2, czyli 17,6 bądź 24,6 morgi. Nie wchodząc w do-
kładniejsze obliczenia można dalej ustalić w przybli-
żeniu obszar całego Zamościa w obrębie obwarowań na
ok. 50 morgów.
Najprecyzyjniej zostały rozmierzone główne osie
miasta, a że zniekształcenia siatki występują w miarę
oddalania się od nich, przypuszczać należy, że od wy-
tyczenia tych osi rozpoczęto raelizację projektu Mo-
randa.
8. Wielka i mała siatka planu. Rozpatrując nakła-
danie się siatki sznurowej na plan miasta można wy-
odrębnić trzy równoległe strefy, długości 6 sznurów
każda: śródmiejską, północną i południową. Różnią się
25 Stamm, jw., s. 47-49.
28 Wzdłużnymi odtąd będą nazywane linie biegną-
one od siebie nieznacznymi przesunięciami linii
wzdłużnych siatki26; linie poprzeczne przechodzą pra-
widłowo przez wszystkie strefy.1
Strefa śródmiejska, szerokości 4 sznurów, obejmu-
je Rynek Wielki i ulice wybiegające z niego ku wscho-
dowi i zachodowi, wraz z przyległymi blokami. Układ
elementów jest tu najściślej związany z siatką i syme-
tryczny do obu prostopadłych osi miasta.
W strefie północnej, szerokości 2V2 sznura, siatka
uległa przesunięciu w kierunku północnym o szerokość
ulicy (Hrubieszowskiej) równą 2 prętom. W okolicach
Rynku Solnego układ jest prawidłowy, natomiast na
północnym krańcu strefy granice bloków z ulicą
Szewską nie są związane z miarą sznurową, lecz z po-
działem jej na pręty.
W strefie południowej średnia szerokość wynosiła
2 sznury. Zaraz za strefą rozpoczynały się niskie tere-
ny zalewowe, których brzeg, później obwarowany,
biegł ukośnie do wzdłużnej osi miasta. Narzuciło to
przy rozmierzaniu tej części Zamościa pewną popraw-
kę. Mianowicie wzdłużne linie siatki zostały poprowa-
dzone lekko ukośnie. Poprawki dokonano za pomocą
ce w kierunku wschód-zachód, poprzecznymi północ-
południe, zgodnie ze wzdłużną i poprzeczną osią miasta.
74
Rye. 3. Współczesny plan Zamościa — stan z r. 1935; skala 1:5000.
kę miar powierzchni równą 1/3 morga2S. Można stąd
obliczyć powierzchnię właściwego miasta w stosunku
do ówczesnych miar. Średni wymiar poprzeczny
(8,8 sznura) pomnożony przez długość (6 sznurów, wzgl.
8 sznurów przy włączeniu w siatkę cmentarza kolegia-
ty i bloków na północ od niego) daje 52,8 i 70,4 sznu-
ra2, czyli 17,6 bądź 24,6 morgi. Nie wchodząc w do-
kładniejsze obliczenia można dalej ustalić w przybli-
żeniu obszar całego Zamościa w obrębie obwarowań na
ok. 50 morgów.
Najprecyzyjniej zostały rozmierzone główne osie
miasta, a że zniekształcenia siatki występują w miarę
oddalania się od nich, przypuszczać należy, że od wy-
tyczenia tych osi rozpoczęto raelizację projektu Mo-
randa.
8. Wielka i mała siatka planu. Rozpatrując nakła-
danie się siatki sznurowej na plan miasta można wy-
odrębnić trzy równoległe strefy, długości 6 sznurów
każda: śródmiejską, północną i południową. Różnią się
25 Stamm, jw., s. 47-49.
28 Wzdłużnymi odtąd będą nazywane linie biegną-
one od siebie nieznacznymi przesunięciami linii
wzdłużnych siatki26; linie poprzeczne przechodzą pra-
widłowo przez wszystkie strefy.1
Strefa śródmiejska, szerokości 4 sznurów, obejmu-
je Rynek Wielki i ulice wybiegające z niego ku wscho-
dowi i zachodowi, wraz z przyległymi blokami. Układ
elementów jest tu najściślej związany z siatką i syme-
tryczny do obu prostopadłych osi miasta.
W strefie północnej, szerokości 2V2 sznura, siatka
uległa przesunięciu w kierunku północnym o szerokość
ulicy (Hrubieszowskiej) równą 2 prętom. W okolicach
Rynku Solnego układ jest prawidłowy, natomiast na
północnym krańcu strefy granice bloków z ulicą
Szewską nie są związane z miarą sznurową, lecz z po-
działem jej na pręty.
W strefie południowej średnia szerokość wynosiła
2 sznury. Zaraz za strefą rozpoczynały się niskie tere-
ny zalewowe, których brzeg, później obwarowany,
biegł ukośnie do wzdłużnej osi miasta. Narzuciło to
przy rozmierzaniu tej części Zamościa pewną popraw-
kę. Mianowicie wzdłużne linie siatki zostały poprowa-
dzone lekko ukośnie. Poprawki dokonano za pomocą
ce w kierunku wschód-zachód, poprzecznymi północ-
południe, zgodnie ze wzdłużną i poprzeczną osią miasta.
74