BARBARA WOLFF



Ryc. 9. Grębień, fragment polichromii stropu nawy.
Wić roślinna. (Fot. E. Kozłowska).

Ryc. 10. Kozy, fragment polichromii stropu.
Wić roślinna. (Fot. S. Koloiuca).

ćwierci XVI w. w exlibrisach np. kanclerza Krzysz-
tofa Szydłowieckiego, najczęściej zaś u przedstawicieli
sfer mieszczańskich, stosujących chętnie bogato roz-
budowane labry jak np. w exlibrisie Jana Dantyszka28.
Omawiany typ liści i ich układ uznali Niemcy
za znamię renesansu na ich terenach29. Charaktery-
stycznym objawem tego okresu jest obficie stosowana


Ryc. 11. Kozy, fragment polichromii stropu. Myśliwi
na tle wici roślinnej. (Fot. S. Kolowca).

heraldyka w rękopisach iluminowanych30, bogato re-
prezentowana również na polichromii w Grębieniu.
We wspomnianym wyżej Modlitewniku spotykamy się
z całą genealogią księcia — na jednej karcie występuje
aż sześć tarcz herbowych. W polskich rękopisach wy-
stępowanie tarcz staje się częste w XVI w. Samostrzel-
nik ujmuje tarcze herbowe w najróżnorodniejsze
obramienia o bogatych, często na wskroś renesanso-
wych formach, przewyższających pomysłowością rę-
kopisy śląskie i niemieckie.
Występujące w Grębieniu kwiaty mimo stylizacji
i wzbogacenia ich form wypustkami z liści lub wiru-
jących gałązek z owocami nawiązują do ogrodowych
i polnych kwiatów, odzwierciedlając zmiany narasta-
jące w malarstwie miniaturowym, stosującym coraz
częściej w miejsce dotychczasowych owoców granatu
lub ananasu i fantastycznych kwiatów — motywy
wyki, bławatków, kamiennych goździków lub polnej
róży.
Zmiany idące w kierunku naturalistycznego trak-
towania roślinności pojawiają się w rękopisach ślą-
skich w siedemdziesiątych latach XV w.31. To samo
zjawisko występuje w rękopisach krakowskich, a na
kartach Graduału Jana Olbrachta ujmowane często
28 Chwalewik E., Exlibrisy polskie XVI wieku.
Próba zarysu, wydane w 14 egzemplarzach imiennych
jako rękopis do użytku autora i jego przyjaciół, ma-
nuskrypt, tabl. 4 — exlibris Szydłowieckiego z datą
1516, tabl. 6 — exlibris Jana Dantyszka przed 1530.
29 Kloss E., jw., s. 169-70.
20 Jw.
31 Jw., s. 160, 167.

14