DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:Pietrusińska, Maria: Protogotycka chrzcielnica brązowa w Legnicy
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.41527#0019
MARIA PIETRUSIŃSKA
II. 6. Chrzcielnica legnicka, fragment stopy (Fot. M. Pietrusińska)'
redemptionis” (Pseudo-Beda)39, zwłaszcza w naszym
cyklu, w którym występuje w kontekście scen pasyj-
nych.
Narodzenie Chrystusa (il. 10) w następnej arka-
dzie reprezentuje sposób przedstawienia tematu, roz-
powszechniający się w drugiej połowie XIII w.,
w którym diagonalnie leżąca postać Marii przyj-
muje pozycję siedzącą; schemat ten jest szczególnie
charakterystyczny dla śląskiego miniatorstwa schyłku
XIII i XIV w., w którym spotykamy także rzadkie
przykłady stojącego św. Józefa40. Ośrodkiem kompo-
39 Reau, jw., II, 2 s. 174, także S. Beissel, Die bild-
liche Darstellung der Verkundigung Maria, „Zeitschrift fur
Christliche Kunst", IV, Dusseldorf 1891, sp. 207—208. Dopiero
w cyklach maryjnych zwiastowanie jest bardziej przedstawie-
niem mariologicznym, por. M. Rob b, The Iconography of the
Annunciation in the Fourteenth and Fifteenth centuries, „Art
Bulletin", XVIII, 1936, s. 482.
40 Układ szczególnie odpowiada formalnym tendencjom
śląskich miniatur okresu przejściowego do podkreślenia kierun-
ków wertykalnych i horyzontalnych por. antyfonarz I F 401
fol. 23 r. Wrocław, Bibioteka Uniwersytecka; graduał I F 412
fol. 7 tamże; missale nr 141, Wrocław, Archiwum Diecezjalne;
patrz K 1 o s s, jw., s. 199—200, fig. 29, 40; P o d 1 a c h a, jw.,
zycji staje się Dzieciątko, zawinięte w pieluszki
i spoczywające na żłóbku w 'kształcie ołtarza. Motyw
ten, wyrażając symbolicznie znaczenie Dzieciątka
w żłobie jako prefigury Ciała Chrystusa w postaci
eucharystycznej, wskazuje na późniejszą Ofiarę Zba-
wiciela 41. Ołtarz przypomina także sarkofag i jest
w ten sposób połączeniem myśli o Wcieleniu, Ofierze
krzyżowej z ideą Zmartwychwstania42. Ten symbo-
liczny charakter sceny podkreśla pełna czci poza św.
Józefa ze schyloną nad złożonymi rękoma głową,
a także ujęcie Marii, pozbawionej bliskiego kontaktu
z synem, której powściągliwy ruch rąk staje się
fig. 44. Bliskie Legnicy miniatury czeskie np. w lekcjonarzu
z 1315 r. (Wiedeń, Bibl. Naród, cod. 1772), por. J. Kvót,
Iluminowani rukopisy Kralowny Rejcky, prisperek k dejinam
ćeski kniżni malby ve stoleti XIV, v Praze 1931, s. 43—49
tabl. II fig. 4.
u R. F r a u e n f e 1 d e r, Die Geburt des Herm, Entwic-
klung und Wandung des W einachtsbildes vom christichem
Altertum bis zum Ausgang des Mittelalters, Leipzig 1939, s. 29;
R ó a u, jw., s. 219.
42 Por. H. S c h r a d e, Die Auferstehung Christi, Ikono-
graphie der christlichen Kunst, I, Berlin Leipzig 1932,
s. 107—108.
10
II. 6. Chrzcielnica legnicka, fragment stopy (Fot. M. Pietrusińska)'
redemptionis” (Pseudo-Beda)39, zwłaszcza w naszym
cyklu, w którym występuje w kontekście scen pasyj-
nych.
Narodzenie Chrystusa (il. 10) w następnej arka-
dzie reprezentuje sposób przedstawienia tematu, roz-
powszechniający się w drugiej połowie XIII w.,
w którym diagonalnie leżąca postać Marii przyj-
muje pozycję siedzącą; schemat ten jest szczególnie
charakterystyczny dla śląskiego miniatorstwa schyłku
XIII i XIV w., w którym spotykamy także rzadkie
przykłady stojącego św. Józefa40. Ośrodkiem kompo-
39 Reau, jw., II, 2 s. 174, także S. Beissel, Die bild-
liche Darstellung der Verkundigung Maria, „Zeitschrift fur
Christliche Kunst", IV, Dusseldorf 1891, sp. 207—208. Dopiero
w cyklach maryjnych zwiastowanie jest bardziej przedstawie-
niem mariologicznym, por. M. Rob b, The Iconography of the
Annunciation in the Fourteenth and Fifteenth centuries, „Art
Bulletin", XVIII, 1936, s. 482.
40 Układ szczególnie odpowiada formalnym tendencjom
śląskich miniatur okresu przejściowego do podkreślenia kierun-
ków wertykalnych i horyzontalnych por. antyfonarz I F 401
fol. 23 r. Wrocław, Bibioteka Uniwersytecka; graduał I F 412
fol. 7 tamże; missale nr 141, Wrocław, Archiwum Diecezjalne;
patrz K 1 o s s, jw., s. 199—200, fig. 29, 40; P o d 1 a c h a, jw.,
zycji staje się Dzieciątko, zawinięte w pieluszki
i spoczywające na żłóbku w 'kształcie ołtarza. Motyw
ten, wyrażając symbolicznie znaczenie Dzieciątka
w żłobie jako prefigury Ciała Chrystusa w postaci
eucharystycznej, wskazuje na późniejszą Ofiarę Zba-
wiciela 41. Ołtarz przypomina także sarkofag i jest
w ten sposób połączeniem myśli o Wcieleniu, Ofierze
krzyżowej z ideą Zmartwychwstania42. Ten symbo-
liczny charakter sceny podkreśla pełna czci poza św.
Józefa ze schyloną nad złożonymi rękoma głową,
a także ujęcie Marii, pozbawionej bliskiego kontaktu
z synem, której powściągliwy ruch rąk staje się
fig. 44. Bliskie Legnicy miniatury czeskie np. w lekcjonarzu
z 1315 r. (Wiedeń, Bibl. Naród, cod. 1772), por. J. Kvót,
Iluminowani rukopisy Kralowny Rejcky, prisperek k dejinam
ćeski kniżni malby ve stoleti XIV, v Praze 1931, s. 43—49
tabl. II fig. 4.
u R. F r a u e n f e 1 d e r, Die Geburt des Herm, Entwic-
klung und Wandung des W einachtsbildes vom christichem
Altertum bis zum Ausgang des Mittelalters, Leipzig 1939, s. 29;
R ó a u, jw., s. 219.
42 Por. H. S c h r a d e, Die Auferstehung Christi, Ikono-
graphie der christlichen Kunst, I, Berlin Leipzig 1932,
s. 107—108.
10