DOI Heft:
Nr. 2
DOI Artikel:Karpowicz, Mariusz: Palloni a Del Bene
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.41527#0132
MARIUSZ KARPOWICZ
PALLONI A DEL BENE*
i
W dwóch dawnych stolicach Rzeczypospolitej —
Wilnie i Warszawie, jak też w ich okolicach przecho-
wała się niezwykle interesująca grupa malowideł ścien-
nych pochodzących z ostatniej ćwierci XVII i pierw-
szych lat XVIII w. wykonana przez malarzy włoskich.
Ze względu na wysoki poziom tych malowideł, jak też
następstwa artystyczne jakie miały one w sztuce pol-
skiej XVIII w., problematyka źródeł i autorstwa tych
dzieł urasta do rangi jednego z podstawowych zagad-
nień malarstwa ściennego.
Część wileńską stanowią przede wszystkim: deko-
racja kościoła pokamedulskiego w Pożajściu pod Kow-
nem (1676—80) 1 oraz dekoracja kaplicy św. Kazimie-
rza przy katedrze wileńskiej (1692). Na część warszaw-
ską składają się: polichromia kaplicy pomisjonarskiej
w Łowiczu (1695) 2, cykl Psychy Panny w Wilano-
Pierwszym informatorem o malarzu Del Bene jest
Ludwik Alojzy Cappelli, Włoch, wykładający historię
prawa na Uniwersytecie Wileńskim6. W 1830 r. opu-
* Artykuł jest fragmentem pracy doktorskiej o działal-
ności M. A. Palloniego w Polsce, pisanej pod kierunkiem prof.
dr Władysława Tomkiewicza.
Za życzliwą gościnność i umożliwienie mi prac nad malo-
widłami Pożajścia i Wilna winienem wdzięczność władzom re-
sortu kultury Litewskiej SRR, Dyrekcji Dailes Muselus w Wil-
nie oraz szczególnie p. Vladas Drema, wicedyrektorowi tegoż
Muzeum.
1 Lituraturę cytuję szczegółowo niżej.
2 J. Starzyński, Barokowe malowidła ścienne w ka-
plicy św. Karola Boromeusza w Łowiczu i ich twórca Miche-
langelo Palloni, „Studia do dziejów sztuki w Polsce", IV, War-
szawa 1931.
wie3, tzw. Ofiara królowej Saby w zakrystii kościoła
pokamedulskiego na Bielanach oraz dekoracja kościoła
farnego w Węgrowie (1707—1708) 4.
Freski kaplicy św. Kazimierza uznane są w litera-
turze od dawna za dzieło włoskiego malarza Del Be-
nego, dekoracja malarska Pożajścia — za owoc współ-
pracy Del Benego z Pallonim, a Łowicz i Węgrów za
dzieło tego ostatniego.
Przypisywane Palloniemu malowidła wilanowskie
uznał niedawno Michał Bohdziewicz za dzieło współ-
pracy Palloniego z Del Benem, a Ofiarę Saby za utwór
drugiego z malarzy 5. Tym samym problem Palloni —
Del Bene przeniesiony został na grunt warszawski,
stając się kluczem do całego zagadnienia. Rozprawka
niniejsza jest próbą odpowiedzi na to kluczowe pyta-
nie.
II
blikował Ciampi jego list pisany w 1818 r.7, z którego
to pisma wynika, że malarza „del Bene” sprowadził
z Rzymu hetman Kazimierz Sapieha do dekoracji swe-
3 Tenże, Wilanów. Dzieje budowy pałacu za Jana III,
„Studia do dziejów sztuki w Polsce", V, Warszawa 1933, s. 66.
4 M. Karpowicz, Malowidła M. A. Palloniego w farze
w Węgrowie, „Biul. Hist. Sztuki", XXI, 1959, s. 175 nn.
5 M. Bohdziewicz, Grupa fresków z kręgu Delbe-
nego i Palloniego w okolicach Warszawy, „Biul. Hist. Sztuki",
XVII, 1955, s. 472—74.
6 życiorys, pióra ks. Cz. Falkowskiego, w: Polski
Słownik Biograficzny, t. III, 1937, s. 200—202.
7 S- Ciampi, Bibliografia critica, t. II, Firenze 1839,
s. 264 nn.
123
PALLONI A DEL BENE*
i
W dwóch dawnych stolicach Rzeczypospolitej —
Wilnie i Warszawie, jak też w ich okolicach przecho-
wała się niezwykle interesująca grupa malowideł ścien-
nych pochodzących z ostatniej ćwierci XVII i pierw-
szych lat XVIII w. wykonana przez malarzy włoskich.
Ze względu na wysoki poziom tych malowideł, jak też
następstwa artystyczne jakie miały one w sztuce pol-
skiej XVIII w., problematyka źródeł i autorstwa tych
dzieł urasta do rangi jednego z podstawowych zagad-
nień malarstwa ściennego.
Część wileńską stanowią przede wszystkim: deko-
racja kościoła pokamedulskiego w Pożajściu pod Kow-
nem (1676—80) 1 oraz dekoracja kaplicy św. Kazimie-
rza przy katedrze wileńskiej (1692). Na część warszaw-
ską składają się: polichromia kaplicy pomisjonarskiej
w Łowiczu (1695) 2, cykl Psychy Panny w Wilano-
Pierwszym informatorem o malarzu Del Bene jest
Ludwik Alojzy Cappelli, Włoch, wykładający historię
prawa na Uniwersytecie Wileńskim6. W 1830 r. opu-
* Artykuł jest fragmentem pracy doktorskiej o działal-
ności M. A. Palloniego w Polsce, pisanej pod kierunkiem prof.
dr Władysława Tomkiewicza.
Za życzliwą gościnność i umożliwienie mi prac nad malo-
widłami Pożajścia i Wilna winienem wdzięczność władzom re-
sortu kultury Litewskiej SRR, Dyrekcji Dailes Muselus w Wil-
nie oraz szczególnie p. Vladas Drema, wicedyrektorowi tegoż
Muzeum.
1 Lituraturę cytuję szczegółowo niżej.
2 J. Starzyński, Barokowe malowidła ścienne w ka-
plicy św. Karola Boromeusza w Łowiczu i ich twórca Miche-
langelo Palloni, „Studia do dziejów sztuki w Polsce", IV, War-
szawa 1931.
wie3, tzw. Ofiara królowej Saby w zakrystii kościoła
pokamedulskiego na Bielanach oraz dekoracja kościoła
farnego w Węgrowie (1707—1708) 4.
Freski kaplicy św. Kazimierza uznane są w litera-
turze od dawna za dzieło włoskiego malarza Del Be-
nego, dekoracja malarska Pożajścia — za owoc współ-
pracy Del Benego z Pallonim, a Łowicz i Węgrów za
dzieło tego ostatniego.
Przypisywane Palloniemu malowidła wilanowskie
uznał niedawno Michał Bohdziewicz za dzieło współ-
pracy Palloniego z Del Benem, a Ofiarę Saby za utwór
drugiego z malarzy 5. Tym samym problem Palloni —
Del Bene przeniesiony został na grunt warszawski,
stając się kluczem do całego zagadnienia. Rozprawka
niniejsza jest próbą odpowiedzi na to kluczowe pyta-
nie.
II
blikował Ciampi jego list pisany w 1818 r.7, z którego
to pisma wynika, że malarza „del Bene” sprowadził
z Rzymu hetman Kazimierz Sapieha do dekoracji swe-
3 Tenże, Wilanów. Dzieje budowy pałacu za Jana III,
„Studia do dziejów sztuki w Polsce", V, Warszawa 1933, s. 66.
4 M. Karpowicz, Malowidła M. A. Palloniego w farze
w Węgrowie, „Biul. Hist. Sztuki", XXI, 1959, s. 175 nn.
5 M. Bohdziewicz, Grupa fresków z kręgu Delbe-
nego i Palloniego w okolicach Warszawy, „Biul. Hist. Sztuki",
XVII, 1955, s. 472—74.
6 życiorys, pióra ks. Cz. Falkowskiego, w: Polski
Słownik Biograficzny, t. III, 1937, s. 200—202.
7 S- Ciampi, Bibliografia critica, t. II, Firenze 1839,
s. 264 nn.
123