DOI Heft:
Nr. 2
DOI Artikel:Kozakiewicz, Stefan: Lorenzo Bellotto, syn Bernarda i zagadnienie jego współpracy z ojcem
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.41527#0149
II. 1. Bernardo Bellotto, Fragment obrazu „Widok Warszawy od Strony Pragi” z autoportre-
tem malarza (rozmawiającego ze Stanisławem Augustem) oraz portretem syna Lorenza,
Warszawa, Muzeum Narodowe. (Fot. Z. Tomaszewska).
STEFAN KOZAKIEWICZ
LORENZO BELLOTTO, SYN BERNARDA
I ZAGADNIENIE JEGO WSPÓŁPRACY Z OJCEM
Charakter i zasadnicze przemiany swego stylu za-
wdzięcza weneckie malarstwo widoków architekto-
nicznych XVIII w. wybitnym indywidualnościom An-
tonia Canale, Michele Marieschiego, Bernarda Bellot-
ta i Francesca Guardi; swe rozpowszechnienie i popu-
larność także wielu pomniejszym artystom pracującym
w ich kręgu — uczniom, naśladowcom i kopistom.
W większości jeszcze nieznani z nazwiska, niepozba-
wieni na ogół zawodowej zręczności, są oni autorami
tysięcy widoków architektury rzeczywistej lub fanta-
stycznej o motywach weneckich lub w weneckim stylu,
przewijających się przez antykwariaty często ze zbyt
pochopną atrybucją, wchodzących w skład zbiorów
prywatnych lub przechowywanych w magazynach mu-
zeów. Wszyscy oni — zwłaszcza ci, którzy działali
w bezpośredniej orbicie mistrzów lub z nimi współ-
pracowali — budzą coraz większe zainteresowanie hi-
storyków sztuki, w dążeniu do uporządkowania obrazu
weneckiego malarstwa wedut Settecenta. Zadanie
trudne, wobec wyjątkowo rzadko występujących sy-
gnatur i wobec trudności ze znalezieniem odpowied-
nich materiałów archiwalnych *. Niniejszy artykuł jest
1 Próbą wyodrębnienia mniejszej indywidualności wśród
weneckich malarzy architektury XVIII w. jest np. artykuł:
F. J. B. W a t s o n, G. B. Cimaroli: a Collaborator with Ca-
naletto, „The Burlington Magazine“, XCV, 1953, s. 312—315.
2 Zagadnieniem tym zajmuje się w tej chwili również
Henry-Russell Hitchcock, por. niżej przypis 20.
3 H. A. Fritzsche, Bernardo Belotto genannt Cana-
letto, Burg b. Magdeburg (1936), ss. 7, 8, 12, 28, 52, 62, 78,
80—82, 95, 212 (przyp. 111—113), 214 (przyp. 131) i 220. Wedle
cytatów w tej książce wyzyskałem większość podanych niżej
w przypisach źródeł drukowanych i opracowań niemieckich
oraz podaję źródła archiwalne drezdeńskie. Stąd czerpię rów-
nież niektóre wiadomości dotyczące biografii Bernarda Bel-
lotta. Krótką Informację dotyczącą pobytu Lorenza w Polsce
próbą scharakteryzowania działalności jednego z tych
artystów — najbliższego współpracownika Bernarda
Bellotta, jego syna Lorenza 1 2. Osoba jego powinna nas
interesować tym więcej, że przez kilka ostatnich lat
życia pracował w Warszawie, przy dworze Stanisława
Augusta.
Skąpe i rozproszone wiadomości o Lorenzu Bellotto,
rozsiane w źródłach i opracowaniach niemieckich
i polskich, zebrał w wydanej w r. 1936 monografii
Bernarda Bellotta H. A. Fritzsche3; uzupełnione, stały
się podstawą poniższego zarysu biograficznego. Jako
syn pierworodny Bernarda i jego żony Marii Elisa-
betty Pizzoni, urodził się Lorenzo we Włoszech, być
może w Wenecji, najpewniej w r. 1744 4. Trzyletniego
chłopca zabierają ze sobą rodzice z Wenecji do Drezna,
gdy Bernardo przenosi się tam w r. 1747. Mały Loren-
zo wychowuje się więc w stolicy Saksonii. Tu rodzi
się pięć jego sióstr, z których dwie zmarły nie do-
czekawszy się dwóch lat życia, a trzy: Maria Josepha
Friderica (ur. 1750), Christiana Xaveria (ur. 1752)
i Theresa Francisca Florentia (ur. 1757) stanowiły wraz
z Lorenzem czwórkę wychowujących się w Dreźnie
podał po raz pierwszy S. C i a m p i. Bibliografia critica...,
II, Firenze 1834, s. 235 i 266, później E. Rastawiecki,
Słownik malarzów ■polskich, I, Warszawa 1850, s. 59. Inne lek-
sykony artystów nie uwzględniają Lorenza do pocz. w. XX;
pierwszy krótki artykuł o nim podaj e dopiero Thieme-
Becker, Allgemeines Lezikon der bildender Kiinstler, III,
Leipzig 1909, s. 271 (J. Mycielskl). Sub voce Canaletto krótką
notatkę informacyjną o Lorenzu podaj e Z. Batowski
w Polskim Słowniku Biograficznym, III, Kraków 1937, s. 199.
4 H. A. Fritzsche, jw., s. 220, podaje jako datę uro-
dzenia Lorenza ok. r. 1744. Można ją uściślić z wielkim praw-
dopodobieństwem na ten właśnie rok, gdyż — jak to wynika
z cytowanych poniżej źródeł — w r. 1765 ma on 21, a w chwili
śmierci w r. 1770 — 26 lat.
140
tem malarza (rozmawiającego ze Stanisławem Augustem) oraz portretem syna Lorenza,
Warszawa, Muzeum Narodowe. (Fot. Z. Tomaszewska).
STEFAN KOZAKIEWICZ
LORENZO BELLOTTO, SYN BERNARDA
I ZAGADNIENIE JEGO WSPÓŁPRACY Z OJCEM
Charakter i zasadnicze przemiany swego stylu za-
wdzięcza weneckie malarstwo widoków architekto-
nicznych XVIII w. wybitnym indywidualnościom An-
tonia Canale, Michele Marieschiego, Bernarda Bellot-
ta i Francesca Guardi; swe rozpowszechnienie i popu-
larność także wielu pomniejszym artystom pracującym
w ich kręgu — uczniom, naśladowcom i kopistom.
W większości jeszcze nieznani z nazwiska, niepozba-
wieni na ogół zawodowej zręczności, są oni autorami
tysięcy widoków architektury rzeczywistej lub fanta-
stycznej o motywach weneckich lub w weneckim stylu,
przewijających się przez antykwariaty często ze zbyt
pochopną atrybucją, wchodzących w skład zbiorów
prywatnych lub przechowywanych w magazynach mu-
zeów. Wszyscy oni — zwłaszcza ci, którzy działali
w bezpośredniej orbicie mistrzów lub z nimi współ-
pracowali — budzą coraz większe zainteresowanie hi-
storyków sztuki, w dążeniu do uporządkowania obrazu
weneckiego malarstwa wedut Settecenta. Zadanie
trudne, wobec wyjątkowo rzadko występujących sy-
gnatur i wobec trudności ze znalezieniem odpowied-
nich materiałów archiwalnych *. Niniejszy artykuł jest
1 Próbą wyodrębnienia mniejszej indywidualności wśród
weneckich malarzy architektury XVIII w. jest np. artykuł:
F. J. B. W a t s o n, G. B. Cimaroli: a Collaborator with Ca-
naletto, „The Burlington Magazine“, XCV, 1953, s. 312—315.
2 Zagadnieniem tym zajmuje się w tej chwili również
Henry-Russell Hitchcock, por. niżej przypis 20.
3 H. A. Fritzsche, Bernardo Belotto genannt Cana-
letto, Burg b. Magdeburg (1936), ss. 7, 8, 12, 28, 52, 62, 78,
80—82, 95, 212 (przyp. 111—113), 214 (przyp. 131) i 220. Wedle
cytatów w tej książce wyzyskałem większość podanych niżej
w przypisach źródeł drukowanych i opracowań niemieckich
oraz podaję źródła archiwalne drezdeńskie. Stąd czerpię rów-
nież niektóre wiadomości dotyczące biografii Bernarda Bel-
lotta. Krótką Informację dotyczącą pobytu Lorenza w Polsce
próbą scharakteryzowania działalności jednego z tych
artystów — najbliższego współpracownika Bernarda
Bellotta, jego syna Lorenza 1 2. Osoba jego powinna nas
interesować tym więcej, że przez kilka ostatnich lat
życia pracował w Warszawie, przy dworze Stanisława
Augusta.
Skąpe i rozproszone wiadomości o Lorenzu Bellotto,
rozsiane w źródłach i opracowaniach niemieckich
i polskich, zebrał w wydanej w r. 1936 monografii
Bernarda Bellotta H. A. Fritzsche3; uzupełnione, stały
się podstawą poniższego zarysu biograficznego. Jako
syn pierworodny Bernarda i jego żony Marii Elisa-
betty Pizzoni, urodził się Lorenzo we Włoszech, być
może w Wenecji, najpewniej w r. 1744 4. Trzyletniego
chłopca zabierają ze sobą rodzice z Wenecji do Drezna,
gdy Bernardo przenosi się tam w r. 1747. Mały Loren-
zo wychowuje się więc w stolicy Saksonii. Tu rodzi
się pięć jego sióstr, z których dwie zmarły nie do-
czekawszy się dwóch lat życia, a trzy: Maria Josepha
Friderica (ur. 1750), Christiana Xaveria (ur. 1752)
i Theresa Francisca Florentia (ur. 1757) stanowiły wraz
z Lorenzem czwórkę wychowujących się w Dreźnie
podał po raz pierwszy S. C i a m p i. Bibliografia critica...,
II, Firenze 1834, s. 235 i 266, później E. Rastawiecki,
Słownik malarzów ■polskich, I, Warszawa 1850, s. 59. Inne lek-
sykony artystów nie uwzględniają Lorenza do pocz. w. XX;
pierwszy krótki artykuł o nim podaj e dopiero Thieme-
Becker, Allgemeines Lezikon der bildender Kiinstler, III,
Leipzig 1909, s. 271 (J. Mycielskl). Sub voce Canaletto krótką
notatkę informacyjną o Lorenzu podaj e Z. Batowski
w Polskim Słowniku Biograficznym, III, Kraków 1937, s. 199.
4 H. A. Fritzsche, jw., s. 220, podaje jako datę uro-
dzenia Lorenza ok. r. 1744. Można ją uściślić z wielkim praw-
dopodobieństwem na ten właśnie rok, gdyż — jak to wynika
z cytowanych poniżej źródeł — w r. 1765 ma on 21, a w chwili
śmierci w r. 1770 — 26 lat.
140