DOI issue:
Nr. 1
DOI article:Pietrusińska, Maria: Protogotycka chrzcielnica brązowa w Legnicy
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.41527#0027
MARIA PIETRUSIŃSKA
II. 15. Chrzcielnica legnicka, „Infantia Christi“. (Fot. M. Pietrusińska)
cjale ,.D’’ na tej samej karcie rękopisu75. Wreszcie
zwraca uwagę przedstawienie Chrystusa, który nie
trzyma jak zazwyczaj Marii za rękę, lecz podaje jej
rozetkę ze swego koszyka, owoc z drzewa życia,
symbol łaski. Ujęcie to pozwala przypuszczać, że
Maria nie jest tu tylko uczestniczką w dziele zba-
wienia, ale zarazem pełni rolę pośredniczki łask;
stanowi ono zatem wyraz kultu Marii Mediatrix,
z którym łączą się słowa św. Bernarda, będące wez-
waniem do typologicznej drugiej Ewy, aby dała nam
z drzewa życia spożywać jego owoce76. W tym kon-
tekście wspomniany motyw ptaka może być również
wyobrażeniem korzystającej z łask, duszy ludzkiej.
Łączenie sceny z koszykiem i symbolu drzewa życia
znajduje treściowe analogie również w innych zabyt-
kach. Aby nie mnożyć przykładów, przytoczymy
tylko wspomniany już fresk z Malta z końca XIII w.
(il. 18), na którym obok Chrystusa wyrasta rajskie,
oplecione wężem „arbor vitae“ z winnymi gronami
i pochodzące z tego samego czasu antepedium z ka-
75 O symbolice ptaka w ręku Dzieciątka por. Kalinow-
ski, jw., s. 211.
76 Marla rosa reddens salutiferam omnibus sortem...
sanctl Bernardi, clare vallensis abbatis de beata Maria vir-
gine sermo, Mignę, Pat. lat. 184, 1020 D; tamże: 183, 62 CD.
plicy w Chubu (Czechy)77 z Marią trzymającą za-
miast gałązki różanej heraldyczną lilię, która ma
podobne znaczenie ’8.
Sumując dotychczasowe uwagi można przyjąć, że
scena Chrystusa z koszykiem, prowadzonego przez
Marię obrazuje jego dzieciństwo, ujęte jako pierw-
szy etap w dziele Odkupienia z wyraźnym zazna-
czeniem tego ostatecznego celu. W związku z tym
motyw nasz stanowi jeszcze jeden przykład w rzę-
dzie przedstawień, wyrażających ideowe łączenie po-
czątku i końca w życiu Chrystusa79. Drugą równo-
rzędną cechą tego typu ikonograficznego jest pod-
kreślenie roli Marii, będącej współodkupicielką i po-
średniczką łask przez fakt swego macierzyństwa
i wspólcierpienia, a tym samym biorącej udział
w zmazaniu rajskiego przewinienia Ewy. Termin V.
Kotrby „Infantia Christi” zdaje się odpowiadać te-
mu przedstawieniu, znajdując dla siebie potwier-
dzenie w tytule fundacji klasztoru w Pustimeri
z 1340 r. pod wezwaniem: „domini nostri infantium
77 K o t r b a, jw., s. 250, fig. na s. 251.
78 Por. Bauerreiss, jw., s. 39 n., 117—120.
79 Por. Kalinowski, jw., s. 204—229.
18
II. 15. Chrzcielnica legnicka, „Infantia Christi“. (Fot. M. Pietrusińska)
cjale ,.D’’ na tej samej karcie rękopisu75. Wreszcie
zwraca uwagę przedstawienie Chrystusa, który nie
trzyma jak zazwyczaj Marii za rękę, lecz podaje jej
rozetkę ze swego koszyka, owoc z drzewa życia,
symbol łaski. Ujęcie to pozwala przypuszczać, że
Maria nie jest tu tylko uczestniczką w dziele zba-
wienia, ale zarazem pełni rolę pośredniczki łask;
stanowi ono zatem wyraz kultu Marii Mediatrix,
z którym łączą się słowa św. Bernarda, będące wez-
waniem do typologicznej drugiej Ewy, aby dała nam
z drzewa życia spożywać jego owoce76. W tym kon-
tekście wspomniany motyw ptaka może być również
wyobrażeniem korzystającej z łask, duszy ludzkiej.
Łączenie sceny z koszykiem i symbolu drzewa życia
znajduje treściowe analogie również w innych zabyt-
kach. Aby nie mnożyć przykładów, przytoczymy
tylko wspomniany już fresk z Malta z końca XIII w.
(il. 18), na którym obok Chrystusa wyrasta rajskie,
oplecione wężem „arbor vitae“ z winnymi gronami
i pochodzące z tego samego czasu antepedium z ka-
75 O symbolice ptaka w ręku Dzieciątka por. Kalinow-
ski, jw., s. 211.
76 Marla rosa reddens salutiferam omnibus sortem...
sanctl Bernardi, clare vallensis abbatis de beata Maria vir-
gine sermo, Mignę, Pat. lat. 184, 1020 D; tamże: 183, 62 CD.
plicy w Chubu (Czechy)77 z Marią trzymającą za-
miast gałązki różanej heraldyczną lilię, która ma
podobne znaczenie ’8.
Sumując dotychczasowe uwagi można przyjąć, że
scena Chrystusa z koszykiem, prowadzonego przez
Marię obrazuje jego dzieciństwo, ujęte jako pierw-
szy etap w dziele Odkupienia z wyraźnym zazna-
czeniem tego ostatecznego celu. W związku z tym
motyw nasz stanowi jeszcze jeden przykład w rzę-
dzie przedstawień, wyrażających ideowe łączenie po-
czątku i końca w życiu Chrystusa79. Drugą równo-
rzędną cechą tego typu ikonograficznego jest pod-
kreślenie roli Marii, będącej współodkupicielką i po-
średniczką łask przez fakt swego macierzyństwa
i wspólcierpienia, a tym samym biorącej udział
w zmazaniu rajskiego przewinienia Ewy. Termin V.
Kotrby „Infantia Christi” zdaje się odpowiadać te-
mu przedstawieniu, znajdując dla siebie potwier-
dzenie w tytule fundacji klasztoru w Pustimeri
z 1340 r. pod wezwaniem: „domini nostri infantium
77 K o t r b a, jw., s. 250, fig. na s. 251.
78 Por. Bauerreiss, jw., s. 39 n., 117—120.
79 Por. Kalinowski, jw., s. 204—229.
18