DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:Pietrusińska, Maria: Protogotycka chrzcielnica brązowa w Legnicy
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.41527#0028
PROTOGOTYCKA CHRZCIELNICA BRĄZOWA W LEGNICY
II. 16. Rostok, kościół Mariacki, chrzcielnica, 1290 r.,
fragment dekoracji (Wg Wentzel’a)
et venerabilem eius genitricem”, którego pieczęć
wyobraża nasz motyw. Wyjaśnienie tego tytułu znaj-
dujemy w dokumencie z 30 września tegoż roku, wy-
stawionym przez biskupa Jana z Ołomuńca80.
Pojawienie się tej sceny, wyraźnie jak mówiliśmy
związanej z cysterskimi kręgami, poczynając od
ostatniego dziesięciolecia XIII w. równocześnie w od-
ległych środowiskach Niemiec81, może być tłuma-
czone rozpowszechnianiem motywu drogą wzorów
miniatorskich, wędrujących po bibliotekach klasz-
tornych. Za tezą tą przemawia także fakt, że naj-
wcześniejsze po Gelnhausen przedstawienia wystę-
pują w witrażownictwie, w ludwisarstwie, w haftach
czyli w dziedzinach twórczości, które w normalnej
kolei rzeczy nie wytwarzały nowych schematów, ale
80 Tekst przytacza K o t r b a, jw., przyp. 6 na s. 251/252;
autor trafnie czerpie termin „Infantia Chrlsti" z nazwy klasz-
toru w Pustimerl.
81 Patrz przykłady w przyp. 66.
82 Por. przykłady w przyp. 22 i 66.
83 S t a n g e, jw., I, s. 166—167.
84 Np. por. Swarzenskl, jw., s. 101, 118, fig. 228, 647.
Przy okazji marginalnego wymienienia omawianego fragmentu
czerpały wzory z miniatur. Najbliższe legnickiej pła-
skorzeźbie w ujęciu formalnym postaci Marii i Chrys-
tusa, w ich wzajemnym pełnym liryzmu stosunku,
są dzieła z końca XIII w. (il. 16, 18)82, natomiast
ikonograficzną analogię zestawienia tej grupy z ró-
żanym drzewem znajdujemy we wspomnianej mi-
niaturze antyfonarza królowej Rejćki (il. 17) wyka-
zującym wyraźne wpływy nadreńskie83.
Zajmujący kolejną arkadę chrzest w Jordanie
(il. 19) sposobem przedstawienia głównych postaci
należy do popularnych ujęć tego tematu w sztuce
XIII w. (il. 3), a właściwy jest szczególnie miniatu-
rom, z którymi łączy relief legnicki ekspresyjny ruch
św. Jana i potraktowanie ascetycznej sylwetki Chrys-
tusa 84. Natomiast wyjątkowo przedstawia się na
legnickiego zabytku, M. Morelowski łączy go z chrzcielnicą
w Hildesheimle; zauważyć jednak wypada, że zupełnie różny
charakter plastyczny obu płaskorzeźb wyklucza bezpośrednie
pokrewieństwa, a pewne ich podobieństwo, uzasadnione jest
wspólnotą ogólnego typu ikonograficznego i być może tak
w jednym jak i w drugim wypadku, posługiwaniem się pier-
wowzorami miniatorskimi, jak to dla niemieckiego zabytku
sugeruje Panofsky; propozycja datowania legnickiej chrzclel-
19
II. 16. Rostok, kościół Mariacki, chrzcielnica, 1290 r.,
fragment dekoracji (Wg Wentzel’a)
et venerabilem eius genitricem”, którego pieczęć
wyobraża nasz motyw. Wyjaśnienie tego tytułu znaj-
dujemy w dokumencie z 30 września tegoż roku, wy-
stawionym przez biskupa Jana z Ołomuńca80.
Pojawienie się tej sceny, wyraźnie jak mówiliśmy
związanej z cysterskimi kręgami, poczynając od
ostatniego dziesięciolecia XIII w. równocześnie w od-
ległych środowiskach Niemiec81, może być tłuma-
czone rozpowszechnianiem motywu drogą wzorów
miniatorskich, wędrujących po bibliotekach klasz-
tornych. Za tezą tą przemawia także fakt, że naj-
wcześniejsze po Gelnhausen przedstawienia wystę-
pują w witrażownictwie, w ludwisarstwie, w haftach
czyli w dziedzinach twórczości, które w normalnej
kolei rzeczy nie wytwarzały nowych schematów, ale
80 Tekst przytacza K o t r b a, jw., przyp. 6 na s. 251/252;
autor trafnie czerpie termin „Infantia Chrlsti" z nazwy klasz-
toru w Pustimerl.
81 Patrz przykłady w przyp. 66.
82 Por. przykłady w przyp. 22 i 66.
83 S t a n g e, jw., I, s. 166—167.
84 Np. por. Swarzenskl, jw., s. 101, 118, fig. 228, 647.
Przy okazji marginalnego wymienienia omawianego fragmentu
czerpały wzory z miniatur. Najbliższe legnickiej pła-
skorzeźbie w ujęciu formalnym postaci Marii i Chrys-
tusa, w ich wzajemnym pełnym liryzmu stosunku,
są dzieła z końca XIII w. (il. 16, 18)82, natomiast
ikonograficzną analogię zestawienia tej grupy z ró-
żanym drzewem znajdujemy we wspomnianej mi-
niaturze antyfonarza królowej Rejćki (il. 17) wyka-
zującym wyraźne wpływy nadreńskie83.
Zajmujący kolejną arkadę chrzest w Jordanie
(il. 19) sposobem przedstawienia głównych postaci
należy do popularnych ujęć tego tematu w sztuce
XIII w. (il. 3), a właściwy jest szczególnie miniatu-
rom, z którymi łączy relief legnicki ekspresyjny ruch
św. Jana i potraktowanie ascetycznej sylwetki Chrys-
tusa 84. Natomiast wyjątkowo przedstawia się na
legnickiego zabytku, M. Morelowski łączy go z chrzcielnicą
w Hildesheimle; zauważyć jednak wypada, że zupełnie różny
charakter plastyczny obu płaskorzeźb wyklucza bezpośrednie
pokrewieństwa, a pewne ich podobieństwo, uzasadnione jest
wspólnotą ogólnego typu ikonograficznego i być może tak
w jednym jak i w drugim wypadku, posługiwaniem się pier-
wowzorami miniatorskimi, jak to dla niemieckiego zabytku
sugeruje Panofsky; propozycja datowania legnickiej chrzclel-
19