DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:Pietrusińska, Maria: Protogotycka chrzcielnica brązowa w Legnicy
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.41527#0034
PROTOGOTYCKA CHRZCIELNICA BRĄZOWA W LEGNICY
stać „Beau Dieu” wyraża głównie idee zmartwych-
wstałego Zbawiciela, nie w sensie ilustracji zdarze-
nia, lecz jako triumfatora nad śmiercią i szatanem,
których wyobraża świat demonicznej fauny, skupia-
jącej się pod jego stopamino.
Wprawdzie na chrzcielnicy Chrystus w arkadzie
występuje samotnie, ale przedstawienia bazyliszków,
jak pamiętamy, ukazują się pośrednio pod jego sto-
pami na kręgu podstawy. Z drugiej strony w figu-
rach „Beau Dieu” mamy do czynienia z Chrystusem
jako nauczycielem, rozumianym nie w sensie histo-
rycznym, ale jako dawca Objawienia w pojęciu uni-
wersalnym. To drugie znaczenie wg H. Schrade jest
zaakcentowane szczególnie w wypadku, gdy stopy
Chrystusa nie opierają się bezpośrednio na demo-
nicznych zwierzętach, lecz gdy dzieli je konsola
lub inny element architektury portaluU1, co zarazem
zbliża do tej koncepcji naszą płaskorzeźbę. Dalsze
no Por. Małe, jw., s. 61n, 210n.; Medding, Die West-
portale der Kathedrale von Amiens und ihre Meister, Augs-
burg 1930, s. 20n.; Schrade, Jw., s. 87n.; Reau, jw.,
s. 42n.
cechy posągów portalowych, rozszerzają znaczenia
przedstawienia w stosunku do bizantyjskich przy-
kładów, zbliżając go równocześnie do znaczenia
Chrystusana na chrzcielnicy. Postać „Beau Dieu“ nie
pojawia się jako jedyne, zupełnie samodzielne wyo-
brażenie na fasadzie katedry, lecz łącznie z cyklem
ilustrującym historię odkupienia. Dalej — postać
Chrystusa nie wtapia się w ten cykl jako jeden
z równorzędnych motywów, ale stanowi najmocniej-
szy akcent portalu przez brak kontaktu z pozosta-
łymi scenami, przez zwieńczenie baldachimem i prze-
de wszystkim przez wyizolowanie posągu na samot-
nym filarze międzyścieżowym, otoczonym pustką
przestrzeni otwierającego się wejścia do wnętrza
kościoła. Relief legnicki wyodrębniony jest z pozo-
stałych scen analogicznymi środkami. W końcu ogól-
ne umiejscowienie obu tych postaci: rzeźba jest cha-
rakterystycznym elementem portalu czyli wejścia do
ni Schrade, jw., s. 89; por. także M. Aubert, Die
Gotische Plastik Frankreichs 1110—1220, MUnchen 1929, s. 98
(w związku z Chrystusem w Chartres, tabl. 76); Róau, Jw.,
s. 41n.
25
stać „Beau Dieu” wyraża głównie idee zmartwych-
wstałego Zbawiciela, nie w sensie ilustracji zdarze-
nia, lecz jako triumfatora nad śmiercią i szatanem,
których wyobraża świat demonicznej fauny, skupia-
jącej się pod jego stopamino.
Wprawdzie na chrzcielnicy Chrystus w arkadzie
występuje samotnie, ale przedstawienia bazyliszków,
jak pamiętamy, ukazują się pośrednio pod jego sto-
pami na kręgu podstawy. Z drugiej strony w figu-
rach „Beau Dieu” mamy do czynienia z Chrystusem
jako nauczycielem, rozumianym nie w sensie histo-
rycznym, ale jako dawca Objawienia w pojęciu uni-
wersalnym. To drugie znaczenie wg H. Schrade jest
zaakcentowane szczególnie w wypadku, gdy stopy
Chrystusa nie opierają się bezpośrednio na demo-
nicznych zwierzętach, lecz gdy dzieli je konsola
lub inny element architektury portaluU1, co zarazem
zbliża do tej koncepcji naszą płaskorzeźbę. Dalsze
no Por. Małe, jw., s. 61n, 210n.; Medding, Die West-
portale der Kathedrale von Amiens und ihre Meister, Augs-
burg 1930, s. 20n.; Schrade, Jw., s. 87n.; Reau, jw.,
s. 42n.
cechy posągów portalowych, rozszerzają znaczenia
przedstawienia w stosunku do bizantyjskich przy-
kładów, zbliżając go równocześnie do znaczenia
Chrystusana na chrzcielnicy. Postać „Beau Dieu“ nie
pojawia się jako jedyne, zupełnie samodzielne wyo-
brażenie na fasadzie katedry, lecz łącznie z cyklem
ilustrującym historię odkupienia. Dalej — postać
Chrystusa nie wtapia się w ten cykl jako jeden
z równorzędnych motywów, ale stanowi najmocniej-
szy akcent portalu przez brak kontaktu z pozosta-
łymi scenami, przez zwieńczenie baldachimem i prze-
de wszystkim przez wyizolowanie posągu na samot-
nym filarze międzyścieżowym, otoczonym pustką
przestrzeni otwierającego się wejścia do wnętrza
kościoła. Relief legnicki wyodrębniony jest z pozo-
stałych scen analogicznymi środkami. W końcu ogól-
ne umiejscowienie obu tych postaci: rzeźba jest cha-
rakterystycznym elementem portalu czyli wejścia do
ni Schrade, jw., s. 89; por. także M. Aubert, Die
Gotische Plastik Frankreichs 1110—1220, MUnchen 1929, s. 98
(w związku z Chrystusem w Chartres, tabl. 76); Róau, Jw.,
s. 41n.
25