DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:Pietrusińska, Maria: Protogotycka chrzcielnica brązowa w Legnicy
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.41527#0035
MARIA PIETRUSIŃSKA
II. 23. Chrzcielnica legnicka, Dźwiganie Krzyża. (Fot. M. Pietrusińska)
kościoła, symbolizującego niebieskie Jezuralem, przez
co portal staje się symboliczną „porta coeli m. Z kolei
treści sakramentalne chrzcielnicy: jako źródło laski
stanowi ona jedyne wejście do kościoła, a co za
tym idzie jedyną drogę do Królestwa Bożego, zgod-
nie z wersetem św. Jana Ew., rozwiniętym w tek-
stach teologów 113.
Pozostaje jeszcze dopowiedzenie kilku zdań o po-
zostałych motywach dekoracji czaszy. Otóż nad strefą
arkad w trójkątach między lukami wieńczy ją krąg,
złożony z siedmiu gwiazd i pięciu kobiecych głów
(il. 1, 15). Gwiazdy owe w swym najprostszym zna-
czeniu symbolizują niebo, a ich ilość równa się licz-
bie planet, odpowiadających poszczególnym dniom
tygodnia i w ten sposób oddziaływujących na życie
ludzkie114. Ta astrologia związana została z ideą
chrztu poprzez świętą liczbę siedmiu sakramental-
nych darów, przy czym wyobrażenia głów interpre-
tować można jako symbole zbawionych dusz115.
Podobnie jak na tylu innych metalowych chrzciel-
nicach górny brzeg czaszy obiega napis wykonany
typową dla schyłku XIII w. maiuskułą, którego lite-
112 J. S a u e r, Symbolik des Kirchengebaudes und seiner
Ausstattung In der Au)fassung des Mittelalters, Frelburg i. B.
1902, s. 308n; H. G. Evers, Tod und Raum ais Bereiche der
Architektur, Munchen 1939, s. 168—197; Sedlmayer, jw.,
s. 124, 141—144 i In.
113 Jan Ew. 3:5; m. in. Durandus, Rationale dlvinorum
officiorum, lib. I.
ni Por. Ktinstle, jw., s. 139—140; W. G u n d e 1, Sterr
und Sternbilder im Glauben des Altertiims und der Neuzeit,
Bonn und Leipzig 1922, tenże, Sternglaube ,Sternreligion
und Sternorakel, Leipzig 1933, s. 46, 101n.; R e a u, jw., I, s. 67.
115 Wyzwolone przez chrzest dusze na chrzcielnicach prze-
ważnie jako ptaki (Pudełko, jw., s. 134), także w posta-
ciach antropomorficznych (por. Freyer, jw., s. 118; R o o s-
val, jw., s. 184, tabll. LVIII i in.). W Legnicy motyw głów
włączony jest w krąg gwiazd, będących tradycyjną siedzibą
dusz, które wg Grzegorza Wielkiego, dzięki szczególnym za-
sługom same stają się gwiazdami; por. Gundel, jw., s. 32.
Chrzest uważany był także za właściwe narodziny człowieka
do wiecznego życia (por. Braun, Liturgisches Handlexikon,
s. 293, 295; Blankenburg, jw., s. 219, 221), a narodzi-
nom wg tradycji towarzyszyło ukazanie się nowej gwiazdy
(por. np. K e h r e r, jw., s. 20).
26
II. 23. Chrzcielnica legnicka, Dźwiganie Krzyża. (Fot. M. Pietrusińska)
kościoła, symbolizującego niebieskie Jezuralem, przez
co portal staje się symboliczną „porta coeli m. Z kolei
treści sakramentalne chrzcielnicy: jako źródło laski
stanowi ona jedyne wejście do kościoła, a co za
tym idzie jedyną drogę do Królestwa Bożego, zgod-
nie z wersetem św. Jana Ew., rozwiniętym w tek-
stach teologów 113.
Pozostaje jeszcze dopowiedzenie kilku zdań o po-
zostałych motywach dekoracji czaszy. Otóż nad strefą
arkad w trójkątach między lukami wieńczy ją krąg,
złożony z siedmiu gwiazd i pięciu kobiecych głów
(il. 1, 15). Gwiazdy owe w swym najprostszym zna-
czeniu symbolizują niebo, a ich ilość równa się licz-
bie planet, odpowiadających poszczególnym dniom
tygodnia i w ten sposób oddziaływujących na życie
ludzkie114. Ta astrologia związana została z ideą
chrztu poprzez świętą liczbę siedmiu sakramental-
nych darów, przy czym wyobrażenia głów interpre-
tować można jako symbole zbawionych dusz115.
Podobnie jak na tylu innych metalowych chrzciel-
nicach górny brzeg czaszy obiega napis wykonany
typową dla schyłku XIII w. maiuskułą, którego lite-
112 J. S a u e r, Symbolik des Kirchengebaudes und seiner
Ausstattung In der Au)fassung des Mittelalters, Frelburg i. B.
1902, s. 308n; H. G. Evers, Tod und Raum ais Bereiche der
Architektur, Munchen 1939, s. 168—197; Sedlmayer, jw.,
s. 124, 141—144 i In.
113 Jan Ew. 3:5; m. in. Durandus, Rationale dlvinorum
officiorum, lib. I.
ni Por. Ktinstle, jw., s. 139—140; W. G u n d e 1, Sterr
und Sternbilder im Glauben des Altertiims und der Neuzeit,
Bonn und Leipzig 1922, tenże, Sternglaube ,Sternreligion
und Sternorakel, Leipzig 1933, s. 46, 101n.; R e a u, jw., I, s. 67.
115 Wyzwolone przez chrzest dusze na chrzcielnicach prze-
ważnie jako ptaki (Pudełko, jw., s. 134), także w posta-
ciach antropomorficznych (por. Freyer, jw., s. 118; R o o s-
val, jw., s. 184, tabll. LVIII i in.). W Legnicy motyw głów
włączony jest w krąg gwiazd, będących tradycyjną siedzibą
dusz, które wg Grzegorza Wielkiego, dzięki szczególnym za-
sługom same stają się gwiazdami; por. Gundel, jw., s. 32.
Chrzest uważany był także za właściwe narodziny człowieka
do wiecznego życia (por. Braun, Liturgisches Handlexikon,
s. 293, 295; Blankenburg, jw., s. 219, 221), a narodzi-
nom wg tradycji towarzyszyło ukazanie się nowej gwiazdy
(por. np. K e h r e r, jw., s. 20).
26