DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:Pietrusińska, Maria: Protogotycka chrzcielnica brązowa w Legnicy
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.41527#0036
PROTOGOTYCKA CHRZCIELNICA BRĄZOWA W LEGNICY
II. 24. Chrzcielnica legnicka, Ukrzyżowanie. (Fot. M. Pietrusińska)
ry wypełnia ornament charakterystyczny przede suł16. Zostanie on przytoczony we właściwym miej-
wszystkim dla miniatorskiego liternictwa tego cza- scu interpretacji dzieła.
III. PROGRAM, ZAGADNIENIA INTERPRETACJI
Podsumowanie zacząć musimy, podobnie jak uwa-
gi szczegółowe, od dolnej strefy, w której wyobra-
żenia bazyliszków (il. 6) odczytaliśmy jako symbole
przezwyciężanego przez sakrament szatana i śmierci.
Nad tą strefą demoniczną wznosi się druga, którą
tworzą postacie liturgicznych aniołów (il. 7). Prze-
zwyciężając szatana przez swój udział w sakramen-
cie są one jednocześnie wstępem do strefy następ-
nej, której symbole wznoszą się ponad nimi. Ta
trzecia, najważniejsza i właściwa strefa ideowa
dzieła, wyrażona poprzez płaskorzeźby na czaszy, jest
nie tylko kolejnym elementem spiętrzonych porząd-
ków, lecz ogólnym podsumowaniem obu poprzed-
nich. Walka z szatanem znajduje tu swój ostatecz¬
ne Wśród śląskich rękopisów najbliższe liternictwo w lu-
biąskim graduale z ok. 1290/1300 r. (Wrocław, Biblioteka Uni-
wersytecka I F 412).
ny, zwycięski finał („Beau Dieu”). Idea tego zwy-
cięstwa rozwinięta jest tu w dwu zasadniczych cy-
klach treściowych: Dzieciństwa (Infantia) (il. 8, 10, 11.
12, 13 i 15) i Męki (Passio) (il. 19, 21, 23, 24, 25, 27),
będących jednocześnie charakterystycznym dla śred-
niowiecza przyczynowo-skutkowym zestawieniem po-
czątku i końca życia Chrystusa. Mamy więc do czy-
nienia nie tyle z reprezentacyjnym czy hieratycznym
przedstawieniem idei, co z symbolicznym jej rozwi-
nięciem. Każdy z tych dwu rozdziałów, składających
się z równej ilości pięciu części — arkad, ma swą
dominantę w podsumowaniu w scenach końcowych,
które odróżniają się od reszty cyklu przede wszyst-
kim odmiennym sposobem wyrażania. O ile bowiem
symbolika łaski chrzcielnej, jej źródeł i owoców
upostaciowana została poprzez sceny historyczne, to
ostateczne podkreślenie tych treści dokonuje się
w dwu przedstawieniach o charakterze pozahisto-
27
II. 24. Chrzcielnica legnicka, Ukrzyżowanie. (Fot. M. Pietrusińska)
ry wypełnia ornament charakterystyczny przede suł16. Zostanie on przytoczony we właściwym miej-
wszystkim dla miniatorskiego liternictwa tego cza- scu interpretacji dzieła.
III. PROGRAM, ZAGADNIENIA INTERPRETACJI
Podsumowanie zacząć musimy, podobnie jak uwa-
gi szczegółowe, od dolnej strefy, w której wyobra-
żenia bazyliszków (il. 6) odczytaliśmy jako symbole
przezwyciężanego przez sakrament szatana i śmierci.
Nad tą strefą demoniczną wznosi się druga, którą
tworzą postacie liturgicznych aniołów (il. 7). Prze-
zwyciężając szatana przez swój udział w sakramen-
cie są one jednocześnie wstępem do strefy następ-
nej, której symbole wznoszą się ponad nimi. Ta
trzecia, najważniejsza i właściwa strefa ideowa
dzieła, wyrażona poprzez płaskorzeźby na czaszy, jest
nie tylko kolejnym elementem spiętrzonych porząd-
ków, lecz ogólnym podsumowaniem obu poprzed-
nich. Walka z szatanem znajduje tu swój ostatecz¬
ne Wśród śląskich rękopisów najbliższe liternictwo w lu-
biąskim graduale z ok. 1290/1300 r. (Wrocław, Biblioteka Uni-
wersytecka I F 412).
ny, zwycięski finał („Beau Dieu”). Idea tego zwy-
cięstwa rozwinięta jest tu w dwu zasadniczych cy-
klach treściowych: Dzieciństwa (Infantia) (il. 8, 10, 11.
12, 13 i 15) i Męki (Passio) (il. 19, 21, 23, 24, 25, 27),
będących jednocześnie charakterystycznym dla śred-
niowiecza przyczynowo-skutkowym zestawieniem po-
czątku i końca życia Chrystusa. Mamy więc do czy-
nienia nie tyle z reprezentacyjnym czy hieratycznym
przedstawieniem idei, co z symbolicznym jej rozwi-
nięciem. Każdy z tych dwu rozdziałów, składających
się z równej ilości pięciu części — arkad, ma swą
dominantę w podsumowaniu w scenach końcowych,
które odróżniają się od reszty cyklu przede wszyst-
kim odmiennym sposobem wyrażania. O ile bowiem
symbolika łaski chrzcielnej, jej źródeł i owoców
upostaciowana została poprzez sceny historyczne, to
ostateczne podkreślenie tych treści dokonuje się
w dwu przedstawieniach o charakterze pozahisto-
27