DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:Pietrusińska, Maria: Protogotycka chrzcielnica brązowa w Legnicy
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.41527#0037
MARIA PIETRUSIŃSKA
II. 25. Chrzcielnica legnicka. Zmartwychwstanie. (Fot. M. Pietrusińska) '
rycznym. W pierwszym z nich — Marii prowadzącej
Dzieciątko (ii. 15) — najsilniej dochodzą do głosu
elementy ideologii maryjnej, wyrażanej poprzez uję-
cie dewocyjne, a przedstawiającej się wyraźnie
w reszcie cyklu Dzieciństwa i w nawiązaniu do
treści sakramentu. Ten nowy aspekt kultu Marii
zwraca naszą szczególną uwagę na kręgi kultury
zakonu cysterskiego. W drugim wyobrażeniu Chrys-
tusa błogosławiącego (il. 27), podsumowana została
chrystologiczna idea tryumfatora tym silniej, że
przedstawienie ma charakter reprezentacyjny a za-
razem nadrzędny w stosunku do całego cyklu. Do-
datkowo treści tej strefy świętej, do której wstęp
prowadzi poprzez pierwszy sakrament, podkreślone
zostały symbolicznymi wyobrażeniami architektury
i gwiazd niebieskich. Widoczna w takim zarysowa¬
li? W związku z kielichem mszalnym por. S a u er, jw.,
s. 199; z Eucharystią por. Schrade, jw., s. 74n; z chrztem:
m. in. Durandus (Rationale divinorum officiorum, lib. VI)
widzi powiązanie mistycznej śmierci Chrystusa i symbolicznej
nowego chrześcijanina, trzykrotne zanurzenie neofitów
w chrzcielnicy na pamiątkę trzech dni Chrystusa w grobie,
Jak Chrystus z grobu, tak człowiek przez chrzest zmartwych-
wstałe do wiecznego życia, por. Małe, jw., s. 30—32.
niu programu logika spiętrzenia elementów formal-
nych kompozycji jest zarazem logiką ideowego po-
rządku dzieła.
Wspomnieć tu jeszcze trzeba wartości symboliczne
ogólnego kształtu chrzcielnicy: kielicha (il. 1 i 30).
Kielich mszalny zawiera znaczenia związane z jed-
nej strony z Męką i śmiercią Chrystusa i przez to
samo staje się figurą symboliczną jego grobu. Z dru-
giej zaś strony w zastosowaniu do kultu liturgicz-
nego zarówno sakramentu chrztu jak i eucharystii
łączy się ideami duchowego odnowienia i zmartwych-
wstania 117. Do takiego porównania symboliki kielicha
mszalnego i chrzcielnicy upoważniają zbieżności ich
treści wewnętrznych i liczne w średniowieczu zesta-
wienia i łączenia obu tych sakramentów118.
Ostatecznym wreszcie podsumowaniem omówio-
118 Oba sakramenty, co podkreśla Pudełko, jw., s.
126—127 równorzędne w ramach „Totenliturgie"; Powszechne
łączenie ich w Bibie Moralisóe, gdzie chrzcielnice z reguły
kielichowe (Laborde, jw., III tabl. 515, 478, IV 712 i in.);
w dekoracji chrzcielnic częste symbole Eucharystii, por. np.
Roosval, jw., tabl. LEK, 2. Z drugiej strony kielich jest
charakterystycznym symbolem Nowego Testamentu i Kościoła,
por. np. „Hortus Deliciarum" Herrady z Landsberg, S t r a u b,
28
II. 25. Chrzcielnica legnicka. Zmartwychwstanie. (Fot. M. Pietrusińska) '
rycznym. W pierwszym z nich — Marii prowadzącej
Dzieciątko (ii. 15) — najsilniej dochodzą do głosu
elementy ideologii maryjnej, wyrażanej poprzez uję-
cie dewocyjne, a przedstawiającej się wyraźnie
w reszcie cyklu Dzieciństwa i w nawiązaniu do
treści sakramentu. Ten nowy aspekt kultu Marii
zwraca naszą szczególną uwagę na kręgi kultury
zakonu cysterskiego. W drugim wyobrażeniu Chrys-
tusa błogosławiącego (il. 27), podsumowana została
chrystologiczna idea tryumfatora tym silniej, że
przedstawienie ma charakter reprezentacyjny a za-
razem nadrzędny w stosunku do całego cyklu. Do-
datkowo treści tej strefy świętej, do której wstęp
prowadzi poprzez pierwszy sakrament, podkreślone
zostały symbolicznymi wyobrażeniami architektury
i gwiazd niebieskich. Widoczna w takim zarysowa¬
li? W związku z kielichem mszalnym por. S a u er, jw.,
s. 199; z Eucharystią por. Schrade, jw., s. 74n; z chrztem:
m. in. Durandus (Rationale divinorum officiorum, lib. VI)
widzi powiązanie mistycznej śmierci Chrystusa i symbolicznej
nowego chrześcijanina, trzykrotne zanurzenie neofitów
w chrzcielnicy na pamiątkę trzech dni Chrystusa w grobie,
Jak Chrystus z grobu, tak człowiek przez chrzest zmartwych-
wstałe do wiecznego życia, por. Małe, jw., s. 30—32.
niu programu logika spiętrzenia elementów formal-
nych kompozycji jest zarazem logiką ideowego po-
rządku dzieła.
Wspomnieć tu jeszcze trzeba wartości symboliczne
ogólnego kształtu chrzcielnicy: kielicha (il. 1 i 30).
Kielich mszalny zawiera znaczenia związane z jed-
nej strony z Męką i śmiercią Chrystusa i przez to
samo staje się figurą symboliczną jego grobu. Z dru-
giej zaś strony w zastosowaniu do kultu liturgicz-
nego zarówno sakramentu chrztu jak i eucharystii
łączy się ideami duchowego odnowienia i zmartwych-
wstania 117. Do takiego porównania symboliki kielicha
mszalnego i chrzcielnicy upoważniają zbieżności ich
treści wewnętrznych i liczne w średniowieczu zesta-
wienia i łączenia obu tych sakramentów118.
Ostatecznym wreszcie podsumowaniem omówio-
118 Oba sakramenty, co podkreśla Pudełko, jw., s.
126—127 równorzędne w ramach „Totenliturgie"; Powszechne
łączenie ich w Bibie Moralisóe, gdzie chrzcielnice z reguły
kielichowe (Laborde, jw., III tabl. 515, 478, IV 712 i in.);
w dekoracji chrzcielnic częste symbole Eucharystii, por. np.
Roosval, jw., tabl. LEK, 2. Z drugiej strony kielich jest
charakterystycznym symbolem Nowego Testamentu i Kościoła,
por. np. „Hortus Deliciarum" Herrady z Landsberg, S t r a u b,
28