DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:Olszewski, Andrzej M.: Gotyckie rzeźby alabastrowe pochodzenia angielskiego w Polsce
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.41527#0047
ANDRZEJ M. OLSZEWSKI
nia prostą ramę12. Późniejsze płaskorzeźby zwykle
mają podstawę wysuwającą się trójbocznie do przo-
du. Ponadto płytki z okresu mniej więcej 1380—1430
posiądają zwieńczenia w formie przypominającej
krenelaż gotycki, także trójbocznie wybiegające13 *, lub
rzadziej zakreślone lukiem wysuniętym ku przodo-
wi u. W późniejszych ołtarzach płaskorzeźby mają
alabastrowe zwieńczenia złożone z maswerków i pi-
nakli 15.
W samych scenach figuralnych również spotyka-
my pewne przemiany. Wystarczy na razie ogólnikowo
stwierdzić, że od ujęć dość sztywnych, hieratycznych,
operujących czasem zestawieniem obok siebie paru
postaci z zastosowaniem zasady izokefalii16, reliefy
alabastrowe przechodzą do przedstawień żywszych,
bardziej dynamicznie obrazujących akcję17, niekiedy
12 Ph. Nelson, Earlżest Type of English Alabaster Panel
Carvings, „The Archaeological Journal", LXXVI, 1919, tabl. I,
2; II, 1; IV, 1).
13 Ph. Nelson, English Alabasters of the Embattled Ty-
pe, „The Archaeological Journal", LXXV, 1918, s. 310, przy-
kłady tabl. IV, 1; V, 1.
u Tamże, tabl. XXVI, XXVII, 1.
15 Nelson, English Medieval Alabaster..., jw., tabl. TI;
VI, 2; VII, 1, 2.
w późniejszych przykładach popadających w swego
rodzaju jakby manierę18. Ponadto w poszczególnych
tematach ikonograficznych widzimy nieraz pewne
wzbogacenie przedstawień w miarę rozwoju rżeźby
alabastrowej.
* *
$
Wśród zabytków alabastrowych na terenie Polski
znajdują się trzy zespoły: ołtarzyki maryjny w Gdań-
sku i św. Jana Chrzciciela w Warszawie oraz pła-
skorzeźby z Trzemeśni. Poza tym spotykamy kilka
rzeźb oddzielnych. Przegląd tych dzieł dokonany zo-
stanie w układzie chronologicznym.
Święty Krzysztof w Muzeum Gdańskim19 stoi
w lekkim kontraipoście, trzymając na lewym ramieniu
18 Por. m. in. G a r d n e r, English Medienal Sculpture,
jw., 11. 602.
17 Hodgkinson, jw., tabl. II, c.
18 G a r d n e r, English Medieval Sculpture, jw., 11. 615.
19 Dawniej w kościele Mariackim w Gdańsku. Relief, wys.
ok. 65 cm., szer. podstawy ok. 18 cm. Na płaskim odwrociu
napis: „H. Schiitz renov. 1867" i dwa otwory być może na
kołki do umocowania rzeźby. Wzmiankuje K. H. C 1 a s e n,
Die mittelalterliche Bildhauerkunst im Deutschordensland
Preussen, Berlin 1939, I, s. 306, II, il. 404.
38
nia prostą ramę12. Późniejsze płaskorzeźby zwykle
mają podstawę wysuwającą się trójbocznie do przo-
du. Ponadto płytki z okresu mniej więcej 1380—1430
posiądają zwieńczenia w formie przypominającej
krenelaż gotycki, także trójbocznie wybiegające13 *, lub
rzadziej zakreślone lukiem wysuniętym ku przodo-
wi u. W późniejszych ołtarzach płaskorzeźby mają
alabastrowe zwieńczenia złożone z maswerków i pi-
nakli 15.
W samych scenach figuralnych również spotyka-
my pewne przemiany. Wystarczy na razie ogólnikowo
stwierdzić, że od ujęć dość sztywnych, hieratycznych,
operujących czasem zestawieniem obok siebie paru
postaci z zastosowaniem zasady izokefalii16, reliefy
alabastrowe przechodzą do przedstawień żywszych,
bardziej dynamicznie obrazujących akcję17, niekiedy
12 Ph. Nelson, Earlżest Type of English Alabaster Panel
Carvings, „The Archaeological Journal", LXXVI, 1919, tabl. I,
2; II, 1; IV, 1).
13 Ph. Nelson, English Alabasters of the Embattled Ty-
pe, „The Archaeological Journal", LXXV, 1918, s. 310, przy-
kłady tabl. IV, 1; V, 1.
u Tamże, tabl. XXVI, XXVII, 1.
15 Nelson, English Medieval Alabaster..., jw., tabl. TI;
VI, 2; VII, 1, 2.
w późniejszych przykładach popadających w swego
rodzaju jakby manierę18. Ponadto w poszczególnych
tematach ikonograficznych widzimy nieraz pewne
wzbogacenie przedstawień w miarę rozwoju rżeźby
alabastrowej.
* *
$
Wśród zabytków alabastrowych na terenie Polski
znajdują się trzy zespoły: ołtarzyki maryjny w Gdań-
sku i św. Jana Chrzciciela w Warszawie oraz pła-
skorzeźby z Trzemeśni. Poza tym spotykamy kilka
rzeźb oddzielnych. Przegląd tych dzieł dokonany zo-
stanie w układzie chronologicznym.
Święty Krzysztof w Muzeum Gdańskim19 stoi
w lekkim kontraipoście, trzymając na lewym ramieniu
18 Por. m. in. G a r d n e r, English Medienal Sculpture,
jw., 11. 602.
17 Hodgkinson, jw., tabl. II, c.
18 G a r d n e r, English Medieval Sculpture, jw., 11. 615.
19 Dawniej w kościele Mariackim w Gdańsku. Relief, wys.
ok. 65 cm., szer. podstawy ok. 18 cm. Na płaskim odwrociu
napis: „H. Schiitz renov. 1867" i dwa otwory być może na
kołki do umocowania rzeźby. Wzmiankuje K. H. C 1 a s e n,
Die mittelalterliche Bildhauerkunst im Deutschordensland
Preussen, Berlin 1939, I, s. 306, II, il. 404.
38