DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:Kronika Stowarzyszenia Historyków Sztuki
DOI Artikel:Bohdziewicz, Piotr: Pałac w Łubnicach
DOI Artikel:Wójcik, Krystyn: Stanisław Ignacy Witkiewicz jako teoretyk malarstwa: (streszczenie referatu wygłoszonego na zebraniu naukowym Oddzialu Krakowskiego w dniu 4.III.1958 r.)
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.41527#0126
KRONIKA STOWARZYSZENIA HISTORYKÓW SZTUKI
ll. 2. Łubnice, pałac, ryzalit środkowy
elewacji pd. (Fot. wg Albumu K. Ra-
dziwiłła )
chitektoniczny sali składały się
sztukaterie (pilastry, belkowanie o
bogatym profilu, ramy otworów
lub pól czy wnęk, kominki i płasko-
rzeźby nad nimi), marmury (obra-
mienia portali) i malowidła fres-
ków. Te ostatnie zdobiły pola w ra-
mach na ścianach oraz plafon.
Kaplica miała plan w kształcie
prostokąta wyciągniętego wszerz
i podzielonego na sześć przęseł.
Trzy dalsze nakrywały sklepienia
krzyżowe, a trzy bliższe kopułowe
— środkowe na planie owalu, bocz-
ne na planie koła. Sklepienia wspie-
rały się na 12 kolumnach — dwu
wolno stojących i dziesięciu przy-
ściennych. Oświetlały kaplicę okna
otwierające się na salę i odpowia-
dające oknom środkowego szeregu
na fasadzie. Ściany oraz powierzch-
nię sklepień krzyżowych zdobiły
sztukaterie i figury w niszach, a
pola sklepień kopułowych — malo-
widła freskowe. W przęśle środko-
wym głębszym mieścił się boga-
to ozdobiony ołtarz, wykonany
z drzewa.
Pozostałe pokoje pałacu zdobiły
sztukaterie i malowidła freskowe.
Prawie każdy pokój posiadał pięk-
nie ozdobiony kominek. Całość de-
koracji zarówno zewnątrz, jak i we-
wnątrz wykonana była w charak-
terze późnego baroku i wykazywała
bardzo wysoki poziom w zamyśle
II. 3. Łubnice, pałac, fragment deko-
racji wielkiej sali. (Fot. wg Albumu
K. Radziwiłła)
i w wykonaniu. Zachowały się wia-
domości o bogatym wyposażeniu pa-
łacu w stylowe meble.
KRYSTYNA WÓJCIK
STANISŁAW IGNACY WITKIEWICZ JAKO TEORETYK MALARSTWA
(Streszczenie referatu wygłoszonego na zebraniu naukowym Oddziału Krakowskiego w dniu 4.III.1958 r.)
Stanisław Ignacy Witkiewicz zwa-
ny Witkacym urodził się w 1885 r.
Rozkwit jego działalności artystycz-
nej to lata 1917 do 1925, kiedy jest
jednym z pierwszych i czołowych
członków grupy Formistów, tworzy
nie tylko liczne dzieła malarskie,
nadzwyczaj oryginalne, ale też rów-
nocześnie teorię malarstwa. Wtedy
też nie tylko powstają główne jego,
jak i malarstwo, formistyczne dra-
maty, ale też teoria teatru i czę-
ściowo literatury. Od 1925 r. pozo-
stanie tylko przy portrecie jako
środku utrzymania, bo nie uważa go
za dzieło sztuki, i głównie poświęci
się tworzeniu systemu filozoficzne-
go, który wyda w 1935 r. w książce
Pojęcia i twierdzenia implikowane
przez pojęcie istnienia. Od czasu do
czasu pisać będzie jeszcze dramaty
i powieści, a pośmiertnie już wy-
drukowana będzie jego rozprawa
filozoficzna Idealizm i realizm.
W jego osobowości, mimo przewagi
czynników uczuciowo-estetycznych,
istnieje też rozbudowana sfera in-
telektualna, co przejawia się w rów-
noczesnym z dziełami artystycznymi
tworzeniu systemów teorii poszcze-
gólnych dziedzin, malarstwa, teatru
itd. Intelektualizm jego od 40 roku
życia zyska pełną przewagę, co
przejawi się w tworzeniu systemu
filozoficznego. Zmarł tragicznie
w 1939 r. Własne stanowisko filo-
zoficzne posiada już w 1919 r. i w
Nowych formach w malarstwie i wy-
nikłych stąd nieporozumieniach sta-
nowi ono podstawy jego teorii sztu-
ki, bo teoria ta jest u St. Ignacego
Witkiewicza ściśle związana z jego
filozoficznym stanowiskiem. Główny
zrąb tego systemu ostoi się przez
lat kilkanaście, a przy dalszym
w ciągu tego czasu opracowaniu roz-
buduje go, nada mu bardziej opa-
nowaną i naukowo poprawną formę
i rozstrzygnie sprawy uprzednio nie-
jasne. System jego w ostatecznej
postaci, jak sam to powie, jest pew-
ną kombinacją monadologii Leib-
nitza w biologiczno-materialisty cz-
ne j interpretacji i psychologizmu
Corneliusa.
W pierwszej jego pracy, gdzie
jest bardziej swobodny i bezpo-
średni, ale też mniej naukowy, do-
patrzyć się można bardzo znacznej
ilości wpływów. Oprócz Leibnitza,
którego monadologia stanowi dla
St. Ignacego Witkiewicza podstawy
systemu, dopatrzyć się można już
wtedy zaczątków wpływów Corne-
liusa, bardzo znacznych Schopen-
hauera i częściowych Schellinga,
Fichtego a także Kierkegaarda.
Z tak różnych oddziaływań tworzy
St. Ignacy Witkiewicz system w swo-
jej całości oryginalny i umie nie
tylko znaleźć w nim miejsce dla
sztuki, ale on w tej fazie stanowi
podstawy jego teorii sztuki, która
w 1935 r. stanie się tylko szcząt-
kiem.
117
ll. 2. Łubnice, pałac, ryzalit środkowy
elewacji pd. (Fot. wg Albumu K. Ra-
dziwiłła )
chitektoniczny sali składały się
sztukaterie (pilastry, belkowanie o
bogatym profilu, ramy otworów
lub pól czy wnęk, kominki i płasko-
rzeźby nad nimi), marmury (obra-
mienia portali) i malowidła fres-
ków. Te ostatnie zdobiły pola w ra-
mach na ścianach oraz plafon.
Kaplica miała plan w kształcie
prostokąta wyciągniętego wszerz
i podzielonego na sześć przęseł.
Trzy dalsze nakrywały sklepienia
krzyżowe, a trzy bliższe kopułowe
— środkowe na planie owalu, bocz-
ne na planie koła. Sklepienia wspie-
rały się na 12 kolumnach — dwu
wolno stojących i dziesięciu przy-
ściennych. Oświetlały kaplicę okna
otwierające się na salę i odpowia-
dające oknom środkowego szeregu
na fasadzie. Ściany oraz powierzch-
nię sklepień krzyżowych zdobiły
sztukaterie i figury w niszach, a
pola sklepień kopułowych — malo-
widła freskowe. W przęśle środko-
wym głębszym mieścił się boga-
to ozdobiony ołtarz, wykonany
z drzewa.
Pozostałe pokoje pałacu zdobiły
sztukaterie i malowidła freskowe.
Prawie każdy pokój posiadał pięk-
nie ozdobiony kominek. Całość de-
koracji zarówno zewnątrz, jak i we-
wnątrz wykonana była w charak-
terze późnego baroku i wykazywała
bardzo wysoki poziom w zamyśle
II. 3. Łubnice, pałac, fragment deko-
racji wielkiej sali. (Fot. wg Albumu
K. Radziwiłła)
i w wykonaniu. Zachowały się wia-
domości o bogatym wyposażeniu pa-
łacu w stylowe meble.
KRYSTYNA WÓJCIK
STANISŁAW IGNACY WITKIEWICZ JAKO TEORETYK MALARSTWA
(Streszczenie referatu wygłoszonego na zebraniu naukowym Oddziału Krakowskiego w dniu 4.III.1958 r.)
Stanisław Ignacy Witkiewicz zwa-
ny Witkacym urodził się w 1885 r.
Rozkwit jego działalności artystycz-
nej to lata 1917 do 1925, kiedy jest
jednym z pierwszych i czołowych
członków grupy Formistów, tworzy
nie tylko liczne dzieła malarskie,
nadzwyczaj oryginalne, ale też rów-
nocześnie teorię malarstwa. Wtedy
też nie tylko powstają główne jego,
jak i malarstwo, formistyczne dra-
maty, ale też teoria teatru i czę-
ściowo literatury. Od 1925 r. pozo-
stanie tylko przy portrecie jako
środku utrzymania, bo nie uważa go
za dzieło sztuki, i głównie poświęci
się tworzeniu systemu filozoficzne-
go, który wyda w 1935 r. w książce
Pojęcia i twierdzenia implikowane
przez pojęcie istnienia. Od czasu do
czasu pisać będzie jeszcze dramaty
i powieści, a pośmiertnie już wy-
drukowana będzie jego rozprawa
filozoficzna Idealizm i realizm.
W jego osobowości, mimo przewagi
czynników uczuciowo-estetycznych,
istnieje też rozbudowana sfera in-
telektualna, co przejawia się w rów-
noczesnym z dziełami artystycznymi
tworzeniu systemów teorii poszcze-
gólnych dziedzin, malarstwa, teatru
itd. Intelektualizm jego od 40 roku
życia zyska pełną przewagę, co
przejawi się w tworzeniu systemu
filozoficznego. Zmarł tragicznie
w 1939 r. Własne stanowisko filo-
zoficzne posiada już w 1919 r. i w
Nowych formach w malarstwie i wy-
nikłych stąd nieporozumieniach sta-
nowi ono podstawy jego teorii sztu-
ki, bo teoria ta jest u St. Ignacego
Witkiewicza ściśle związana z jego
filozoficznym stanowiskiem. Główny
zrąb tego systemu ostoi się przez
lat kilkanaście, a przy dalszym
w ciągu tego czasu opracowaniu roz-
buduje go, nada mu bardziej opa-
nowaną i naukowo poprawną formę
i rozstrzygnie sprawy uprzednio nie-
jasne. System jego w ostatecznej
postaci, jak sam to powie, jest pew-
ną kombinacją monadologii Leib-
nitza w biologiczno-materialisty cz-
ne j interpretacji i psychologizmu
Corneliusa.
W pierwszej jego pracy, gdzie
jest bardziej swobodny i bezpo-
średni, ale też mniej naukowy, do-
patrzyć się można bardzo znacznej
ilości wpływów. Oprócz Leibnitza,
którego monadologia stanowi dla
St. Ignacego Witkiewicza podstawy
systemu, dopatrzyć się można już
wtedy zaczątków wpływów Corne-
liusa, bardzo znacznych Schopen-
hauera i częściowych Schellinga,
Fichtego a także Kierkegaarda.
Z tak różnych oddziaływań tworzy
St. Ignacy Witkiewicz system w swo-
jej całości oryginalny i umie nie
tylko znaleźć w nim miejsce dla
sztuki, ale on w tej fazie stanowi
podstawy jego teorii sztuki, która
w 1935 r. stanie się tylko szcząt-
kiem.
117