DOI issue:
Nr. 2
DOI article:Karpowicz, Mariusz: Palloni a Del Bene
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.41527#0140
PALLONI A DEL BENE
II. 10. M. A. Palloni, Otwarcie trumny św. Kazimierza,
fragment. (Fot. M. Karpowicz)
dowiska rzymskiego 2. połowy XVII w. Najważniej-
szym zapożyczeniem z dzieł Piętro da Cortona jest typ
perspektwy dal sotto in su.
Nie widzimy natomiast w ramach podobieństw
ogólnych żadnych różnic. Spostrzeżenia te dowodzą
jednolitości środowiska artystycznego, które wydało
twórcę lub twórców wszystkich czterech cyklów.
Zasady kompozycji, którymi kierowali się twórcy
lub twórca czterech cyklów są identyczne. Kompozycje
są z reguły dwuplanowe, a główna akcja nie rozgrywa
się nigdy na pierwszym z planów. Plan ten służy dla
ustawienia zwykle bardzo dekoracyjnie pojętych figur
kulisowych, często odwróconych do widza tyłem. Fi-
gury te kierują wzrok oglądającego w stronę zasad-
niczej akcji. Identyczny jest sposób organizacji prze-
strzeni, ujawniający się w dwóch wariantach. Pierw-
szy polega na ustawieniu właściwego theatrum na tle
architektonicznym, przy zachowaniu jednak wrażenia
dość głębokiej przestrzeni. Drugi, jako tło używa
umownego pejzażu wiejskiego czy miejskiego.
Identyczna jest wszędzie zasada falowania walorów
świetlnych i kolorystycznych, to znaczy że grupy lub
postacie ciemne przeplatają się z jasnymi, że np. po
ubiorach stonowanych następują jaskrawsze, żeby zno-
wu ustąpić miejsca stonowanym; że postacie jasno
oświetlone przedzielone są zaciemnionymi; że ciepłe
plamy barwne przeplatają się z zimnymi itp.
Identyczności ręki wszystkich czterech cyklów do-
wodzi przede wszystkim rysunek i faktura. Szczegól-
nie wymowne są tu stosowane nieodmiennie dwa typy
fizjonomiczne: starców o ostrych, suchych rysach
z długimi, sztywno stojącymi brodami, oglądanych
nieco od dołu zgodnie z żabią perspektywą, oraz puco-
łowatych gołowąsych młodzieńców, lub kobiet o okrą-
głych twarzach i małych noskach. Charakterystyczne
są także uszy — duże, mięsiste i mocno odstające, zaw-
sze takie same, we wszystkich malowidłach czterech
cyklów. Identyczny jest również sposób malowania
włosów, kładzionych miękkim, cienkim pędzlem, de-
likatnie jak laserunek.
Identyczne są dwa typy fałdowania szat stosowane
jednocześnie. Pierwszy — drobnych fałdek równole-
głych (np. w Cudzie z dziewczynką w kapl. św. Ka-
zimierza — kołnierz i suknia kobiety pierwszej z le¬
li. 11. M. A. Palloni, Otwarcie trumny św. Kazimierza,
fragment. (Fot. M. Karpowicz)
131
II. 10. M. A. Palloni, Otwarcie trumny św. Kazimierza,
fragment. (Fot. M. Karpowicz)
dowiska rzymskiego 2. połowy XVII w. Najważniej-
szym zapożyczeniem z dzieł Piętro da Cortona jest typ
perspektwy dal sotto in su.
Nie widzimy natomiast w ramach podobieństw
ogólnych żadnych różnic. Spostrzeżenia te dowodzą
jednolitości środowiska artystycznego, które wydało
twórcę lub twórców wszystkich czterech cyklów.
Zasady kompozycji, którymi kierowali się twórcy
lub twórca czterech cyklów są identyczne. Kompozycje
są z reguły dwuplanowe, a główna akcja nie rozgrywa
się nigdy na pierwszym z planów. Plan ten służy dla
ustawienia zwykle bardzo dekoracyjnie pojętych figur
kulisowych, często odwróconych do widza tyłem. Fi-
gury te kierują wzrok oglądającego w stronę zasad-
niczej akcji. Identyczny jest sposób organizacji prze-
strzeni, ujawniający się w dwóch wariantach. Pierw-
szy polega na ustawieniu właściwego theatrum na tle
architektonicznym, przy zachowaniu jednak wrażenia
dość głębokiej przestrzeni. Drugi, jako tło używa
umownego pejzażu wiejskiego czy miejskiego.
Identyczna jest wszędzie zasada falowania walorów
świetlnych i kolorystycznych, to znaczy że grupy lub
postacie ciemne przeplatają się z jasnymi, że np. po
ubiorach stonowanych następują jaskrawsze, żeby zno-
wu ustąpić miejsca stonowanym; że postacie jasno
oświetlone przedzielone są zaciemnionymi; że ciepłe
plamy barwne przeplatają się z zimnymi itp.
Identyczności ręki wszystkich czterech cyklów do-
wodzi przede wszystkim rysunek i faktura. Szczegól-
nie wymowne są tu stosowane nieodmiennie dwa typy
fizjonomiczne: starców o ostrych, suchych rysach
z długimi, sztywno stojącymi brodami, oglądanych
nieco od dołu zgodnie z żabią perspektywą, oraz puco-
łowatych gołowąsych młodzieńców, lub kobiet o okrą-
głych twarzach i małych noskach. Charakterystyczne
są także uszy — duże, mięsiste i mocno odstające, zaw-
sze takie same, we wszystkich malowidłach czterech
cyklów. Identyczny jest również sposób malowania
włosów, kładzionych miękkim, cienkim pędzlem, de-
likatnie jak laserunek.
Identyczne są dwa typy fałdowania szat stosowane
jednocześnie. Pierwszy — drobnych fałdek równole-
głych (np. w Cudzie z dziewczynką w kapl. św. Ka-
zimierza — kołnierz i suknia kobiety pierwszej z le¬
li. 11. M. A. Palloni, Otwarcie trumny św. Kazimierza,
fragment. (Fot. M. Karpowicz)
131