DOI Heft:
Nr. 2
DOI Artikel:Kwiatkowski, Marek: Polski zbiór projektów architektonicznych Giacomo Quarenghi: w związku z odkryciem nowych materiałów
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.41527#0179
MAREK KWIATKOWSKI
Nie natrafiono dotąd na żaden konkretny przekaz
pisany, który by wyjaśnił okoliczności znalezienia się
projektów Quarenghiego w Nieborowie. Niewątpliwie
wiązało to się z kontaktami Radziwiłłowej z Peter-
sburgiem. Głównym celem tych stosunków były za-
biegi u dworu Katarzyny II w sprawach majątkowo-
rodzinnych 21 22. Ale nie tylko one były magnesem przy-
ciągającym. Stackelberg, znając upodobania artystyczne
Radziwiłłowej zachęcał ją do przyjazdu jeszcze w roku
1790 tymi słowy: „...Je Vous pri de uenir ici. LfImpe-
ratrice a fait de Petersbourg la marueille du monde.
Architecture, rwieres, caneaux reuetus de granit,
Jardins anglais en grand, batiments public. La regne,
des arts, tout doit attirer l’attraction des etrange-
res...” S2.
Z chwilą wybuchu insurekcji Kościuszkowskiej
wraca Radziwiłłowa w kwietniu 1794 r. do Polski23,
a w rok później nadchodzi morzem z Petersburga
wielki transport 4-ch kamieni i 32 skrzyń, zawierają-
cych ...różne kosztowne Rzeczy, Meble y Effekta, któ-
re... z Petersburga... do Arkadyi expedyowane zostały
za wyraźnym zleceniem JOświeconej Jeymość Radzi-
willowey Woiewodziny Wilens., co stwierdza rachunek
z 3.VII.1795 r. podpisany przez Gibsona i Atkinso-
na 24.
Zakupy Radziwiłłowej w Petersburgu nie skoń-
czyły się na tym. W liście do Ks. Krajczyny z 1.II.1798
donosi z Petersburga, że załatwia „...Interessa... swoie
arkadyjskie, które tu pomyślnie idą...”25.
W liście do Radziwiłłowej z 22.X.1802 r. niejaki
Adam Elliot z Gdańska, spodziewając się, że księżna
otrzyma 14 skrzyń donosi: „J’ai ete assez hereux de
trouuer enfin un Polonais Joseph Medyński, qui
a entrepris le transport des pierces et autres effets
que je recu de Petersbourg, pour Deux Cent
Ducats...” 26.
Kilkakrotne wyjazdy Radziwiłłowej do Petersbur-
ga i stały jej kontakt z dworem Katarzyny II, której
damą honorową „była od pierwszej swojej na dworze
bytności”27, chyba najbardziej wyjaśniają przyczynę
znalezienia się projektów Quarenghiego w Polsce. Za-
chwycona życiem artystycznym Petersburga, Radzi-
wiłłowa nie mogła nie znać i nie interesować się głów-
ną postacią tego środowiska, ulubionym architektem
Imperatrycy, o którego budowlach ta ostatnia wydała
sąd: „...jewo postrojki tak charoszi, szto łuczszych
21 X. M. R [a dziwił ł], Ostatnia wojewódzka wileńska,
Lwów 1892, s. XXIX.
22 AGAD, jw., t. 14, nr 1015.
23 AGAD, jw., s. 16, nr 250.
24 AGAD, część gospodarcza wcześniejsza, pudło 71.
25 AGAD, jw., korespondencje, t. 52, koperta 675.
26 AGAD, jw., t. 4, nr 218.
27 X. M. R., jw., s. 48.
170
Nie natrafiono dotąd na żaden konkretny przekaz
pisany, który by wyjaśnił okoliczności znalezienia się
projektów Quarenghiego w Nieborowie. Niewątpliwie
wiązało to się z kontaktami Radziwiłłowej z Peter-
sburgiem. Głównym celem tych stosunków były za-
biegi u dworu Katarzyny II w sprawach majątkowo-
rodzinnych 21 22. Ale nie tylko one były magnesem przy-
ciągającym. Stackelberg, znając upodobania artystyczne
Radziwiłłowej zachęcał ją do przyjazdu jeszcze w roku
1790 tymi słowy: „...Je Vous pri de uenir ici. LfImpe-
ratrice a fait de Petersbourg la marueille du monde.
Architecture, rwieres, caneaux reuetus de granit,
Jardins anglais en grand, batiments public. La regne,
des arts, tout doit attirer l’attraction des etrange-
res...” S2.
Z chwilą wybuchu insurekcji Kościuszkowskiej
wraca Radziwiłłowa w kwietniu 1794 r. do Polski23,
a w rok później nadchodzi morzem z Petersburga
wielki transport 4-ch kamieni i 32 skrzyń, zawierają-
cych ...różne kosztowne Rzeczy, Meble y Effekta, któ-
re... z Petersburga... do Arkadyi expedyowane zostały
za wyraźnym zleceniem JOświeconej Jeymość Radzi-
willowey Woiewodziny Wilens., co stwierdza rachunek
z 3.VII.1795 r. podpisany przez Gibsona i Atkinso-
na 24.
Zakupy Radziwiłłowej w Petersburgu nie skoń-
czyły się na tym. W liście do Ks. Krajczyny z 1.II.1798
donosi z Petersburga, że załatwia „...Interessa... swoie
arkadyjskie, które tu pomyślnie idą...”25.
W liście do Radziwiłłowej z 22.X.1802 r. niejaki
Adam Elliot z Gdańska, spodziewając się, że księżna
otrzyma 14 skrzyń donosi: „J’ai ete assez hereux de
trouuer enfin un Polonais Joseph Medyński, qui
a entrepris le transport des pierces et autres effets
que je recu de Petersbourg, pour Deux Cent
Ducats...” 26.
Kilkakrotne wyjazdy Radziwiłłowej do Petersbur-
ga i stały jej kontakt z dworem Katarzyny II, której
damą honorową „była od pierwszej swojej na dworze
bytności”27, chyba najbardziej wyjaśniają przyczynę
znalezienia się projektów Quarenghiego w Polsce. Za-
chwycona życiem artystycznym Petersburga, Radzi-
wiłłowa nie mogła nie znać i nie interesować się głów-
ną postacią tego środowiska, ulubionym architektem
Imperatrycy, o którego budowlach ta ostatnia wydała
sąd: „...jewo postrojki tak charoszi, szto łuczszych
21 X. M. R [a dziwił ł], Ostatnia wojewódzka wileńska,
Lwów 1892, s. XXIX.
22 AGAD, jw., t. 14, nr 1015.
23 AGAD, jw., s. 16, nr 250.
24 AGAD, część gospodarcza wcześniejsza, pudło 71.
25 AGAD, jw., korespondencje, t. 52, koperta 675.
26 AGAD, jw., t. 4, nr 218.
27 X. M. R., jw., s. 48.
170