DOI Heft:
Nr. 2
DOI Artikel:Kwiatkowski, Marek: Polski zbiór projektów architektonicznych Giacomo Quarenghi: w związku z odkryciem nowych materiałów
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.41527#0181
MAREK KWIATKOWSKI
ha, elewacja boczna. Warszawa, Muzeum Narodowe.
(Fot. M. Kwiatkowski)
i byt nie możet” 28. Pozazdrościć mogła Helena Kata-
rzynie architekta i zamówić u niego projekt przebu-
dowy swojego pałacu. Mogła też przy okazji kupić ca-
ły zespół projektów rosyjskich 29.
Nie jest wykluczone, że kontakt Radziwiłłowej
z Quarenghim nawiązany został za pośrednictwem in-
nych przyjaciół w Petersburgu. Wiemy np., że dla
księżny Galicyn (z którą był związany Quarenghi)30,
II. 20. Sz. B. Zub. Kopia projektu willi dla Lorda With-
northa G. Quarenghiego, elewacja boczna. Warszawa,
Gab. Ryc. BUW. (Fot. M. Kwiatkowski)
zamawiała Helena w Polsce jakieś plateau z widokiem
świątyni za cenę 300 dukatów oraz 5 wazonów alaba-
strowych decore des basreliefs a fanliąue31. Radzi-
wiłłowa filozofowała w Arkadlii, księżna Galicyn za-
mierzała czynić to w angielskim parku w Peter-
hoffie, przechadzając się w ofiarowanym jej przez He-
lenę „czepku filozofa” 32.
Sprowadzenie projektów Quarenghiego do Polski
mogło więc mieć miejsce pomiędzy przesyłką With-
vortha z Petersburga a śmiercią Zuga. Ale to są gra-
nice maksymalne. Daty uściślają same projekty ro-
syjskie — pałac Aleksandrowski w Carskim Siole był
zaprojektowany w r. 1792, a maneż w Petersburgu
w roku 1800. Nie mogą być one jednak ostatecznym
wyznacznikiem dla całości kolekcji, gdyż ta mogła
być gromadzona stopniowo.
Kiedy wykonał Quarenghi projekt przebudowy pa-
łacu w Nieborowie? Czy w ogóle zawadził o Polskę
podczas swych przejazdów w r. 1794 i 1810? Wydaje
się to bardzo prawdopodobne skoro w albumie prac
artysty przechowywanym w Państwowej Bibliotece
w Bergamo znajduje się „Kaffehaus per un signore
polacco: spaccato. Scala di Aunes di Polonia...”33.
Gdyby projekt przebudowy Nieborowa miał zostać
wykonany na odległość, wówczas musiałby Quarenghi
mieć podstawę do projektowania w postaci zdjęcia
architektonicznego istniejącej budowli. Posłużyć tu
mogły zdjęcia inwentaryzacyjne wykonane przez Zuga
i być może przedstawione Quarenghiemu z myślą
o uzyskaniu innej propozycji przebudowy, gdyż pro-
jekty Zuga i Szpilowskiego z lat osiemdziesiątych
widocznie nie zadowalały Radziwiłłowej.
Sława wielkiego architekta z nad Newy niejedno-
krotnie docierała do Polski. Stanisław August polecił
np. swym kopistom odtworzyć grupę projektów archi-
tektonicznych, związanych z Rosją i Quarenghim.
Przechowywane są one w Gabinecie Rycin Bibl. Uniw.
Warsz. w tece Dessins copies d’apres ceux du Cheur
28 Sbornik Russkogo istoriczeskowo obszczestwa, Peters-
burg 1878, t. XXIII, s. 365. Cyt. wg Taleporowsklj, Kwa-
rengi, jw., s. 21.
29 Zainteresowanie Quarenghim potwierdza też zespół
10 luźnych rycin dotyczących Kaplicy Maltańskiej w Peters-
burgu, znajdujących się również w kolekcji nieborowskiej
(Nieb. 258/1-10). W zbiorach pochodzących z Nieborowa wy-
stępują ponadto rossica w postaci 13 rycin przedstawiających
plany, przekroje i fasady Michajłowskiego Zamku w Peters-
burgu rysowane przez V. Brennę, a rytowane przez Kałpa-
kowa (Nieb. 257/1-13) oraz 5 projektów zatytułowanych: Plan
otwierstej sadowej Gallierei z lożami (Nieb. 256/1-5).
30 w zbiorze Akademii Sztuk Pięknych w Wenecji znaj-
duje się rysunek domu Księżny Galicyn w Petersburgu. Por.:
katalog wystawy L’Eta Neoclassica in Lombardia, Como, 1959,
s. 81, poz. 172.
31 List ks. Galicyn do ks. Radziwiłłowej z 8.XII.1795,
AGAD, jw., t. IV, nr 238.
32 AGAD, jw., t. IV, nr 238, list z r. 1799.
33 L’Eta Neoclassica in Lombardia, jw., s. 84.
172
ha, elewacja boczna. Warszawa, Muzeum Narodowe.
(Fot. M. Kwiatkowski)
i byt nie możet” 28. Pozazdrościć mogła Helena Kata-
rzynie architekta i zamówić u niego projekt przebu-
dowy swojego pałacu. Mogła też przy okazji kupić ca-
ły zespół projektów rosyjskich 29.
Nie jest wykluczone, że kontakt Radziwiłłowej
z Quarenghim nawiązany został za pośrednictwem in-
nych przyjaciół w Petersburgu. Wiemy np., że dla
księżny Galicyn (z którą był związany Quarenghi)30,
II. 20. Sz. B. Zub. Kopia projektu willi dla Lorda With-
northa G. Quarenghiego, elewacja boczna. Warszawa,
Gab. Ryc. BUW. (Fot. M. Kwiatkowski)
zamawiała Helena w Polsce jakieś plateau z widokiem
świątyni za cenę 300 dukatów oraz 5 wazonów alaba-
strowych decore des basreliefs a fanliąue31. Radzi-
wiłłowa filozofowała w Arkadlii, księżna Galicyn za-
mierzała czynić to w angielskim parku w Peter-
hoffie, przechadzając się w ofiarowanym jej przez He-
lenę „czepku filozofa” 32.
Sprowadzenie projektów Quarenghiego do Polski
mogło więc mieć miejsce pomiędzy przesyłką With-
vortha z Petersburga a śmiercią Zuga. Ale to są gra-
nice maksymalne. Daty uściślają same projekty ro-
syjskie — pałac Aleksandrowski w Carskim Siole był
zaprojektowany w r. 1792, a maneż w Petersburgu
w roku 1800. Nie mogą być one jednak ostatecznym
wyznacznikiem dla całości kolekcji, gdyż ta mogła
być gromadzona stopniowo.
Kiedy wykonał Quarenghi projekt przebudowy pa-
łacu w Nieborowie? Czy w ogóle zawadził o Polskę
podczas swych przejazdów w r. 1794 i 1810? Wydaje
się to bardzo prawdopodobne skoro w albumie prac
artysty przechowywanym w Państwowej Bibliotece
w Bergamo znajduje się „Kaffehaus per un signore
polacco: spaccato. Scala di Aunes di Polonia...”33.
Gdyby projekt przebudowy Nieborowa miał zostać
wykonany na odległość, wówczas musiałby Quarenghi
mieć podstawę do projektowania w postaci zdjęcia
architektonicznego istniejącej budowli. Posłużyć tu
mogły zdjęcia inwentaryzacyjne wykonane przez Zuga
i być może przedstawione Quarenghiemu z myślą
o uzyskaniu innej propozycji przebudowy, gdyż pro-
jekty Zuga i Szpilowskiego z lat osiemdziesiątych
widocznie nie zadowalały Radziwiłłowej.
Sława wielkiego architekta z nad Newy niejedno-
krotnie docierała do Polski. Stanisław August polecił
np. swym kopistom odtworzyć grupę projektów archi-
tektonicznych, związanych z Rosją i Quarenghim.
Przechowywane są one w Gabinecie Rycin Bibl. Uniw.
Warsz. w tece Dessins copies d’apres ceux du Cheur
28 Sbornik Russkogo istoriczeskowo obszczestwa, Peters-
burg 1878, t. XXIII, s. 365. Cyt. wg Taleporowsklj, Kwa-
rengi, jw., s. 21.
29 Zainteresowanie Quarenghim potwierdza też zespół
10 luźnych rycin dotyczących Kaplicy Maltańskiej w Peters-
burgu, znajdujących się również w kolekcji nieborowskiej
(Nieb. 258/1-10). W zbiorach pochodzących z Nieborowa wy-
stępują ponadto rossica w postaci 13 rycin przedstawiających
plany, przekroje i fasady Michajłowskiego Zamku w Peters-
burgu rysowane przez V. Brennę, a rytowane przez Kałpa-
kowa (Nieb. 257/1-13) oraz 5 projektów zatytułowanych: Plan
otwierstej sadowej Gallierei z lożami (Nieb. 256/1-5).
30 w zbiorze Akademii Sztuk Pięknych w Wenecji znaj-
duje się rysunek domu Księżny Galicyn w Petersburgu. Por.:
katalog wystawy L’Eta Neoclassica in Lombardia, Como, 1959,
s. 81, poz. 172.
31 List ks. Galicyn do ks. Radziwiłłowej z 8.XII.1795,
AGAD, jw., t. IV, nr 238.
32 AGAD, jw., t. IV, nr 238, list z r. 1799.
33 L’Eta Neoclassica in Lombardia, jw., s. 84.
172