DOI issue:
Nr. 2
DOI article:Kwiatkowski, Marek: Polski zbiór projektów architektonicznych Giacomo Quarenghi: w związku z odkryciem nowych materiałów
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.41527#0185
MAREK KWIATKOWSKI
II. 26. G. Quarenghi, Projekt willi, przekroje poprzecz-
ne. Warszawa, Muzeum Narodowe.
(Fot. M. Kwiatkowski)
repliki swych prac. Do Polski trafiły one prawdopo-
dobnie drogą okrężną: poprzez antykwariusza Henry-
ka Bukowskiego, który zasilił swymi darami Muzeum
Polskie w Rapperswilu36. O pochodzeniu repperswil-
skim świadczą nalepki na odwrocie niektórych plansz.
Zbiory z Rapperswilu przywiezione zostały do Polski;
wraz z nimi przyjechały i rysunki Quarenghiego; od
końca ostatniej wojny wchodzą w skład zbiorów Mu-
zeum Narodowego w Warszawie.
Z Rapperswilu pochodzi również plansza przedsta-
wiająca elewację willi na tle cyprysów i pinii (Rys.
Pol. 3136 M. N.). Rysunek ten wyróżnia się operowa-
niem intensywnymi kolorami i dość ostrą kreską, co
odbiega od projektów z kolekcji Sergiela i świadczy,
że był on wykonany w innym okresie twórczości
Quarenghiego, a może nawet przez jego naśladowcę.
Nieznanego bliżej pochodzenia jest natomiast plan-
sza z trzema przekrojami willi typu centralnego (Rys.
Pol. 3154 M. N.), będącej może niezrealizowanym wa-
riantem projektu pałacu w Lialiczach.
Do zespołu prac architekta należałoby jeszcze do-
łączyć projekt nieznanego pałacu z portykiem cztero-
kolumnowym, kopułą na osi środkowej i tzw. palla-
diańskimi oknami w skrajnych ryzalitach (nr 38003).
Rysunek znamionuje czysto ąuarenghiowska delikat-
ność kreski. Razi jednak niestaranne podkolorowanie
akwarelą. Nad drzwiami frontowymi pałacu umiesz-
czony jest herb z koroną typu szlacheckiego, co mo-
głoby sugerować, że projekt był wykonany z myślą
o polskim odbiorcy. Plansza ta, nieznanego bliżej po-
chodzenia, znajdowała się w zbiorach dawnego Mu-
zeum m. st. Warszawy, co potwierdza pieczęć na jej
odwrocie.
Przekazy rysunkowe sztuki Quarenghiego, a spe-
cjalnie kolekcja nieborowska, świadczą wymownie
o zainteresowaniu się w Polsce dorobkiem architekta,
przynajmniej w sensie kolekcjonerskim. Niepozbawio-
na wielkiej kultury malarskiej spuścizna rysunkowa
Giacomo Quarenghiego do celu tego nadawała się
szczególnie. Wiedział o tym dobrze sam Quarenghi,
który dla różnych zbieraczy powtarzał liczne repliki
swych ważniejszych prac. Polski zbiór projektów ar-
chitekta oraz jego praca dla polskiego odbiorcy roz-
szerzają wiedzę o samym Qurenghim, uzupełniają
wiedzę o polskiej kulturze artystycznej czasów kla-
sycyzmu. Na związki sztuki polskiej i rosyjskiej
w tym okresie za pośrednictwem artystów pochodze-
nia włoskiego zwrócił po raz pierwszy uwagę prof.
Stanisław Lorentz przy okazji polsko-rosyjskiej dzia-
łalności Vincenzo Brenny 37. Polska była krajem atrak-
cyjnym dla obcych artystów, a jednocześnie leżała na
drodze prowadzącej do Rosji. Niektórzy, jak na przy-
kład Brenna, sprowadzeni do Polski, bawili w niej
krótko i gros swej działalności poświęcili Rosji, in-
ni — jadąc do Rosji zatrzymali się w Polsce na sta-
łe — np. Bernardo Bellotto.
Istnienie kolekcji rysunków Quarenghiego w Polsce
i jego projekt dla polskiego odbiorcy, mimo ograni-
czonego charakteru jednostkowego mecenatu ks. Ra-
dziwiłłowej, stanowi bezwzględnie nowe ogniwo wza-
jemnych artystycznych powiązań. Problem ten, godny
szerszego zainteresowania, oczekuje dalszego pełniej-
szego przebadania.
36 Uwagę o szwedzkim pochodzeniu plansz i wytłuma-
czenie znalezienia się ich w Polsce zawdzięczam prof. dr
S. Lorentzowi.
37 S. Lorentz, Natolin, Warszawa 1948, s. 34—42.
176
II. 26. G. Quarenghi, Projekt willi, przekroje poprzecz-
ne. Warszawa, Muzeum Narodowe.
(Fot. M. Kwiatkowski)
repliki swych prac. Do Polski trafiły one prawdopo-
dobnie drogą okrężną: poprzez antykwariusza Henry-
ka Bukowskiego, który zasilił swymi darami Muzeum
Polskie w Rapperswilu36. O pochodzeniu repperswil-
skim świadczą nalepki na odwrocie niektórych plansz.
Zbiory z Rapperswilu przywiezione zostały do Polski;
wraz z nimi przyjechały i rysunki Quarenghiego; od
końca ostatniej wojny wchodzą w skład zbiorów Mu-
zeum Narodowego w Warszawie.
Z Rapperswilu pochodzi również plansza przedsta-
wiająca elewację willi na tle cyprysów i pinii (Rys.
Pol. 3136 M. N.). Rysunek ten wyróżnia się operowa-
niem intensywnymi kolorami i dość ostrą kreską, co
odbiega od projektów z kolekcji Sergiela i świadczy,
że był on wykonany w innym okresie twórczości
Quarenghiego, a może nawet przez jego naśladowcę.
Nieznanego bliżej pochodzenia jest natomiast plan-
sza z trzema przekrojami willi typu centralnego (Rys.
Pol. 3154 M. N.), będącej może niezrealizowanym wa-
riantem projektu pałacu w Lialiczach.
Do zespołu prac architekta należałoby jeszcze do-
łączyć projekt nieznanego pałacu z portykiem cztero-
kolumnowym, kopułą na osi środkowej i tzw. palla-
diańskimi oknami w skrajnych ryzalitach (nr 38003).
Rysunek znamionuje czysto ąuarenghiowska delikat-
ność kreski. Razi jednak niestaranne podkolorowanie
akwarelą. Nad drzwiami frontowymi pałacu umiesz-
czony jest herb z koroną typu szlacheckiego, co mo-
głoby sugerować, że projekt był wykonany z myślą
o polskim odbiorcy. Plansza ta, nieznanego bliżej po-
chodzenia, znajdowała się w zbiorach dawnego Mu-
zeum m. st. Warszawy, co potwierdza pieczęć na jej
odwrocie.
Przekazy rysunkowe sztuki Quarenghiego, a spe-
cjalnie kolekcja nieborowska, świadczą wymownie
o zainteresowaniu się w Polsce dorobkiem architekta,
przynajmniej w sensie kolekcjonerskim. Niepozbawio-
na wielkiej kultury malarskiej spuścizna rysunkowa
Giacomo Quarenghiego do celu tego nadawała się
szczególnie. Wiedział o tym dobrze sam Quarenghi,
który dla różnych zbieraczy powtarzał liczne repliki
swych ważniejszych prac. Polski zbiór projektów ar-
chitekta oraz jego praca dla polskiego odbiorcy roz-
szerzają wiedzę o samym Qurenghim, uzupełniają
wiedzę o polskiej kulturze artystycznej czasów kla-
sycyzmu. Na związki sztuki polskiej i rosyjskiej
w tym okresie za pośrednictwem artystów pochodze-
nia włoskiego zwrócił po raz pierwszy uwagę prof.
Stanisław Lorentz przy okazji polsko-rosyjskiej dzia-
łalności Vincenzo Brenny 37. Polska była krajem atrak-
cyjnym dla obcych artystów, a jednocześnie leżała na
drodze prowadzącej do Rosji. Niektórzy, jak na przy-
kład Brenna, sprowadzeni do Polski, bawili w niej
krótko i gros swej działalności poświęcili Rosji, in-
ni — jadąc do Rosji zatrzymali się w Polsce na sta-
łe — np. Bernardo Bellotto.
Istnienie kolekcji rysunków Quarenghiego w Polsce
i jego projekt dla polskiego odbiorcy, mimo ograni-
czonego charakteru jednostkowego mecenatu ks. Ra-
dziwiłłowej, stanowi bezwzględnie nowe ogniwo wza-
jemnych artystycznych powiązań. Problem ten, godny
szerszego zainteresowania, oczekuje dalszego pełniej-
szego przebadania.
36 Uwagę o szwedzkim pochodzeniu plansz i wytłuma-
czenie znalezienia się ich w Polsce zawdzięczam prof. dr
S. Lorentzowi.
37 S. Lorentz, Natolin, Warszawa 1948, s. 34—42.
176