DOI Heft:
Nr. 2
DOI Artikel:Różycka-Bryzek, Anna: Nowe atrybucje kilku obrazów włoskich w zbiorach Czartoryskich
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.41527#0213
KILKA OBRAZÓW WŁOSKICH W ZBIORACH CZARTORYSKICH
II. 1. Jacobello di Bonomo, Koronacja Matki Boskiej i święci. Kraków, Muzeum
Narodowe, Zbiory Czartoryskich. (Fot. MNK)
jącego w malarstwie florenckim pierwszej połowy
w. XV pod wpływem stylu międzynarodowego. Pozo-
stałe trzy obrazy, Chrystus w majestacie, Imago Pie-
tatis i retabulum z wizerunkiem Matki Boskiej z Dzie-
ciątkiem, reprezentują wprawdzie typową twórczość
warsztatową pracowni florenckich w. XV, dla nas ma-
ją jednak szczególne znaczenie jako jedyne w polskich
zbiorach dzieła malarzy, którym są tutaj przypisy-
wane.
Wiedza o artystach włoskich Trecenta i Quattro-
centa nie jest jeszcze pełna, a atrybucje wielu nawet
ważnych zabytków mają nadal dyskusyjny charakter.
Wyodrębnienie poszczególnych osobowości artystycz-
nych utrudnione jest zarówno przez to, że w malar-
stwie religijnym tej epoki długo trwały raz przyjęte
typy, a zakres tematyki i schematów kompozycyjnych
był ograniczony, jak też przez powszechny wtedy zwy-
czaj kopiowania sławnych dzieł i naśladowania stylu
twórców wybitnych przez wielką ilość malarzy
„warsztatowych”. Niemniej jednak w ostatnich kil-
kudziesięciu latach zdołano ujawnić szereg nowych
artystów, znanych bądź z nazwisk i udokumentowa-
nych dzieł, bądź też z wyodrębnionej na podstawie
wspólnych cech stylistycznych grupy malowideł, któ-
re na tle swego środowiska artystycznego wyróżniają
się nie tyle ogólną koncepcją, zwykle zgodną z kon-
wencją stylu danego czasu, co szczegółami. Do zam-
3 Istnieją także wcześniejsze spisy Zbiorów Czartoryskich
i archiwalia dotyczące paryskiego okresu kolekcji, nie całko-
wicie dotąd przebadane. Właściwy inwentarz, o którym tu-
taj mowa, rozpoczęto pisać dopiero w dwa lata po otwarciu
Muzeum w Krakowie, tj. w r. 1878.
4 Ten wczesny typ Koronacji Matki Boskiej kontynuo-
wany był w sztuce północnowłoskiej i we francuskiej do koń-
knięcia listy ich dzieł jest jednak daleko: rozproszone
w wielu miejscowościach włoskich i w muzeach całe-
go świata, obrazy dotąd anonimowe czekają jeszcze
na włączenie ich w oeuvre znanych już malarzy. Arty-
kuł niniejszy podaje propozycje kilku atrybucji wcze-
snych obrazów włoskich w Zbiorach Czartoryskich.
Poliptyk z Koronacją Matki Boskiej
i świętymi: Augustynem, Antonim, Wawrzyńcem,
Łucją, Marią, Filipem, Jakubem i Błażejem (il. 1).
Tempera na drzewie, część środkowa 113 X 60 cm,
boczne 80 X 30 cm, nr inw. XII. 181. Do inwentarza
Zbiorów Czartoryskich został wpisany ok. 1890 3. Ko-
ronacja Matki Boskiej przedstawiona jest w trady-
cyjnym typie północnowłoskim4: Chrystus jedną ręką
nakłada Marii koronę na głowę, w drugiej zaś dzierży
berło; wyżej, ponad półkopułą gwiaździstego nieba,
wyobrażeni są muzykujący aniołowie. Święci o nad-
miernie wysmukłych proporcjach, trzymając w rękach
atrybuty, stoją zwróceni w trzech czwartych ku środ-
kowi z wyjątkiem frontalnie ujętego św. Augustyna.
Szaty ich malowane są intensywnymi, ostro zestawia-
nymi kolorami niebieskim, czerwonym, różowym i zie-
lonym. Poliptyk, obecnie dzieło okaleczałe przez po-
zbawienie oprawy architektonicznej, dawniej zapew-
ne przyciągał wzrok bogactwem złoconej dekoracji
rzeźbiarskiej w stylu weneckiego płomienistego goty-
ku, której pozwalają się domyślać zarówno analogicz-
ca w. XIV, podczas gdy w Toskanii od początku tego stulecia
pojawiło się nowe, mniej hieratyczne ujęcie omawianego te-
matu, z Chrystusem nakładającym koronę Marii obiema rę-
kami, przez co postać jego jest bardziej uaktywniona, ukazy-
wana częściowo w profilu (M. Meiss, Italian Style in Cata-
lonia and a Fourteenth Century Catalan Workshop, „The
Journal of the Walters Art Gallery", IV, 1941, s. 81).
204
II. 1. Jacobello di Bonomo, Koronacja Matki Boskiej i święci. Kraków, Muzeum
Narodowe, Zbiory Czartoryskich. (Fot. MNK)
jącego w malarstwie florenckim pierwszej połowy
w. XV pod wpływem stylu międzynarodowego. Pozo-
stałe trzy obrazy, Chrystus w majestacie, Imago Pie-
tatis i retabulum z wizerunkiem Matki Boskiej z Dzie-
ciątkiem, reprezentują wprawdzie typową twórczość
warsztatową pracowni florenckich w. XV, dla nas ma-
ją jednak szczególne znaczenie jako jedyne w polskich
zbiorach dzieła malarzy, którym są tutaj przypisy-
wane.
Wiedza o artystach włoskich Trecenta i Quattro-
centa nie jest jeszcze pełna, a atrybucje wielu nawet
ważnych zabytków mają nadal dyskusyjny charakter.
Wyodrębnienie poszczególnych osobowości artystycz-
nych utrudnione jest zarówno przez to, że w malar-
stwie religijnym tej epoki długo trwały raz przyjęte
typy, a zakres tematyki i schematów kompozycyjnych
był ograniczony, jak też przez powszechny wtedy zwy-
czaj kopiowania sławnych dzieł i naśladowania stylu
twórców wybitnych przez wielką ilość malarzy
„warsztatowych”. Niemniej jednak w ostatnich kil-
kudziesięciu latach zdołano ujawnić szereg nowych
artystów, znanych bądź z nazwisk i udokumentowa-
nych dzieł, bądź też z wyodrębnionej na podstawie
wspólnych cech stylistycznych grupy malowideł, któ-
re na tle swego środowiska artystycznego wyróżniają
się nie tyle ogólną koncepcją, zwykle zgodną z kon-
wencją stylu danego czasu, co szczegółami. Do zam-
3 Istnieją także wcześniejsze spisy Zbiorów Czartoryskich
i archiwalia dotyczące paryskiego okresu kolekcji, nie całko-
wicie dotąd przebadane. Właściwy inwentarz, o którym tu-
taj mowa, rozpoczęto pisać dopiero w dwa lata po otwarciu
Muzeum w Krakowie, tj. w r. 1878.
4 Ten wczesny typ Koronacji Matki Boskiej kontynuo-
wany był w sztuce północnowłoskiej i we francuskiej do koń-
knięcia listy ich dzieł jest jednak daleko: rozproszone
w wielu miejscowościach włoskich i w muzeach całe-
go świata, obrazy dotąd anonimowe czekają jeszcze
na włączenie ich w oeuvre znanych już malarzy. Arty-
kuł niniejszy podaje propozycje kilku atrybucji wcze-
snych obrazów włoskich w Zbiorach Czartoryskich.
Poliptyk z Koronacją Matki Boskiej
i świętymi: Augustynem, Antonim, Wawrzyńcem,
Łucją, Marią, Filipem, Jakubem i Błażejem (il. 1).
Tempera na drzewie, część środkowa 113 X 60 cm,
boczne 80 X 30 cm, nr inw. XII. 181. Do inwentarza
Zbiorów Czartoryskich został wpisany ok. 1890 3. Ko-
ronacja Matki Boskiej przedstawiona jest w trady-
cyjnym typie północnowłoskim4: Chrystus jedną ręką
nakłada Marii koronę na głowę, w drugiej zaś dzierży
berło; wyżej, ponad półkopułą gwiaździstego nieba,
wyobrażeni są muzykujący aniołowie. Święci o nad-
miernie wysmukłych proporcjach, trzymając w rękach
atrybuty, stoją zwróceni w trzech czwartych ku środ-
kowi z wyjątkiem frontalnie ujętego św. Augustyna.
Szaty ich malowane są intensywnymi, ostro zestawia-
nymi kolorami niebieskim, czerwonym, różowym i zie-
lonym. Poliptyk, obecnie dzieło okaleczałe przez po-
zbawienie oprawy architektonicznej, dawniej zapew-
ne przyciągał wzrok bogactwem złoconej dekoracji
rzeźbiarskiej w stylu weneckiego płomienistego goty-
ku, której pozwalają się domyślać zarówno analogicz-
ca w. XIV, podczas gdy w Toskanii od początku tego stulecia
pojawiło się nowe, mniej hieratyczne ujęcie omawianego te-
matu, z Chrystusem nakładającym koronę Marii obiema rę-
kami, przez co postać jego jest bardziej uaktywniona, ukazy-
wana częściowo w profilu (M. Meiss, Italian Style in Cata-
lonia and a Fourteenth Century Catalan Workshop, „The
Journal of the Walters Art Gallery", IV, 1941, s. 81).
204