Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (22.1960)

MAREK KWIATKOWSKI


II. 6. Elewacja od strony ul. Podwale. (Fot. ze Zb. Muz. Narodowego w Sztokholmie).

się domyślać, że należał do armii Karola XII, z którą
przemierzał Polskę. Bawił w Puławach gdzie spo-
rządził również dokumentację inwentaryzacyjną pa-
łacu marszałka Sieniawskiego, bezpośrednio przed
spaleniem budynku7. Dziełem tego samego rysow-
nika są także zdjęcia inwentaryzacyjne Łazienki Sta-
nisława Herakliusza Lubomirskiego8. Wszystkie te
przekazy dotyczą więc znamienitych budowli tego
czasu. Pałac w Puławach i Łazienka były jednak
obiektami dawno powstałymi, a pałac Bidzińskiego
sprawia wrażenie budowli świeżo wzniesionej. Za-
decydowało to może o niezwykle starannej formie
inwentaryzacji, przewyższającej pod tym względem
poprzednie. Trafem przypadku wszystkie rysunki ano-
nimowego wykonawcy dotyczą obiektów, które już
blisko dwieście lat temu zmieniły radykalnie swe
oblicze, niemożliwe już dzisiaj do odczytania. Na tym
polega ich dodatkowa wartość.

4. Materiały szwedzkie wskrzesiły zatem obiekt za-
tracony zupełnie w późniejszych przeróbkach. Do-
skonała inwentaryzacja pałacu prezentuje konkretną
formę architektoniczną, na którą warto zwrócić uwagę,
gdyż przedstawia sobą w znacznym stopniu wartości
nowe i odmienne od budowli warszawskich tego
czasu.
Cechą zasadniczą pałacu Bidzińskiego, co zresztą
od razu sugeruje związek z późniejszym pałacem
Igelstróma, była jednoosiowość partii elewacji po
obu stronach ryzalitu południowego oraz istnienie
skrzydełek alkierzowych występujących nie w naro-
żach korpusu głównego, lecz na przedłużeniu linii
bocznych elewacji. Bezwzględnie częściej stosowane
były alkierze osadzone w narożach budowli, i typ
taki występował w większości pałaców warszawskich
doby Jana III 'i Augusta II. Zbliżony, pod względem
sposobu alkierzowania, przykład stanowił pałacyk

7 Pałac puławski został spalony z rozkazu Karola XII
w imię zemsty na Sieniawskim, stronniku Augusta II. (por.
M. Kwiatkowski, Puławy jako dzieło Tylmana, praca
przygotowana do druku w księdze poświęconej Puławom).
Bidziński należał również do wrogów Karola XII; w r. 1702
skonfiskowana została przez Szwedów kwota 20.700 złp. zło-

żona przez Bidzińskiego w Krakowie (por. K. Piwarski,
Kraków w czasie drugiego najazdu Szwedów na Polską
1702—1705, Kraków 1932, s. 28).
8 M. Kwiatkowski, Początki Łazienek Warszaw-
skich w świetle nowych materiałów, ,,Biul. Hist. Sztuki”,
XXII, 1960, nr 1, s. 78.

282