DOI issue:
Nr. 3
DOI article:Miscellanea
DOI article:Samek, Jan: Wyniki inwentaryzacji zabytków rzemiosła artystycznego na terenie Krakowa: (kościoły i klasztory śródmieścia)
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.41527#0326
ZABYTKI RZEMIOSŁA ARTYSTYCZNEGO W KRAKOWIE
Przedstawienie wyników inwentaryzacji zabytków
późniejszych, pochodzących z w. XVI/XVII i XVIII,
napotyka na pewne trudności. Materiał zabytkowy
jest tu bardzo bogaty i różnorodny; ograniczymy
się zatem do wskazania bardziej interesujących grup.
Wśród renesansowych haftów wymienić należy szesna-
stowieczny obrusik w klasztorze klarysek mający
swój odpowiednik w skarbcu wawelskim oraz hafto-
waną tkaninę w kościele św. Krzyża (pierwotnie
welum?) z r. 1595, z licznymi przedstawieniami figu-
ralnymi. Zabytki z początku w. XVII wyróżniają
się drobnym, delikatnym haftem o układach syme-
trycznych, późniejsze bogactwem motywów kwiato-
wych, a często i przedstawieniami figuralnymi. Wśród
nich wskazać można na szereg niezmiernie interesu-
jących obiektów. Do najciekawszych należą fragmenty
haftowanej kapy (pas i kaptur), w posiadaniu fran-
ciszkanów, dekorowane medalionami mieszczącymi
cztery krajobrazy odpowiadające porom roku. W tym-
że klasztorze znajduje się też obecnie ornat ze scena-
mi z życia św. Rodziny (m.in. św. Rodzina przy
połowie ryb), w których naiwność ujęcia, np. ptaki
dorównujące rozmiarami postaciom ludzkim, idzie
w parze z dużym odczuciem natury. Z odmiennym
sposobem traktowania spotykamy się w ornacie
z kościoła Mariackiego, wykonanym w 1671 r. przez
hafciarza Gabriela Malinowskiego. Tutaj dekoracja
roślinna, rozmieszczona osiowo na kolumnie i pękami
na bokach, zadziwia wysokim poziomem artystycznym,
a w finezyjnie skomponowanych kwiatach uderza
różnorodność form. Podobne znamiona wykazuje jeden
z ornatów u franciszkanów, także o dekoracji roślin-
nej, wykonany z pewnością w tym samym warsztacie.
Trzeba też zwrócić uwagę na licznie zachowane
w kościołach i klasztorach śródmieścia tkaniny per-
skie. Niektóre z nich datować można jeszcze na w.
XVI, najwięcej, przeważnie z w. XVII, znajduje
się w kościele Mariackim. Na marginesie warto
wspomnieć o lokalnych naśladownictwach tkanin
wschodnich i powtarzaniu zaczerpniętych stamtąd
motywów w haftach.
Kończąc omawianie tkanin, wymienić jeszcze
trzeba znajdujący się w klasztorze franciszkanów
ornat z przełomu w. XVIII/XIX, z haftem złożonym
z motywów klasycystycznych, nie znajdujący odpo-
wiednika w nielicznych obiektach z tego okresu.
Katalog objął też dzieła kowalstwa artystycznego
i odlewnictwa. Mimo przeprowadzanych już w tej
dziedzinie badań, udało się dotrzeć do nieznanych
zabytków, jak gotycka krata w kaplicy kuśnierzy
w kościele Mariackim, renesansowe kraty w klasz-
torze klarysek, czy sesnastowieczne, kute drzwi
II. 3. Puszka 1700, Kraków, klasztor fran-
ciszkanów. (Fot. W. Wolny)
w kościele franciszkanów. Przebadanie strychów
i wież pozwoliło na wzbogacenie rejestru dzwonów
krakowskich o dalsze obiekty z warsztatów wrocław-
skich i gdańskich. Na zakończenie wymienić należy
313
Przedstawienie wyników inwentaryzacji zabytków
późniejszych, pochodzących z w. XVI/XVII i XVIII,
napotyka na pewne trudności. Materiał zabytkowy
jest tu bardzo bogaty i różnorodny; ograniczymy
się zatem do wskazania bardziej interesujących grup.
Wśród renesansowych haftów wymienić należy szesna-
stowieczny obrusik w klasztorze klarysek mający
swój odpowiednik w skarbcu wawelskim oraz hafto-
waną tkaninę w kościele św. Krzyża (pierwotnie
welum?) z r. 1595, z licznymi przedstawieniami figu-
ralnymi. Zabytki z początku w. XVII wyróżniają
się drobnym, delikatnym haftem o układach syme-
trycznych, późniejsze bogactwem motywów kwiato-
wych, a często i przedstawieniami figuralnymi. Wśród
nich wskazać można na szereg niezmiernie interesu-
jących obiektów. Do najciekawszych należą fragmenty
haftowanej kapy (pas i kaptur), w posiadaniu fran-
ciszkanów, dekorowane medalionami mieszczącymi
cztery krajobrazy odpowiadające porom roku. W tym-
że klasztorze znajduje się też obecnie ornat ze scena-
mi z życia św. Rodziny (m.in. św. Rodzina przy
połowie ryb), w których naiwność ujęcia, np. ptaki
dorównujące rozmiarami postaciom ludzkim, idzie
w parze z dużym odczuciem natury. Z odmiennym
sposobem traktowania spotykamy się w ornacie
z kościoła Mariackiego, wykonanym w 1671 r. przez
hafciarza Gabriela Malinowskiego. Tutaj dekoracja
roślinna, rozmieszczona osiowo na kolumnie i pękami
na bokach, zadziwia wysokim poziomem artystycznym,
a w finezyjnie skomponowanych kwiatach uderza
różnorodność form. Podobne znamiona wykazuje jeden
z ornatów u franciszkanów, także o dekoracji roślin-
nej, wykonany z pewnością w tym samym warsztacie.
Trzeba też zwrócić uwagę na licznie zachowane
w kościołach i klasztorach śródmieścia tkaniny per-
skie. Niektóre z nich datować można jeszcze na w.
XVI, najwięcej, przeważnie z w. XVII, znajduje
się w kościele Mariackim. Na marginesie warto
wspomnieć o lokalnych naśladownictwach tkanin
wschodnich i powtarzaniu zaczerpniętych stamtąd
motywów w haftach.
Kończąc omawianie tkanin, wymienić jeszcze
trzeba znajdujący się w klasztorze franciszkanów
ornat z przełomu w. XVIII/XIX, z haftem złożonym
z motywów klasycystycznych, nie znajdujący odpo-
wiednika w nielicznych obiektach z tego okresu.
Katalog objął też dzieła kowalstwa artystycznego
i odlewnictwa. Mimo przeprowadzanych już w tej
dziedzinie badań, udało się dotrzeć do nieznanych
zabytków, jak gotycka krata w kaplicy kuśnierzy
w kościele Mariackim, renesansowe kraty w klasz-
torze klarysek, czy sesnastowieczne, kute drzwi
II. 3. Puszka 1700, Kraków, klasztor fran-
ciszkanów. (Fot. W. Wolny)
w kościele franciszkanów. Przebadanie strychów
i wież pozwoliło na wzbogacenie rejestru dzwonów
krakowskich o dalsze obiekty z warsztatów wrocław-
skich i gdańskich. Na zakończenie wymienić należy
313