DOI Heft:
Nr. 4
DOI Artikel:Miscellanea
DOI Artikel:Michałowski, Janusz Maciej: Nieznane rysunki A. Orłowskiego w zbiorach leningradzkich i problemy z nimi związane
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.41527#0404
NIEZNANE RYSUNKI A. ORŁOWSKIEGO
II. 9. Autoportret w stroju Czerkiesa (kat. 857, 1831)
Państw. Muzeum Rosyjskie. (Fot. H. Romanowski).
II. 10. Rzekomy autoportret (kat. 769, 1822), Państw.
Muzeum Rosyjskie w Leningradzie. (Fot. H. Roma-
nowski).
czością Orłowskiego z punktu widzenia problematyki
etnograficznej, potraktowanie jej jako źródła wiedzy
o ludach Azji. Bez takich badań, wykraczających poza
dziedzinę historii sztuki, niemożliwe jest ustalenie
w jakim stopniu Orłowski opierał się na studiach
bezpośrednich, a w jakim na innych źródłach (np.
publikacjach ilustrowanych), wreszcie na ile jest
ścisły. O dezorientacji w tak podstawowym zagadnie-
niu, jak określanie ubiorów, poucza choćby następu-
jący przykład. Obok prac nie budzących, jak się
zdaje, wątpliwości, że przedstawiają istotnie Kirgizów,
jako „Kirgizi” określane są często postacie o całko-
wicie odmiennym stroju — jak omawiany rysunek
z albumu Łonginowa. Jedynie pochodząca ze zb. ks.
Teniszewych akwarela z r. 1807 określona jest (chyba
właściwie) jako Dwaj zbrojni Mandżurowie (276). 15
Z pozostałych prac przedstawiających postacie w tym
samym stroju, całkowicie od kirgizkiego odmiennym
(czapki, futrzane kurtki, obuwie z wojłoku na grubych
podeszwach), określane są jako Kirgizi: obraz olejny
z 1807 w zb. Oddz. Czartoryskich Muz. Nar. w Kra-
kowie (Ol. 6, kat. il. 2) i rysunek czarną kredką
i pastelem datowany 1808 w zb. Muz. w Krasnodarze
(304), pastel zaś (417; depozyt I. Czosnowskiego w
Muz. Nar. w Warszawie), za Szumlakowskim 16) okreś-
lany jest jako „Kałmuk”. Za Mandżura z kolei uzna-
wany jest uzbrojony jeździec na wspinającym się
koniu (718) z Gab. Rycin Bibl. Uniw. w Warszawie,
w stroju różnym zarówno od kirgizkiego, czy czerkies-
kiego, jak i występującego w wymienionych pracach
15 Tatarkiewicz, tabl. 23 (Typy wschodnie).
16 M. Szumlakowski, Kolekcja 28 utworów A.
Orłowskiego. ..Muzeum Polskie” (Kijów). T. I: 1917, s. 68.
391
II. 9. Autoportret w stroju Czerkiesa (kat. 857, 1831)
Państw. Muzeum Rosyjskie. (Fot. H. Romanowski).
II. 10. Rzekomy autoportret (kat. 769, 1822), Państw.
Muzeum Rosyjskie w Leningradzie. (Fot. H. Roma-
nowski).
czością Orłowskiego z punktu widzenia problematyki
etnograficznej, potraktowanie jej jako źródła wiedzy
o ludach Azji. Bez takich badań, wykraczających poza
dziedzinę historii sztuki, niemożliwe jest ustalenie
w jakim stopniu Orłowski opierał się na studiach
bezpośrednich, a w jakim na innych źródłach (np.
publikacjach ilustrowanych), wreszcie na ile jest
ścisły. O dezorientacji w tak podstawowym zagadnie-
niu, jak określanie ubiorów, poucza choćby następu-
jący przykład. Obok prac nie budzących, jak się
zdaje, wątpliwości, że przedstawiają istotnie Kirgizów,
jako „Kirgizi” określane są często postacie o całko-
wicie odmiennym stroju — jak omawiany rysunek
z albumu Łonginowa. Jedynie pochodząca ze zb. ks.
Teniszewych akwarela z r. 1807 określona jest (chyba
właściwie) jako Dwaj zbrojni Mandżurowie (276). 15
Z pozostałych prac przedstawiających postacie w tym
samym stroju, całkowicie od kirgizkiego odmiennym
(czapki, futrzane kurtki, obuwie z wojłoku na grubych
podeszwach), określane są jako Kirgizi: obraz olejny
z 1807 w zb. Oddz. Czartoryskich Muz. Nar. w Kra-
kowie (Ol. 6, kat. il. 2) i rysunek czarną kredką
i pastelem datowany 1808 w zb. Muz. w Krasnodarze
(304), pastel zaś (417; depozyt I. Czosnowskiego w
Muz. Nar. w Warszawie), za Szumlakowskim 16) okreś-
lany jest jako „Kałmuk”. Za Mandżura z kolei uzna-
wany jest uzbrojony jeździec na wspinającym się
koniu (718) z Gab. Rycin Bibl. Uniw. w Warszawie,
w stroju różnym zarówno od kirgizkiego, czy czerkies-
kiego, jak i występującego w wymienionych pracach
15 Tatarkiewicz, tabl. 23 (Typy wschodnie).
16 M. Szumlakowski, Kolekcja 28 utworów A.
Orłowskiego. ..Muzeum Polskie” (Kijów). T. I: 1917, s. 68.
391