Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (22.1960)

LEKCJA KUBIZMU TADEUSZA MAKOWSKIEGO


II. 15. Henri-Victor-Gabriel Le Fauconnier. L’Abon-
dance, 1910, Stockholm Nationalmuseum. (wg Kat.
Le Fauconnier, Siedelijk Museum, Amsterdam, 1959)

W 1929 r. francuski krytyk Nino Frank, w swym
interesującym studium o Makowskim, napisanym po
odwiedzeniu jego pracowni, zaskoczony był nie tylko
inteligencją artysty, ale przede wszystkim świadomo-
ścią z jaką budował własną drogę rozwojową. Na-
wiązując do rozmowy z Makowskim przytacza szereg
wypowiedzi artysty na dowód jego dojrzałego sto-
sunku do kubizmu: „Wszyscy kubiści byli jego przy-
jaciółmi. Rozmowa z nim na temat tego okresu,
owych lat terminatorstwa jest bardzo interesująca.
Czuje się, że jego niezależna postawa, a nawet sa-

motność pozwoliły mu dużo myśleć o sztuce, o włas-
nej sztuce. Dzisiaj potrafi dać krótką i zadziwiająco
logiczną charakterystykę swojej kariery: «Kubizowa-
lem, ażeby rozszerzyć formę. Ale kubizm przerodził
się w sztukę bardzo dekoracyjną, a poza tym zrów-
nywał wszelkie indywidualności. Wziąwszy z kubizmu
wszystko, co wydawało mi się dobre, odsunąłem się.
Więcej pociągał mnie człowiek**. Jest jednak jeszcze
coś bardziej symptomatycznego. Jeżeli zapytać Ma-
kowskiego o dzieła z tej epoki, odpowiada, że nie
ma, że je spalił [...] «Nie chciałem, żeby obrazy moje
były abstrakcyjne. A od kubistów oddalało mnie rów-
nież to, że oni nie mieli wyczucia światła. Teraz?
sądzę, że zaczynam tworzyć coś osobistego... Zrozu-
miałem, że sztuka zaczyna się w momencie transpo-
zycji**.” 25


« N. Frań k, Makotwfci, „Ł’Art Vivant", 1929, nr 105.

411

II. 16. Tadeusz Makowski. Kobieta z wiadrami, ok.
1913. Warszawa, Muz. Nar. (Fot. E. Kozłowska-
Tomczyk).