DOI Heft:
Nr. 4
DOI Artikel:Kronika Stowarzyszenia Historyków Sztuki
DOI Artikel:Bochyńska-Grzesikowa, Hanna; Szymański, Stanisław: Malowidła ścienne w Pyzdrach
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.41527#0433
KRONIKA STOWARZYSZENIA HISTORYKÓW SZTUKI
HANNA BOCHYŃSKA-GRZESIKOWA, STANISŁAW SZYMAŃSKI
MALOWIDŁA ŚCIENNE W PYZDRACH
(Streszczenie referatu wygłoszonego
na zebraniu naukowym Oddziału Warszawskiego w dniu 14.TV.1959 r.)
W obrębie dawnych murów
miejskich, opodal grodu na skar-
pie, zachowały się zabudowania
pofranciszkańskie: orientowany ko-
ściół i przyległy do jego północnego
boku jednopiętrowy klasztor-czwo-
robok z krużgankami i wirydarzem
pośrodku. Zaniedbanie budynków
spowodowało poważne zniszczenie
znajdujących się w krużgankach
malowideł ściennych. Po usunię-
ciu przemalowań, wprowadzających
znaczne deformacje kolorystyczne,
fakturalne a nawet treściowe — po
zdjęciu pobiał, pokrywających ory-
ginalne obramowania kompozycji
i odsłonięciu wierszowanych napi-
sów łacińskich 1 — właściwiej moż-
na ocenić poziom polichromii py-
zderskiej. Adam Swach reprezen-
tuje tu oprócz dużych umiejętności
technicznych walory artystyczne,
pozwalające, bez większych zastrze-
żeń, zaliczyć omawianą polichro-
mię do rzędu jego najcelniejszych
prac. Powstała ona między 8 sierp-
nia, a 27 (?) października 1733 r.
Datę umieścił malarz stosując dwo-
jakiego rodzaju znakowanie: oprócz
II. 1. Pyzdry, klasztor pofrancisz-
kański. A. Swach, autoportret, frag-
ment kompozycji na zach. ścianie
korytarza.
1 Prace przy konserwacji malowideł
przeprowadzone zostały w latach 1955—
1958, na zlecenie Wojewódzkiego Kon-
serwatora Zabytków w Poznaniu, mgr
Jerzego Łomnickiego, przez H. Bo-
chyńską-Grzesikową przy współpracy
kons. Aldony Romanowicz. Badania
technologiczne przeprowadzała doc. dr
Hanna Jędrzejewska
cyfr arabskich istnieje napis z li-
ter greckich odpowiadający cyfrom.
Podobne zestawienie znaleźć moż-
na na sklepieniu malowanej przez
A. Swacha sali opackiej w Lądzie.
Istnieje również napis hebrajski
posiadający to samo prawdopodob-
nie znaczenie.
Pośród dziewiętnastu scen ilu-
strujących życie św. Franciszka z
Assyżu, zaciekawia kompozycja roz-
poczynająca cykl na ścianie za-
chodniej. Przedstawia ona Swacha
stojącego z paletą w ręku przed
sztalugami z obrazem św. Francisz-
ka. Obok postać duchownego trzy-
mającego w dłoni pastorał. To
Joachim, opat cysterski z Lądu,
który, jak można się domyślać na
podstawie znajdującego się obok
tekstu („Depingit Joachim Fran-
ciscum verus Apelles, Pingit et in
membris stigmata sancta notat”) —
miał jakiś związek z powstaniem
malowideł. Wspomniany Joachim
występuje również w malowidłach
olejnych A. Swacha w Lądzie. Je-
mu, być może, zawdzięczał autor
wybór tematów, których ujęcie w
większości przykładów zgodne jest
z tekstem legend zawartych w
zbiorze „Kwiatki św. Franciszka”.
11. 2. Pyzdry, klasztor pofrancisz-
kański. A. Swach, data grecka 1733
powstania cyklu obrazów na zach.
ścianie korytarza.
420
HANNA BOCHYŃSKA-GRZESIKOWA, STANISŁAW SZYMAŃSKI
MALOWIDŁA ŚCIENNE W PYZDRACH
(Streszczenie referatu wygłoszonego
na zebraniu naukowym Oddziału Warszawskiego w dniu 14.TV.1959 r.)
W obrębie dawnych murów
miejskich, opodal grodu na skar-
pie, zachowały się zabudowania
pofranciszkańskie: orientowany ko-
ściół i przyległy do jego północnego
boku jednopiętrowy klasztor-czwo-
robok z krużgankami i wirydarzem
pośrodku. Zaniedbanie budynków
spowodowało poważne zniszczenie
znajdujących się w krużgankach
malowideł ściennych. Po usunię-
ciu przemalowań, wprowadzających
znaczne deformacje kolorystyczne,
fakturalne a nawet treściowe — po
zdjęciu pobiał, pokrywających ory-
ginalne obramowania kompozycji
i odsłonięciu wierszowanych napi-
sów łacińskich 1 — właściwiej moż-
na ocenić poziom polichromii py-
zderskiej. Adam Swach reprezen-
tuje tu oprócz dużych umiejętności
technicznych walory artystyczne,
pozwalające, bez większych zastrze-
żeń, zaliczyć omawianą polichro-
mię do rzędu jego najcelniejszych
prac. Powstała ona między 8 sierp-
nia, a 27 (?) października 1733 r.
Datę umieścił malarz stosując dwo-
jakiego rodzaju znakowanie: oprócz
II. 1. Pyzdry, klasztor pofrancisz-
kański. A. Swach, autoportret, frag-
ment kompozycji na zach. ścianie
korytarza.
1 Prace przy konserwacji malowideł
przeprowadzone zostały w latach 1955—
1958, na zlecenie Wojewódzkiego Kon-
serwatora Zabytków w Poznaniu, mgr
Jerzego Łomnickiego, przez H. Bo-
chyńską-Grzesikową przy współpracy
kons. Aldony Romanowicz. Badania
technologiczne przeprowadzała doc. dr
Hanna Jędrzejewska
cyfr arabskich istnieje napis z li-
ter greckich odpowiadający cyfrom.
Podobne zestawienie znaleźć moż-
na na sklepieniu malowanej przez
A. Swacha sali opackiej w Lądzie.
Istnieje również napis hebrajski
posiadający to samo prawdopodob-
nie znaczenie.
Pośród dziewiętnastu scen ilu-
strujących życie św. Franciszka z
Assyżu, zaciekawia kompozycja roz-
poczynająca cykl na ścianie za-
chodniej. Przedstawia ona Swacha
stojącego z paletą w ręku przed
sztalugami z obrazem św. Francisz-
ka. Obok postać duchownego trzy-
mającego w dłoni pastorał. To
Joachim, opat cysterski z Lądu,
który, jak można się domyślać na
podstawie znajdującego się obok
tekstu („Depingit Joachim Fran-
ciscum verus Apelles, Pingit et in
membris stigmata sancta notat”) —
miał jakiś związek z powstaniem
malowideł. Wspomniany Joachim
występuje również w malowidłach
olejnych A. Swacha w Lądzie. Je-
mu, być może, zawdzięczał autor
wybór tematów, których ujęcie w
większości przykładów zgodne jest
z tekstem legend zawartych w
zbiorze „Kwiatki św. Franciszka”.
11. 2. Pyzdry, klasztor pofrancisz-
kański. A. Swach, data grecka 1733
powstania cyklu obrazów na zach.
ścianie korytarza.
420