Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (41.1979)

KRONIKA STOWARZYSZENIA HISTORYKÓW SZTUKI

50000 M. z listem konsula war-
szawskiego) do Miąuela przez dwie
godziny konferował sam na sam z
Wernerem, groził Kościelskim (te-
raz konsyderowanym et(c) ...) któ-
ry cofanie się Wernera miał zako-
munikować Cesarzowi et(c), więc
Werner wrócił do pierwotnego sto-
sunku. Mianowicie: Propozycja
pierwsza Wrotn: (owskiego) akcep-
towana przez komitet (jak w pier-
wszych listach Wernera stało) osta-
tecznie się utrzymała i osobny od-
dział jest. — Po bytności Felicca
chciano już dać „Kunstnerein War-
schau” obok Rosji i Kunstv(erein)
Krakau obok Austryi. — Tego
Wrotnowski nie przyjął i obstawał
przy pierwszych decydujących lis-
tach, Wernera. — Co do Rossyi to
Petersburg otrzymawszy z Berlina
zaproszenie nie przesłał go jednak
do Warszawy kiedy zaczęło się wi-
kłać i Werner odniósł się z zapy-
taniem do Peters(burga) odpowie-
dziano, że już teraz za późno za-
praszać Warszawę — nie wyciąg-
nęli po nas rąk, jak Wiedeń po
Krakowiaków i jak Wrót:(nowski)
mówi Rossyanie znaleźli się wobec
nas b. correct — ich reprezentant
prof. Paulsen (Berlińczyk) również.
— Ze strony Rossyi opozycyi i w
Monachium się spodziewać nie na-
leży...
Organizatorem wystawy ze stro-
ny artystów polskich było war-
szawskie T.Z.S.P., przy współudzia-
le krakowskiego T.P.S.P.* 6. Prace
na wystawę nadesłali artyści ze
wszystkich zaborów oraz zagra-
nicznych środowisk polonijnych.

Salę pierwotnie przeznaczoną dla
Polaków zajęli artyści wiedeńscy.
Polacy otrzymali sale położone w
osobnym gmachu Neben Gebaude,
który został połączony pasażem z
głównym pawilonem wystawowym
Landes Ausstellung. ...Pojechaliśmy
na wystawę... — pisze Czachórski
do Brandta7 — ...zaczynają urzą-
dzać dopiero. — Sale w pałacu
ciężkie, piwniczne — oświetlenie
niemiłe... O salach przeznaczonych
na oddział polski pisze: ...Miejsce
boczne, ąuasi dodatkowe — ale na
początek i tak dobrze. — Światło
niestety boczne i z dwóch stron
z góry, są zasłony perkalowe et(c)...
ale ściany ładne, obszerne niezbyt
wysokie. — 4 drzwi ubierzemy dy-
wanami — będą i kwiaty. — Daje
Komitet... Rozmieszczeniem obra-
zów kierował Czachórski, mając do
pomocy czterech pracowników
...Wczoraj t.j. w środę od rana se-
gregowałem obrazy zacząłem ukła-
dać ściany od środka 8: — pierwsza
między dwoma drzwiami taka: Ko-
zacy 9 Twoi na środku na rampie —
na prawo hr. Tarnowski — w ko-
stiumie rektorskim — Matejki10 —
na lewo jakaś dama Bilińskiej11 —
nad nią pejzaż Witkie:(wieża) gór-
ski 12 a nad Tarnowskim takiż pej-
zaż Gersona13. — Po południu za-
wiesiliśmy ścianę przeważnie Cheł-
mońskiego b. oryginalną... Jak po-
daje Wrotnowski, dwudziestego
czwartego kwietnia, w oddziale
polskim wystawy berlińskiej znaj-
dowało się zakwalifikowanych do
wystawy: 95 obrazów olejnych, 28
akwarel, pasteli i rysunków, 17

rzeźb i 17 drzeworytów14. Dwudzie-
stego szóstego kwietnia zakończono
wieszanie obrazów olejnych, akwa-
rel i rysunków: grafikę oddano do
bocznych sal mieszczących się w
głównym gmachu15. Oddział polski
zajmował pięć sal. Wśród ekspo-
nowanych tam dzieł były m.in.
obrazy zdobiące w naszych czasach
galerie sztuki polskiej w Muzeach
Narodowych w Warszawie i w Kra-
kowie: Anny Bilińskiej Autoportret
(Kraków), Aleksandra Gierymskie-
go W altanie (Warszawa) oraz
Brama na Starym Mieście (Muzeum
Sztuki w Łodzi), Jacka Malczew-
skiego Marzenie o przyszłości mło-
dego malarza (Kraków), Jana Ma-
tejki Wyrok na Matejkę (Warsza-
wa) i Kazanie Skargi (Warszawa),
Józefa Pankiewicza Targ na kwia-
ty przed kościołem Sw. Magdaleny
w Paryżu (Poznań), Witolda Prusz-
kowskiego Sielanka (Kraków), Leo-
na Wyczółkowskiego Połów raków
Warszawa) oraz Kopanie buraków
(Warszawa). Figurowały tam rów-
nież obrazy Józefa Chełmońskiego
Kuropatwy (Warszawa, Polowanie
na głuszca, Las, Wiosna, Nimphea
Palustris16, oraz dwa jego dzieła
obecnie zaginione Jesień i Wieczor-
ny koncert żab17; obraz Józefa
Brandta Kozacy i Chwytanie koni
na lasso18. Cztery obrazy polskich
malarzy powieszone zostały w sali
międzynarodowej; były to Brandta
Chwytanie koni na lasso, Chełmoń-
skiego Jesień oraz dwa obrazy Ma-
tejki — Władysław Biały w Di-
jon 19 i Maćko Borkowic. W pier-
wszej sali, tzw. „cesarskiej”, usy-

• Por. Polskie życie artystyczne w
latach 1890—1914, o.c., s. 15.
7 List Czachórskiego opublikowany w
„Tygodniku Ilustrowanym” 1891, nr 85,
s. 111; — por. też „Świat” 1891, nr 10,
s. 245.
8 List Czachórskiego do Brandta z
22 IV 1891 r.
* Obraz Brandta zatytułowany Koza-
cy; w Internationale Kunst-Ausstellung
ceranstaltet vom Verein Berliner Kiin-
stler... Katalog (Berlin 1891, s. 205) wy-
stępuje jako Ein Siegenslied.

10 Obraz stanowi obecnie własność
Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krako-
wie.
u Obraz A. Bilińskiej zatytułowany
Portret hrabiny A. de V.
12 Obraz S. Witkiewicza zatytułowa-
ny Przed burzą w Tatrach.
>’ Obraz W. Gersona Czarny Staw w
Tatrach.
14 List Wrotnowskiego do Brandta z
24 IV 1891 r.
15 List Czachórskiego do Heleny
Brandt z 26 IV 1891 r.

18 Losy w/w czterech obrazów Cheł-
mońskiego nie są mi znane.
17 Obrazy zaginione; por. M. MAS-
ŁOWSKI, Jżzef Chełmoński, Warsza-
wa 1973, s. 190—191.
18 Losy obrazów nieznane.
18 Obraz w posiadaniu prywatnym; w
katalogu wystawy berlińskiej Interna-
tionale Kunstausstellung... (o.c., s. 208)
występuje jako Ladislaus der Weise
Kbnig von Polen im GefUngniss.

436