Hē En Athēnais Archaiologikē Hetaireia [Hrsg.]: Ephēmeris archaiologikē (1893)

ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΑ

ΤΥΠΟΙ ΑΝΑΦΕΡΟΜΕΝΟΙ ΕΙΣ ΤΗΝ ΕΝ ΚΡΗΤΗ ΠΑΙΔΟΤΡΟΦΙΑΝ ΤΟΥ ΔΙΟΣ

(Πίν. 1 ).

Τά έν πίνακι 1 ύπ' αριθ. 1 καί 16 άπεικονισθέντα
δύο νομίσματα είνε έκ των σπουδαιότερων και σπα-
νιωτέρων της άρ/αίας Κρήτης" το δεύτερον παρα-
μένει μέχρι τούδε μοναδικόν, το οέ πρώτον είναι
πάντως τό καλλιτεγνικώτατον των έν τη νησω κο-
πέντων άαΐ/ότεοα οέ ©έρουσιν ει; το όπισθεν μέρος
άνερμηνεύτους τύπους, πολλάκις τους περι την
κρητικήν άρχαιολογίαν και μυΟολογίαν καταγινο-
μένους άπασ/ολήσαντας. Ή ερμηνεία των τύπων
τούτων αποτελεί κυρίως το θέμα, περι ού ένταΰ'Οα
δ λόγος.

ΠολλαΙ χώραι της Ελλάδος ήρισαν έν τη άρ-
χαιότητι περι του τίς ή τον Δία γεννήσασα. Εξ
δλων όμως ή πάντων μάλλον ώς τοιαύτη ανεγνω-
ρισμένη ήτο, ώς τοις πασι γνωστόν, ή νήσος Κρή-
τη. Περιττον θά ήτο νά παραΟέσοομεν ένταΰθα τά
χωρία του μεγάλου άριΟμοΟ τών συγγραφέων τών
τοϋ'το παραδεχομένων. Αρκεί ν'άναφέρωμεν ό'τι
μεταξύ αύτών εΰρηνται και οί αρχαιότεροι π. χ. ό
Ησίοδος1. 'Εν δε τη Κρήτη επί τοσούτον έπιστεύετο
δτι ό Ζεύς έγεννήΟη έν τη νήσω, ώστε ουχί μόνον
οί κάτοικοι αύτής έν γένει ένόμιζον εαυτούς απο-
γόνους τών Κουρήτων (=Κρητών) τών παρασταν-
των εις την γέννησιν του Οεοΰ, αλλά και οιάφοροι
πόλεις προσέδιδον εις έαυτάςτήν τιμήν ταύτην" κυ-
ρίως δε αί πόλεις της κεντρώας Κρήτης,αίτινες ώς
τόπον της γεννήσεως παρεδε/οντο τό περίφηυ.ον
Ιδαίον άντρον 2, και αί πόλεις τοΟ ανατολικού μέ-
ρους της νήσου,καΟ' άς 6 θεός έγεννήΟη έν άντρω τινι
του όρους της Δίκτης3. Υπέρ του μέρους τούτου της

' θεογονία 477 και εξ. "Ιδε καί δοΐιοοπιαιιη, ϋο .Ιονίδ ίηουηα-
Ι)ΐι1Ϊ8: ΟρυδουΙα Λο&ιΙοηιίοα II σελ. 250- 263.

2 "Ιδε ΡαΙ)Ποίιΐ5, ιΐϊβ ΙιΙϊίϊίοΙίΘ Ζοαί^τυΙΙβ έν τοις ΜίΙΙΙ), ά. ά.
αΐ'οΐι. ΙηδΙ. Αΐΐιοη. ! 88δ σελ. 59 κ.Ι.

3 Διονυσ. Άλιχαρν. Ρωμ. 'Λρχ. 11,01.— Μέγα 'ΕτνμοΛογικόγ :
Δίκτη ε'ίρηται παρά τω τίκτη (!), Τίκτη τις ούσα από του έκεΐ τεχΟή-
ναι τόν Δία. — Σχολ. Άράν. στ. 33: Δίκτη-λέγεται διά τόν Δία

εφημεριε αρχαιολογικη 1893.

νήσου του" κατοικουμένου ύπο τών αρχαιοτάτων
κρητικών γενών [έτεοκρητών, αυτοχθόνων*) εΐσίν
αί άρχαιότεραι τών πηγών. Ούτω καθ' Ήσίοδον ή
'Ρέα έγέννησε τόν Δία έν Αύκτω πόλει της Δίκτης
και έκρυψεν αυτόν « άντρω έν ή.Ιοΰάτιο ζαθέης υπό
κενθεοΊ, γαίης Αίγαίω έν ορει».

Κατά δέ τινα παραλλαγήν τοϋ" μύθου ο θεός
έγεννήΟη μεν έν τη Δίκτη μετεκομίσθη δέ εις το
άντρον της Ιδης 2.

Εν τοϊς έξης θέλομεν Γδει ό'τι πιθανώς και οί
κάτοικοι της δυτικής Κρήτης, το άρχαιότατον γέ-
νος τών Κυδώνων, ν.γον ιδίαν παράδοσιν, καθ' ήν
έγεννήΟη έν τη /ώρα αύτών ό ύπατος τών θεών.

Πασίγνωστος τυγχάνει Ό αύΟος καθ' δν Ό Ζεύς,
βρέφος ών, έτράφη έν Κρήτη ΰπό αίγόο,' οί δέ περί
την μυΟολογίαν άσχολούμενοι γνωρίζουσιν δτι παρά
τήν αίγα και τρία άλλα είδη ζώων άναφέρονται ώς
τροφοί αύτοΟ, ήτοι Ό άετός3, αί αέΛΐΟύαι^ καί αί
περυστεραί5. Όλιγώτερον γνωστός είναι ό μύθος,
καθ όν έτράφη Οπό νός ύπο ούδενος σχεδόν τών
νεωτέρων μυΟολόγων αναφερόμενος. Ό ΑΟήναιος
(IX, 376α ) έν τούτοις γράφων ότι οί Κρήτες Οεω-
ροΟσιν τήν υν ζώον ιερόν παραδίδει ήμΐν δτι κατά
ΝεάνΟην τόν Κυζικηνόν καί ΑγαΟοκλήν τόν Βα-
βυλώνιον «μνθενονσυν έν Κρήτη γενέσθαι, τήν

εκεί τεχΟηναι. Εις εν τοιούτον σπηλαίων αναφέρεται Ί'σω; καί τό έν τη
επιγραφή Μυ«οο Ιΐαΐίαηο III σελ. ΟΊ 1 τωι δικαίωι ζάς χειάς,Μα
ό κ. Λ. Σκιάς (Περί τής Κρηζ. δια.Ιέχζον σελ. 124-125) όρΟότερον
ή' ό Ηα11)α6ΓΓ ανε'γνωσε· τ ω ι Δικαίωι (= Μίνωος) τάς γειάς.
< Στράβων Χ, 475, 478.

2 Σχολ. Άράτ. έ. ά.

3 Μοιρώ, παρ' ΆΟηναίω 497 6·

4 Καλλίμα/ . I, 40 π. I.—Διόδωρ. V, 70. — Βοιός παρ' Άντων.
Λιβερ. Μεζαμ. XIX. — ν"αι·<;ϋ. Οοογ£. IV,!, παραβ. καί τά σ/ο'-
λια τοϋ Ρι-οουκ.— Οοΐυηιοΐα, IX, 2, 3.

5 Όμηρου Όδ. II, 02· Μοιρώ και Κράτης παρ' ΆΟηναίω 490
καί 497 5 .— Επίσης ΟταΙνίΓα τις (Ρϊϋΐοΐβϋί ναϋοαη V, πίν. 662.
— ΟνοιΊ)6γκ ΚηηίΙηυΙΙΐϋΙορίΰ II, 229) δεικνύει παρά τήν Οηλά-
ζουσαν τόν Δία αίγα δύο περιστεράς καί άετόν.

1