Hē En Athēnais Archaiologikē Hetaireia [Hrsg.]: Ephēmeris archaiologikē (1894)

153

ΨΗΦΙΔΩΤΑ ΤΟΥ ΔΑΦΝΙΟΥ

154

γνώμην, τήν οποίαν δεν φαίνεται 3τι ήκολούθησαν λογίου, αν μή παρέσχεν δ ίδιος, άλλά πιστώς άπε-

άλλοι. μιμήθη.

Αί συνθέσεις του 14ου αιώνος διακρίνονται τών Τό υπόδειγμα τοΟτο σύγκειται έκ στοιχείων, τα

του 11ου διά του μεγαλειτέρου άριθμου τών προ- όποια έδανείσθη έκ τύπων της παραδεδομένης είκο-

σώπων και τών επεισοδίων. Τοιουτοτρόπως εν τω νογραφίας. Εϊνε γνωστόν δτι ή Γέννησις του Χρι-

Καχριέ-Τζαμίω αί νεανίδες αί ύπηρετουσαι τήν στου έπιτρέπει τήν παρουσίαν της μέ τήν λουσιν

Άγίαν "Ανναν εινε πέντε, δ Ιωακείμ εμφανίζεται του νεογνού ένη σχολή μένη ς γυναικός1. Ή στάσις

έπί του ούδοΟ της θύρας, παιδίον τι δέ κινεί τό κλι- της Αννης εϊνε σχεδόν όμοια πράς τήν της θεοτό-

νίδιον του νεογνού 1. Έν τω Μηνολογίω ό'μως και κου είς τάς πλείστας παραστάσεις της Γεννήσεως

έν Κιέβω δ αριθμός τών προσώπων και ή λιτότης του ΧριστοΟ2. Ο ζωγράφος αντέγραψε μάλιστα

της συνθέσεως άναμιμνήσκουσι μάλλον τό ψηφι- μετά του προσώπου και τό επικάλυμμα, θέσας

δωτόν του Δαφνίου. αυτό άνωθεν της ξυλίνης κλίνης, δ'πως τούτο ήτο

Άλλ1 ή μικρογραφία τοΟ Μηνολογίου διαφέρει έπί του βράχου, χωρίς νά έπαναπίπτη όπισθεν τοΰ

τοΟ ψηφιδωτού του Δαφνίου κατά χαρακτηριστικά έρεισινώτου.

τινά ιδιαίτερα. Ή Αγία "Αννα παριστάνεται Έν Δαφνίω ή στάσις της Αγίας "Αννης φαίνε-
ώσαύτως είς σκέψεις βυθισμένη, άλλά στηρίζεται ται άντιγεγραμμένη έξ ύποδείγματος πολύ διαφο-
είς τό έρεισίνωτον, τους βραχίονας κρατοΟσα σταυ- ρετικου. Η χειρονομία ην κάμνει, ίνα άποσύρη τον
ρωμένους έπί του στήθους και μέ τον πέπλον κεκα- πέπλον, και ή έπί τών γονάτων τεθειμένη χειρ άνα-
λυμμένη. Αί νεάνιδες, και αί τρεις παρά τους πό- μιμνήσκουσι τάς νέας γυναίκας άρχαίων στηλών
δας αυτής, φέρουσιν έντος ομοίων παροψίδων τά κατά τήν σκηνήν της κομμώσεως3. Ή άναλογία
αυτά έδέσματα, ομοιάζοντα προς ωά. Ή πλησιε- μεταξύ της νέας γυναικός τών στηλών και της
στέρα προσφέρει μέ τάς δύο χείρας τήν παροψίδα Αγίας Αννης, αίτινες άμφότεραι περιστοιχίζονται
περιδεώς, έχουσα τούς οφθαλμούς υψωμένους προς υπό θεραπείας και εϊνε βυθισμέναι είς σοβαράς σκέ-
τήν Άγίαν. Αί δύο άλλαι πλέον άπομεμακρυσμέ- ψεις, πιθανόν νά εκαμεν έντύπωσιν είς τούς Βυζαν-
ναι εχουσι στάσιν έλευθερωτέραν. Ή μαία δέ μόνη τίνους μουσειωτάς" ή δμοιότης δέ της χειρονομίας
άσχολεΐται είς τήν λουσιν του νεογνού, δπερ κρατεί αυτών εϊνε πάρα πολύ άκριβής ή ώστε νά δύναται
έπί τών γονάτων αυτής. νά εϊνε τυχαία. Ή χειρονομία, δι'ής άπόσύρει τον
Ή σύνθεσις αύ'τη εινε άπλουστέρα της έν τώ πέπλον, μάλλον προηγείται της κομμώσεως παρά
Δαφνίω, διότι περιλαμβάνει έν πρόσωπον όλιγώτε- συνοδεύει τον διαλογισμόν, εινε δέ άλλως και τόσον
ρον, ή δέ διάθεσις τών νεανίδων, ή στάσις και αί έναντία προς τάς βυζαντιακάς έξεις4, ώστε ή ιδέα
χειρονομίαι αυτών, ιδίως δέ ή έκλογή τών άντικει- φαίνεται υποβληθείσα είς τάν μουσειω,τήν ύπό προ-
μένων, άπερ κρατοΰσιν, ύποθέτουσιν όλιγωτέραν τύπου αρχαίου. Και πράγματι εϊνε γνωστόν δτι οί
έφευρετικότητα και ήττον ζωηράν τήν φροντίδα περί Βυζαντινοί πασών τών περιόδων ένεπνεύσθησαν ύπό
ποικιλίας. Ή στάσις προ πάντων της "Αννης εινε της αρχαιότητος, ιδιαιτέρως δέ δτι έπί της Μακε-
όλιγώτερον ελευθέρα, όλιγώτερον έμψυχος. Έν δονικής δυναστείας ή άπ'ευθείας μίμησις τών άρι-
Δαφνίω δέν εινε μάλιστα άπηλλαγμένη και έπι- στουργημάτων έκείνης έξήγειρε παρ'αύτοϊς είδος
τηδεύσεώς τίνος. Πράς δέ τούτοις οί τορευτοι πό- άναγεννήσεως καλλιτεχνικής. Κατά ταύτην λοι-
δες της κλίνης και τά κεντήματα του παραπε- πόν τήν έποχήν ήδυνήθησαν νά είσαγάγωσιν είς
τάσματος αυτής διαφέρουσιν ουκ ολίγον τών μι-
κρογραφιών τοΟ Μηνολογίου, αίτινες εϊνε άπλού- < Τήν ϊδεαν ταύτην παρέσχεν έν άρχη ή αρχαία τέχνη πρβλ. ΝοαοΙί,

στεραι έν πάσαις ταϊς λεπτομερείαις ταύταις. Ό άΐβ ΘβδαΠ ΰΐιηεϊϋη άβν ΜΙάβηάβη ΚυηεΙ 6» ζμγ Κβηαϊχδαηοβ

' \ λ ' > γ '-ι' < σ£^· 21-25.

μουσειωτης του Δαφνιού ηθέλησε προφανώς να 2 ·Ιδιαιτε>ω; ιν Δα?ν/ω καί |ν χφ Κεχριέ-Τζαμίω (φα,τογραφ.

ύπερβή τό υπόδειγμα δπερ δ ζωγράφος του Μηνο- 8έΙ>αΙι&).

3 Πρβλ. αΐΐίδοΐιβ ΟΓεώΓβΠβΓ*, κίν. 21. 22. 23. 24. 27. 28. 29.

1 Φωτογραφία δββαΐΐ άριθ. 21 πρβλ. Έρμηνείαν Ζωγράφων §. 32. 36 κτλ., ιδίως δέ τήν στήλην της Φαιναρέτης πίν. 29.

350. * Πρβλ. ΚοηϋαΙίοΓ αϋτόΟι Π, σ. 107.