DOI Artikel:
Marcinkowski, Wojciech: Rzeźby retabulum Św. Jana Chrzciciela w kościele Św. Floriana na Kleparzu w Krakowie: Geneza stylu - twórza
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20542#0034
2. 5.1. Hans z Kulmbachu jako bu-
downiczy retabulów. Inskrypcja na pre-
delli retabulum Bonerowskiego, przycięta i uzu-
pełniona przez młodszą rękę 106, określa, wraz z
monogramem HK, rolę Hansa z Kulmbachu przy
wykonywaniu dzieła. Sam fakt podpisania się
przez malarza oznacza, że był om nie tylko jed-
nym z wykonawców retabulum, lecz nadto za-
rządzał warsztatem, z którego dzieło wyszło 107.
Mistrz-właściciel warsztatu występował jako
strona regulacji prawnych, zawieranych z zama-
wiającym nastawę. To on podpisywał umowę,
przedstawiwszy wcześniej projekt rysunkowy108.
Z mistrzem dokonywano obrachunku na zasa-
dach określonych w kontrakcie — przeważnie ra-
talnie bądź poprzez rentę 109. W konsekwencji od-
powiadał on za jakość wykonawstwa i ponosił
konsekwencje krytycznego ocenienia dzieła 110. Do
obowiązków właściciela warsztatu należało też
przewiezienie gotowej nastawy (za osobnym wy-
równaniem kosztów) na miejsce przeznaczenia i
osobiste zainstalowanie jej tamm.
Pominąwszy rysunki w Albertinie 112, znamy
jeszcze inny projekt ołtarzowy Kulmbacha, prze-
chowywany w londyńskim British Museum (1510;
ryc. 19) 113. Jest on tym bardziej interesujący, że
odnosi się do retabulum skrzydłowego o snycer-
sko-malarskiej odsłonie świątecznej. Filarki na
sokolikach, podtrzymujące dekorowane ornamen-
tem roślinnym baldachimy korpusu i predelli,
świadczą o zamierzonym uprzestrzennieniu obu
kompartymentów dla pomieszczenia grup rzeź-
biarskich (Koronacja Marii, Śmierć Marii). Awer-
>06 HANC DIVI JOHANNIS API HISTGRIAM JO-
HANNEM SVES CIVIS NVREMBERGEM COMPLEVIT.
107 Ogólnie na temat organizacji pracy w warsztatach
budowniczych retabulów: H. H u t h, Kunstler und Wer?c-
statt der Spatgotik, wyd. 2, Darmstadt 1987, s. 70 i n.;
M. Hassę, Maler, Bildschnitzer und Vergolder in den
Ziinften des spaten Mittelalters (Jahrbuch der Hambur-
ger Kunstsammlungen, XXI, 1976), s. 31—42.
108 Np. projekt na retabulum ołtarza głównego kole-
giaty w Ulmie, sygnowany przez Jorga Syrlina St. (1473),
podczas gdy jako wykonawca robót poświadczony jest
archiwalnie (od 1474) Michel Erhart. Zob.: W. D e u t s c h,
Der ehemalige Hochaltar und das Chorgestuhl, zur Syr-
lin- und zur Bildhauerfrage [w:] 600 Jahre Ulmer Mun-
ster. Festschrift hrsg. v. H. E. S p e c k e r, R. W o r t-
m a n n, Ulm 1977 (Forschungen zur Geschichte der Stadt
Ulm 19), s. 288 i n.
i°9 Huth, o.c., s. 28—30.
110 Zob. umowa zarządu kościoła w Welsrode z Han-
sem Briiggemannem, in extenso: H. A p p u h n, Der
17. Tilman Riemenschneider, fragment reliefu Sąd Boży
z tumby grobowca śś. cesarza Henryka II i cesarzowej
Kunegundy w katedrze w Bambergu, 1499—1513 (wg
Tilman Riemenschneider —- Friihe Werke...)
18. Tilman Riemenschneider, fragment figury Nikode-
ma z grupy Opłakiwanie w kościele pielgrzymkowym w
Hessenthal, ok. 1490(?) (wg Tilman Riemenschneider —
Friihe Werke...)
.30
downiczy retabulów. Inskrypcja na pre-
delli retabulum Bonerowskiego, przycięta i uzu-
pełniona przez młodszą rękę 106, określa, wraz z
monogramem HK, rolę Hansa z Kulmbachu przy
wykonywaniu dzieła. Sam fakt podpisania się
przez malarza oznacza, że był om nie tylko jed-
nym z wykonawców retabulum, lecz nadto za-
rządzał warsztatem, z którego dzieło wyszło 107.
Mistrz-właściciel warsztatu występował jako
strona regulacji prawnych, zawieranych z zama-
wiającym nastawę. To on podpisywał umowę,
przedstawiwszy wcześniej projekt rysunkowy108.
Z mistrzem dokonywano obrachunku na zasa-
dach określonych w kontrakcie — przeważnie ra-
talnie bądź poprzez rentę 109. W konsekwencji od-
powiadał on za jakość wykonawstwa i ponosił
konsekwencje krytycznego ocenienia dzieła 110. Do
obowiązków właściciela warsztatu należało też
przewiezienie gotowej nastawy (za osobnym wy-
równaniem kosztów) na miejsce przeznaczenia i
osobiste zainstalowanie jej tamm.
Pominąwszy rysunki w Albertinie 112, znamy
jeszcze inny projekt ołtarzowy Kulmbacha, prze-
chowywany w londyńskim British Museum (1510;
ryc. 19) 113. Jest on tym bardziej interesujący, że
odnosi się do retabulum skrzydłowego o snycer-
sko-malarskiej odsłonie świątecznej. Filarki na
sokolikach, podtrzymujące dekorowane ornamen-
tem roślinnym baldachimy korpusu i predelli,
świadczą o zamierzonym uprzestrzennieniu obu
kompartymentów dla pomieszczenia grup rzeź-
biarskich (Koronacja Marii, Śmierć Marii). Awer-
>06 HANC DIVI JOHANNIS API HISTGRIAM JO-
HANNEM SVES CIVIS NVREMBERGEM COMPLEVIT.
107 Ogólnie na temat organizacji pracy w warsztatach
budowniczych retabulów: H. H u t h, Kunstler und Wer?c-
statt der Spatgotik, wyd. 2, Darmstadt 1987, s. 70 i n.;
M. Hassę, Maler, Bildschnitzer und Vergolder in den
Ziinften des spaten Mittelalters (Jahrbuch der Hambur-
ger Kunstsammlungen, XXI, 1976), s. 31—42.
108 Np. projekt na retabulum ołtarza głównego kole-
giaty w Ulmie, sygnowany przez Jorga Syrlina St. (1473),
podczas gdy jako wykonawca robót poświadczony jest
archiwalnie (od 1474) Michel Erhart. Zob.: W. D e u t s c h,
Der ehemalige Hochaltar und das Chorgestuhl, zur Syr-
lin- und zur Bildhauerfrage [w:] 600 Jahre Ulmer Mun-
ster. Festschrift hrsg. v. H. E. S p e c k e r, R. W o r t-
m a n n, Ulm 1977 (Forschungen zur Geschichte der Stadt
Ulm 19), s. 288 i n.
i°9 Huth, o.c., s. 28—30.
110 Zob. umowa zarządu kościoła w Welsrode z Han-
sem Briiggemannem, in extenso: H. A p p u h n, Der
17. Tilman Riemenschneider, fragment reliefu Sąd Boży
z tumby grobowca śś. cesarza Henryka II i cesarzowej
Kunegundy w katedrze w Bambergu, 1499—1513 (wg
Tilman Riemenschneider —- Friihe Werke...)
18. Tilman Riemenschneider, fragment figury Nikode-
ma z grupy Opłakiwanie w kościele pielgrzymkowym w
Hessenthal, ok. 1490(?) (wg Tilman Riemenschneider —
Friihe Werke...)
.30