DOI Artikel:
Marcinkowski, Wojciech: Rzeźby retabulum Św. Jana Chrzciciela w kościele Św. Floriana na Kleparzu w Krakowie: Geneza stylu - twórza
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20542#0040
25. Hans Daucher, fragment nagrobka Wolfganga Peisse-
ra w kościele franciszkańskim w Ingolstadt, 1526 (wg
Hagemanna)
w augsburskim warsztacie Hansa Dauchera. Hans
Werner Hegemann dostrzegł tu, jakże trafnie,
„delikatność, klasyczne złagodzenie, ale i niesły-
chaną monumentalizację wewnętrzną” 144. Wszy-
stko to współbrzmi z „cichą i szlachetną równowa-
gą [...] pogodą pełną taktu i powściągliwości [...]
łagodnością i dostojeństwem” (Barthel) naszych
rzeźb.
Choć styl snycerskich partii retabulum Bone-
rowskiego wyprowadzić można z tradycji plastyki
późncgotyckiej, zawierają się już w nim istotne
znamiona nowych czasów. Widać to w, determi-
nującym pierwsze wrażenie, odejściu cd barwno-
ści ku monochromii, a także w śmiało operują-
cym przestrzenią, malarskim ujęciu reliefów (psa-
we skrzydło). Wyciszona ekspresja grup figural-
nych w korpusie zapowiada, w znamienny sposób,
„renesans” augsburski.
Niniejsze studium wymaga korekt i uzupeł-
nień. Wnieść je winny zarówno obserwacje prak-
tyczne (możliwe w pełni tylko po demontażu ne-
ogotyckiej oprawy rzeźb), jak i ogólne postępy
naszej wiedzy o snycerstwie Europy Środkowej
czasów Durera.
Postulować należy także usunięcie polichromii
z rzeźb korpusu i półfigurek. W kontekście sygna-
lizowanych powiązań stylu naszego zespołu sny-
cerskiego z Biemenschneiderem ważne byłoby o-
kreślenie składu chemicznego monochromatycznej
„glazury”. Wydaje się to tym istotniejsze, że
rzeźby u Św. Floriana stanowią pozostałość jedy-
nego małopolskiego retabulum „w kolorze drew-
na”.
Przedstawiana praca stanowi zarazem propo-
zycję odejścia od jednostronnego, ahistorycznego
ujęcia csoby Hansa z Kulmbachu jako „malarza
skrzydeł ołtarzowych” (Buchner). Traktowanie
Siissa jako budowniczego retabulów (der Tafel-
macher) zapoczątkował już Jorg Rasmussen. Peł-
ny obraz działalności Kułmbacha-kierownika war-
sztatu uzyskamy jednak dop'ero po przebada-
niu nastaw przechow nvch kompletnie (Lim-
bach, Schwebach, Wendelstein), po zrekonstruo-
waniu tych, które zostały zdekompletowane i roz-
proszone (m. in. Florencja — Galleria degli Uf-
fizi, tzw. „ze Skałki”) oraz po przeanalizowaniu
zasobu projektów rysunkowych mistrza. Będzie
to podstawa dla weryfikacji domniemania Schad-
lera — i sugestii naszego monogramu HKB — iż
Kulmbach utalentowany był w dwójnasób.
Bez względu na to, jak wypadnie ostateczny
osąd postaci mistrza Hansa, badania te mogłyby
dopomóc w lepszym uchwyceniu osobowości sny-
cerzy działających w pierwszej ćwierci XVI w.
we Frankonii, przyćmionych dotychczas blaskiem
sztuki Riemenschneidera i Wita Stwosza.
144 H. W. Hegemann, Der Engel in der deutschen
Kunst, Briinn 1913, s. 26.
LE RETABLE DE SAINT-JEAN-BAPTISTE A LEGLI SE SAINT-FLORIAN DE KLEPARZ A CRACOYIE
A 1’eglise collegiale et paroissiale de Kleparz, dediee
a Saint Florian, il y a un retable neogothiąue dans le-
quel on trouve des sculptures en ronde bossę, des reliefs
et des fragments decoratifs dates de 1518. Ce sont les
vestiges d’un retable fonde par Jan Boner pour la cha-
pelle Saint-Jean-Baptiste a 1’eglise Notre-Dame de Cra-
covie. Au raeme retable appartenait le cycle de Saint
Jean l’Evangeliste, peint par Hans de Kulmbach et
datę de 1516 (rien que la predelle en est conservee —
Cracovie, eglise Notre-Dame).
36
ra w kościele franciszkańskim w Ingolstadt, 1526 (wg
Hagemanna)
w augsburskim warsztacie Hansa Dauchera. Hans
Werner Hegemann dostrzegł tu, jakże trafnie,
„delikatność, klasyczne złagodzenie, ale i niesły-
chaną monumentalizację wewnętrzną” 144. Wszy-
stko to współbrzmi z „cichą i szlachetną równowa-
gą [...] pogodą pełną taktu i powściągliwości [...]
łagodnością i dostojeństwem” (Barthel) naszych
rzeźb.
Choć styl snycerskich partii retabulum Bone-
rowskiego wyprowadzić można z tradycji plastyki
późncgotyckiej, zawierają się już w nim istotne
znamiona nowych czasów. Widać to w, determi-
nującym pierwsze wrażenie, odejściu cd barwno-
ści ku monochromii, a także w śmiało operują-
cym przestrzenią, malarskim ujęciu reliefów (psa-
we skrzydło). Wyciszona ekspresja grup figural-
nych w korpusie zapowiada, w znamienny sposób,
„renesans” augsburski.
Niniejsze studium wymaga korekt i uzupeł-
nień. Wnieść je winny zarówno obserwacje prak-
tyczne (możliwe w pełni tylko po demontażu ne-
ogotyckiej oprawy rzeźb), jak i ogólne postępy
naszej wiedzy o snycerstwie Europy Środkowej
czasów Durera.
Postulować należy także usunięcie polichromii
z rzeźb korpusu i półfigurek. W kontekście sygna-
lizowanych powiązań stylu naszego zespołu sny-
cerskiego z Biemenschneiderem ważne byłoby o-
kreślenie składu chemicznego monochromatycznej
„glazury”. Wydaje się to tym istotniejsze, że
rzeźby u Św. Floriana stanowią pozostałość jedy-
nego małopolskiego retabulum „w kolorze drew-
na”.
Przedstawiana praca stanowi zarazem propo-
zycję odejścia od jednostronnego, ahistorycznego
ujęcia csoby Hansa z Kulmbachu jako „malarza
skrzydeł ołtarzowych” (Buchner). Traktowanie
Siissa jako budowniczego retabulów (der Tafel-
macher) zapoczątkował już Jorg Rasmussen. Peł-
ny obraz działalności Kułmbacha-kierownika war-
sztatu uzyskamy jednak dop'ero po przebada-
niu nastaw przechow nvch kompletnie (Lim-
bach, Schwebach, Wendelstein), po zrekonstruo-
waniu tych, które zostały zdekompletowane i roz-
proszone (m. in. Florencja — Galleria degli Uf-
fizi, tzw. „ze Skałki”) oraz po przeanalizowaniu
zasobu projektów rysunkowych mistrza. Będzie
to podstawa dla weryfikacji domniemania Schad-
lera — i sugestii naszego monogramu HKB — iż
Kulmbach utalentowany był w dwójnasób.
Bez względu na to, jak wypadnie ostateczny
osąd postaci mistrza Hansa, badania te mogłyby
dopomóc w lepszym uchwyceniu osobowości sny-
cerzy działających w pierwszej ćwierci XVI w.
we Frankonii, przyćmionych dotychczas blaskiem
sztuki Riemenschneidera i Wita Stwosza.
144 H. W. Hegemann, Der Engel in der deutschen
Kunst, Briinn 1913, s. 26.
LE RETABLE DE SAINT-JEAN-BAPTISTE A LEGLI SE SAINT-FLORIAN DE KLEPARZ A CRACOYIE
A 1’eglise collegiale et paroissiale de Kleparz, dediee
a Saint Florian, il y a un retable neogothiąue dans le-
quel on trouve des sculptures en ronde bossę, des reliefs
et des fragments decoratifs dates de 1518. Ce sont les
vestiges d’un retable fonde par Jan Boner pour la cha-
pelle Saint-Jean-Baptiste a 1’eglise Notre-Dame de Cra-
covie. Au raeme retable appartenait le cycle de Saint
Jean l’Evangeliste, peint par Hans de Kulmbach et
datę de 1516 (rien que la predelle en est conservee —
Cracovie, eglise Notre-Dame).
36