Polska Akademia Umieje̜tności <Krakau> / Komisja Historii Sztuki [Hrsg.]; Polska Akademia Nauk <Warschau> / Oddział <Krakau> / Komisja Teorii i Historii Sztuki [Hrsg.]: Folia Historiae Artium (24.1988)

4. Antonello da Messina, Ukrzyżowanie Chrystusa, frag-
ment, 1475, Antwerpia, Koninklijk Museum voor Schone
Kunsten (wg Rostworowskiego) (fot. S. Michta)

z r. 1475, nie tylko ze względu na wymieniony
motyw, leoz również z uwagi na postać jednego
z łotrów, przywiązanego oburącz do zwieńczenia
'krzyża (ryc. 4), z jedną nogą opuszczoną, drugą
gwałtownym ruchem zgiętą w kolanie. Antonello
ukazał ją niemal tyłem do patrzącego, ma ona
jednak cechy kompozycji rozwinięte przez Mi-
chała Anioła w Ukaraniu Hamana (dolna partia
ciała) (ryc. 5), a następnie, pełniej, w ujęciu kil-
ku postaci, m. in. wymienionej, z Sądu Ostatecz-
nego. Nie będzie może zbyt śmiałą hipotezą

5. Michał Anioł, Ukaranie Hamana, fragment fresku na
sklepieniu kaplicy Sykstyńskiej, 1506—1512 (wg W. N.
Łazariewa, Dawni mistrzowie włoscy, Warszawa 1979)
(fot. A. Rzepecki)

stwierdzenie, iż zarówno dzieło Antonella, jak
i Ukaranie Hamana mogły stać się impulsem do
kompilacji wymienionych motywów, zapewne za
pośrednictwem grafiki.

Szukając pobudek, które skłoniły autora epi-
tafium do odwołania się w zakresie kompozycji
postaci łotrów do odmiennego tematycznie Sądu
Ostatecznego, skierować należy uwagę na nieco
wcześniejsze od omawianego Ukrzyżowania Chry-
stusa (ryc. 6) w ołtarzu głównym z katedry wa-
welskiej (obecnie w Bodzentynie) pędzla Piotra

54