DOI Artikel:
Kuczman, Kazimierz: Wczesne refleksy twórczości Michała Anioła w malarstwie polskim
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20542#0060
antycznych reliefów wzorach (Perugino, Rafael,
Fra Bartolommeo)15. Monumentalizm tej posta-
ci kontrastujący z kameralną wymową całej kom-
pozycji, płynna, bogata linia układu ciała i typ
jego ekspresji to cechy, które łączą dzieło z kie-
runkiem zapoczątkowanym w twórczości włoskiej
przez Michała Anioła.
W trzeciej ćwierci wieku XVI, już po śmierci
Michała Anioła, wyraźny refleks jego twórczości
występuje w części środkowej tryptylku w Łowi-
czu, ukazującej Opłakiwanie Chrystusa (ryc. 8).
Tryptyk, opatrzony datą 1576 i sygnaturą TS,
został omówiony przez J. Ruszczycównę w opra-
cowaniu włoskiego obrazu z r. 1559 (sygnowany
MV) w kaplicy biskupa Noskowskiego kolegiaty
w Pułtusku 16. Źródło kompozycji obu obrazów —-
według tej badaczki —- jest wspólne. Jest nim
rysunek Piety (ryc. 9), który — zgodnie z relacją
Ascania Ccndivi z r. 1553 —■ Michał Anioł miał
wykonać na życzenie Vittorii Colonna. Rysunek
w Gardner Museum w Bostonie, odpowiadający
opisowi Condiviego i datowany na lata 1538—
7. Opłakiwanie Chrystusa, 1549, Kraków, klasztor kano-
ników regularnych (fot. J. Langda)
tywów kompozycyjnych bez jednoczesnego ich
sprymitywizowania. Postacie łotrów odznaczają
się bowiem nie tylko dobrym rysunkiem, lecz
również niezłym światłocieniowym modelunkiem
imitującym efekty malarskie Michała Anioła, któ-
rych oddziaływanie dostrzega się wyraźnie w ca-
łej górnej partii obrazu. W sumie powstało inte-
resujące artystycznie, harmonijne zestawienie
bujnych, dynamicznych form późnego renesansu
włoskiego z rozległym, spokojnym krajobrazem
polskich płaskowyżów.
Omówiony obraz należy w pełni do sztuki
polskiej i jako taki wypada uznać go za najstar-
sze zachowane polskie malowidło, w którym in-
spiracja sztuką Michała Anioła jest oczywista.
Dzieło Piotra Wenecjanina należy bowiem w za-
sadzie do sztuki włoiSikiej, choć powstało w Kra-
kowie, na zlecenie królowej Bony. Mając na uwa-
dze rodzimą twórczość, przed r. 1553 jedynie w
gotycko-renesansowym obrazie Opłakiwanie Chry-
stusa (ryc. 7) z r. 1549 w krakowskim klasztorze
kanoników regularnych mamy prawo doszukiwać
się pierwiastków formalnych, u których podstaw
znajduje się twórczość Buonarrotiego14. Wyróż-
nia się tu smukła, umięśniona postać martwego
Chrystusa o schemacie kompozycyjnym wyraźnie
opartym na włoskich, nawiązujących do późno-
8. Opłakiwanie Chrystusa, część środkowa tryptyku, 1576,
Łowicz, kolegiata (fot. E. Kozłowska-Tomczyk)
Fra Bartolommeo)15. Monumentalizm tej posta-
ci kontrastujący z kameralną wymową całej kom-
pozycji, płynna, bogata linia układu ciała i typ
jego ekspresji to cechy, które łączą dzieło z kie-
runkiem zapoczątkowanym w twórczości włoskiej
przez Michała Anioła.
W trzeciej ćwierci wieku XVI, już po śmierci
Michała Anioła, wyraźny refleks jego twórczości
występuje w części środkowej tryptylku w Łowi-
czu, ukazującej Opłakiwanie Chrystusa (ryc. 8).
Tryptyk, opatrzony datą 1576 i sygnaturą TS,
został omówiony przez J. Ruszczycównę w opra-
cowaniu włoskiego obrazu z r. 1559 (sygnowany
MV) w kaplicy biskupa Noskowskiego kolegiaty
w Pułtusku 16. Źródło kompozycji obu obrazów —-
według tej badaczki —- jest wspólne. Jest nim
rysunek Piety (ryc. 9), który — zgodnie z relacją
Ascania Ccndivi z r. 1553 —■ Michał Anioł miał
wykonać na życzenie Vittorii Colonna. Rysunek
w Gardner Museum w Bostonie, odpowiadający
opisowi Condiviego i datowany na lata 1538—
7. Opłakiwanie Chrystusa, 1549, Kraków, klasztor kano-
ników regularnych (fot. J. Langda)
tywów kompozycyjnych bez jednoczesnego ich
sprymitywizowania. Postacie łotrów odznaczają
się bowiem nie tylko dobrym rysunkiem, lecz
również niezłym światłocieniowym modelunkiem
imitującym efekty malarskie Michała Anioła, któ-
rych oddziaływanie dostrzega się wyraźnie w ca-
łej górnej partii obrazu. W sumie powstało inte-
resujące artystycznie, harmonijne zestawienie
bujnych, dynamicznych form późnego renesansu
włoskiego z rozległym, spokojnym krajobrazem
polskich płaskowyżów.
Omówiony obraz należy w pełni do sztuki
polskiej i jako taki wypada uznać go za najstar-
sze zachowane polskie malowidło, w którym in-
spiracja sztuką Michała Anioła jest oczywista.
Dzieło Piotra Wenecjanina należy bowiem w za-
sadzie do sztuki włoiSikiej, choć powstało w Kra-
kowie, na zlecenie królowej Bony. Mając na uwa-
dze rodzimą twórczość, przed r. 1553 jedynie w
gotycko-renesansowym obrazie Opłakiwanie Chry-
stusa (ryc. 7) z r. 1549 w krakowskim klasztorze
kanoników regularnych mamy prawo doszukiwać
się pierwiastków formalnych, u których podstaw
znajduje się twórczość Buonarrotiego14. Wyróż-
nia się tu smukła, umięśniona postać martwego
Chrystusa o schemacie kompozycyjnym wyraźnie
opartym na włoskich, nawiązujących do późno-
8. Opłakiwanie Chrystusa, część środkowa tryptyku, 1576,
Łowicz, kolegiata (fot. E. Kozłowska-Tomczyk)