DOI Heft:
Recenzje i przeglądy
DOI Artikel:Piwocka, Magdalena: Elżbieta Stuart - "Nieznana dama" z galerii w Nieświeżu
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20542#0166
-dzy Polską, Moskwą i Szwecją w latach 1611—
1613)20. Mimo jego zabiegów nieprzejednane sta-
nowisko' polskich katolików udaremniło plany ma-
riażu dwojga królewiąt „różnych wyznań”.
W marcu 1612 Jakub I sygnował ugodę z pro-
testanckimi książętami Rzeszy, na mocy której
ogłosił 16 V 1612 zaręczyny córki z Frydery-
kiem V Wittelsbachem, elektorem pa laty nem reń-
skim (1596—1632), przewidzianym na wodza obo-
zu reformacji w Niemczech. Ślub pary rówieśni-
ków nalstąpił w Londynie 14 II 1613. Wizerunki
z tego okresu utrwaliły rysy młodocianych mał-
żonków o zróżnicowanym — na niekorzyść kró-
lewny — stopniu „dorosłości fizjonomicznej”.
Elżbieta, której podobizna znana jest tylko z ry-
ciny Bolswerta według Mierevelta, wygląda nad
wiek poważnie i(ryc. 5), Fryderyk natomiast, ma-
lowany równocześnie przez tegoż, zachowuje po-
wierzchowność bardzo chłopięcą 21. Księżna elek-
torowa zyskuje znacznie w graficznym portrecie
Crispina de Passe Starszego (ok. r. 1644) 22
(ryc. 6).
Pobyty młodej pairy w Anglili i Zjednoczonych
Prowincjach Niderlandzkich, na dworze wuja
Fryderyka V, Maurycego Orańskiego 23, dają licz-
ne okazje do portretowania obojga. Dopiero jed-
nak wybór Fryderyka na króla Czech, po zdetro-
nizowaniu Ferdynanda Styryjskiego przez pro-
testanckie Stany Czeskie i(26 VII 1619), i uroczy-
sta koronacja elektów w Pradze (4 XI 1619) od-
cisnęły nowe piętno na ikonografii Elżbiety i jej
małżonka. Mnożą się wówczas oficjalne wizerunki
graficzne, nie zawsze oddające aktualny wiek mo-
20 J. J a s n o w s k i, England and Poland in tlne
XVIth and XVIIth Centuries, Oxford 1948, s. 30; Mierz-
w a, o.c., s. 41—42.
21 Sygn.: „M. Mierevelt ad vivum” p. 1613, ryt. 1615
B. A. Eołswert (ok. 1,580—103.3) — per. F. W. Ho lis tein,
Dutch and Flemish Etchings, Engrauings and Woodcuts
ca. 1450—1700, III, Amsterdam [b.d.], poz. 382 i 383, s. 69.
Fizjonomia Fryderyka odpowiada portretowi Mierevelta
z Hagi (popiersie w owalu —- por. Mauritshuis. The Ro-
gal Cabinet of Paintings. Illustrated General Catalogue,
The Hague 1977, nr inw. 101, s. 154), będącemu „kame-
ralną” (warsztatową?) wersją dużego obrazu.
22 C. de Passe St. (ok. 1565—1637), Elżbieta Stuart
jako młoda elektorouca, ok. 1614 (H o 11 s t e i n, o.c., XV.
poz. 715, s. 232).
23 Matka Fryderyka V Wittelsbacha, Luiza-Juliana
de Nassau, była siostrą Maurycego Orańskiego — por.
Y. Cazaux, Guillaume le Taciturne, Anvers 1973,
(Genealogia), s. 463.
24 Hollstein, o.c., XV, poz. 716, s. 232.
25 W. Hondius (ok. 1597—1660) w rycinie dat. 1630
(powtórzonej 1631) kopiuje planszę W. J. Delffa z r. 1623
(Hollstein, o.c., IX, s. 104, por. ibid., V, poz. 9,
s. 145).
4. Isaac 01iver, Elżbieta Stuart, miniatura, ok. 1609—
1610, Her Majesty the Queen (wg Millar, The Age of
Charles I...) (repr. Prac. Fot. IS PAN w Warszawie)
5. Boetius Adamsz Bolswert (ryt. wg M. J. Mierevelta,
1613), Elżbieta Stuart, żona Fryderyka V Wittelsbacha,
1615 (wg Hollsteina) (repr. T. Duda)
160
1613)20. Mimo jego zabiegów nieprzejednane sta-
nowisko' polskich katolików udaremniło plany ma-
riażu dwojga królewiąt „różnych wyznań”.
W marcu 1612 Jakub I sygnował ugodę z pro-
testanckimi książętami Rzeszy, na mocy której
ogłosił 16 V 1612 zaręczyny córki z Frydery-
kiem V Wittelsbachem, elektorem pa laty nem reń-
skim (1596—1632), przewidzianym na wodza obo-
zu reformacji w Niemczech. Ślub pary rówieśni-
ków nalstąpił w Londynie 14 II 1613. Wizerunki
z tego okresu utrwaliły rysy młodocianych mał-
żonków o zróżnicowanym — na niekorzyść kró-
lewny — stopniu „dorosłości fizjonomicznej”.
Elżbieta, której podobizna znana jest tylko z ry-
ciny Bolswerta według Mierevelta, wygląda nad
wiek poważnie i(ryc. 5), Fryderyk natomiast, ma-
lowany równocześnie przez tegoż, zachowuje po-
wierzchowność bardzo chłopięcą 21. Księżna elek-
torowa zyskuje znacznie w graficznym portrecie
Crispina de Passe Starszego (ok. r. 1644) 22
(ryc. 6).
Pobyty młodej pairy w Anglili i Zjednoczonych
Prowincjach Niderlandzkich, na dworze wuja
Fryderyka V, Maurycego Orańskiego 23, dają licz-
ne okazje do portretowania obojga. Dopiero jed-
nak wybór Fryderyka na króla Czech, po zdetro-
nizowaniu Ferdynanda Styryjskiego przez pro-
testanckie Stany Czeskie i(26 VII 1619), i uroczy-
sta koronacja elektów w Pradze (4 XI 1619) od-
cisnęły nowe piętno na ikonografii Elżbiety i jej
małżonka. Mnożą się wówczas oficjalne wizerunki
graficzne, nie zawsze oddające aktualny wiek mo-
20 J. J a s n o w s k i, England and Poland in tlne
XVIth and XVIIth Centuries, Oxford 1948, s. 30; Mierz-
w a, o.c., s. 41—42.
21 Sygn.: „M. Mierevelt ad vivum” p. 1613, ryt. 1615
B. A. Eołswert (ok. 1,580—103.3) — per. F. W. Ho lis tein,
Dutch and Flemish Etchings, Engrauings and Woodcuts
ca. 1450—1700, III, Amsterdam [b.d.], poz. 382 i 383, s. 69.
Fizjonomia Fryderyka odpowiada portretowi Mierevelta
z Hagi (popiersie w owalu —- por. Mauritshuis. The Ro-
gal Cabinet of Paintings. Illustrated General Catalogue,
The Hague 1977, nr inw. 101, s. 154), będącemu „kame-
ralną” (warsztatową?) wersją dużego obrazu.
22 C. de Passe St. (ok. 1565—1637), Elżbieta Stuart
jako młoda elektorouca, ok. 1614 (H o 11 s t e i n, o.c., XV.
poz. 715, s. 232).
23 Matka Fryderyka V Wittelsbacha, Luiza-Juliana
de Nassau, była siostrą Maurycego Orańskiego — por.
Y. Cazaux, Guillaume le Taciturne, Anvers 1973,
(Genealogia), s. 463.
24 Hollstein, o.c., XV, poz. 716, s. 232.
25 W. Hondius (ok. 1597—1660) w rycinie dat. 1630
(powtórzonej 1631) kopiuje planszę W. J. Delffa z r. 1623
(Hollstein, o.c., IX, s. 104, por. ibid., V, poz. 9,
s. 145).
4. Isaac 01iver, Elżbieta Stuart, miniatura, ok. 1609—
1610, Her Majesty the Queen (wg Millar, The Age of
Charles I...) (repr. Prac. Fot. IS PAN w Warszawie)
5. Boetius Adamsz Bolswert (ryt. wg M. J. Mierevelta,
1613), Elżbieta Stuart, żona Fryderyka V Wittelsbacha,
1615 (wg Hollsteina) (repr. T. Duda)
160