DOI Heft:
Recenzje, repliki, komunikaty
DOI Artikel:Rodzińska-Chorąży, Teresa: Chrzest w nanterre, czyli awantura o tron Merowingów
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20616#0155
Folia Historiae Artium
Seria Nowa, t. 2-3 (1996/1977)
ISBN 83-86956-26-7
ISSN 0071-6723
Teresa Rodzińska-Chorąży
Chrzest w Nanterre,
CZYLI AWANTURA O TRON MEROWINGÓW
Głos w dyskusji na temat funkcji budowli centralnej na Ostrowie Lednickim
W roku 1996 ukazał się drukiem IV tom Studiów Le-
dnickich, wydawanych przez Muzeum Pierwszych Pia-
stów na Lednicy. W tomie tym opublikowano artykuł J.
Góreckiego pod tytułem: Na marginesie lednickich od-
kryć - kilka uwag w kwestii urządzeń chrzcielnych z
Ostrowa Lednickiego. Praca ta składa się z czterech czę-
ści. Pierwsza i druga poświęcone są sakramentowi chrztu
św. w świetle źródeł pisanych i kanonów kościoła, gdzie
Autor ponownie przytacza i nieco rozwija wątki zasygna-
lizowane i omówione już w monografii lednickiej. Część
trzecia prezentuje stan badań nad kolistymi strukturami
w Poznaniu - wbrew szerokiemu materiałowi porów-
nawczemu uznawanymi wciąż jeszcze za misy chrzciel-
ne. Górecki przychyla się do tej interpretacji, a moja
polemika z takim stanowiskiem została przedstawiona
w referacie na temat tak zwanych mis, wygłoszonym na
sesji naukowej dotyczącej badań w Wiślicy (w druku)1.
Część czwarta omawia lednicką budowlę centralną i
odnalezione w jej wnętrzu baseny chrzcielne. Na dzie-
sięciu stronach tekstu (oprócz omawiania tez zespołu
kierowanego przez Klementynę Żurowską) Autor zapre-
zentował wiele poglądów wymagających osobnej dys-
kusji. Poważne zastrzeżenia i kontrowersje budzi cho-
ciażby zestawienie urządzeń chrzcielnych z Lednicy z
zabytkami wielkomorawskimi czy powoływanie się na
przykład zespołu cesarsko-biskupiego w Paderborn. Nie
będą one jednak przedmiotem niniejszych uwag.
W tym miejscu pragnę odnieść się wyłącznie do krót-
kiego zdania zamieszczonego na stronie 128, które jed-
nak w ocenie autorów monografii lednickiej ma istotne
znaczenie. J. Górecki pisze: Jak wiemy na Zachodzie
Europy już w okresie panowania Merowingów ustaliła
1T. Rodzińska-Chorąży, Tak zwane misy chrzcielne w Po-
znaniu i Wiślicy. Fakty, hipotezy, interpretacje (Sprawozdania z Posie-
dzeń Komisji Naukowych PAN, Oddział Kraków, 39/1, styczeń-czer-
wiec, 1995); Gipsowa struktura pod fundamentami kościoła z aneksem
- misa chrzcielna czy urządzenie do mieszania zaprawy? Materiały
z sesji naukowejpt.: Chrystianizacja Europy. Wiślica: badania-fakty-
się tradycja udzielania chrztu władcy w pałacach (ściślej
w kaplicach pałacowych). Grzegorz z Tours podaje np.
że królewskie baptysterium mieściło się w pałacu w
Nanterre (podaję za A. Angenendt 1973, przyp. 4l)”2. Z
zacytowanego zdania wynika, że tradycja udzielania
chrztu władcy w kaplicach pałacowych jest zupełnie
pewna i oczywista, znajdując potwierdzenie w źródłach
różnego typu. Odwołajmy się zatem do źródeł zarówno
pisanych, jak i archeologicznych.
1. A oto tekst XXVIII rozdziału X księgi Historii Fran-
ków Grzegorza z Tours:
„Post hec legatus at Gunthramnom regem mittit, di-
cens: «Proficiscatur dominus meus rex usąue Parisius,
et arcessitu filio meo, nepote suo, iubeat eum baptisma-
tis gratia consecrare; ipsumąue de sancto lavacro excep-
tum, tamąuam alumnum proprium habere dignitur.» Hec
audiens rex, commotis episcopis, id est Eterium Lugdo-
nensim, Sidiarium Augustoduensim Flavumque Cavillo-
nensim, vel reliąuis, quos [voluit], Parisius accedere iu-
bet, indecans se postmodum secuturum. Fuerunt etiam
ad hoc placitum multi de regno eius tam domestici quam
comites ad prehenda regalis expense necessaria. Rex
autem, deliberatione acta, ut ad hec deberet accedere,
pedum est dolore proibitus. Postquam autem conwaluit,
accessit Parisius, exinde ad Rotoialinsim viUam
ipsius urbis properans, evocato puero, iussit bapti-
sterium praepa[ra]ri in vico Nemptudoro. Dum au-
tem hec agerentur, legati Hildeberti regis accesserunt ad
eum, dicentes: «Non enim sta nuper nepote tuo Hilde-
berto pollicitus eras, ut cum inimicis eius amicitias con-
locaris. Sed in quantum cernimus, nihil de promisione
tua custodis, sed potius que promiseras pretermittis et
hipotezy, Kielce (w druku); Kilka uwag w sprawie sporu
o funkcję domniemanych mis chrzcielnych w Poznaniu i Wiślicy (w
odpowiedzi Przemysławowi Urbańczykowi), (Kwartalnik Historyczny,
1996, 1), s. 61-63.
2 A. Angenendt, Taufe und Politik (Fruhmittelalterliche Studien,
7, 1973), s. 143-168.
151
Seria Nowa, t. 2-3 (1996/1977)
ISBN 83-86956-26-7
ISSN 0071-6723
Teresa Rodzińska-Chorąży
Chrzest w Nanterre,
CZYLI AWANTURA O TRON MEROWINGÓW
Głos w dyskusji na temat funkcji budowli centralnej na Ostrowie Lednickim
W roku 1996 ukazał się drukiem IV tom Studiów Le-
dnickich, wydawanych przez Muzeum Pierwszych Pia-
stów na Lednicy. W tomie tym opublikowano artykuł J.
Góreckiego pod tytułem: Na marginesie lednickich od-
kryć - kilka uwag w kwestii urządzeń chrzcielnych z
Ostrowa Lednickiego. Praca ta składa się z czterech czę-
ści. Pierwsza i druga poświęcone są sakramentowi chrztu
św. w świetle źródeł pisanych i kanonów kościoła, gdzie
Autor ponownie przytacza i nieco rozwija wątki zasygna-
lizowane i omówione już w monografii lednickiej. Część
trzecia prezentuje stan badań nad kolistymi strukturami
w Poznaniu - wbrew szerokiemu materiałowi porów-
nawczemu uznawanymi wciąż jeszcze za misy chrzciel-
ne. Górecki przychyla się do tej interpretacji, a moja
polemika z takim stanowiskiem została przedstawiona
w referacie na temat tak zwanych mis, wygłoszonym na
sesji naukowej dotyczącej badań w Wiślicy (w druku)1.
Część czwarta omawia lednicką budowlę centralną i
odnalezione w jej wnętrzu baseny chrzcielne. Na dzie-
sięciu stronach tekstu (oprócz omawiania tez zespołu
kierowanego przez Klementynę Żurowską) Autor zapre-
zentował wiele poglądów wymagających osobnej dys-
kusji. Poważne zastrzeżenia i kontrowersje budzi cho-
ciażby zestawienie urządzeń chrzcielnych z Lednicy z
zabytkami wielkomorawskimi czy powoływanie się na
przykład zespołu cesarsko-biskupiego w Paderborn. Nie
będą one jednak przedmiotem niniejszych uwag.
W tym miejscu pragnę odnieść się wyłącznie do krót-
kiego zdania zamieszczonego na stronie 128, które jed-
nak w ocenie autorów monografii lednickiej ma istotne
znaczenie. J. Górecki pisze: Jak wiemy na Zachodzie
Europy już w okresie panowania Merowingów ustaliła
1T. Rodzińska-Chorąży, Tak zwane misy chrzcielne w Po-
znaniu i Wiślicy. Fakty, hipotezy, interpretacje (Sprawozdania z Posie-
dzeń Komisji Naukowych PAN, Oddział Kraków, 39/1, styczeń-czer-
wiec, 1995); Gipsowa struktura pod fundamentami kościoła z aneksem
- misa chrzcielna czy urządzenie do mieszania zaprawy? Materiały
z sesji naukowejpt.: Chrystianizacja Europy. Wiślica: badania-fakty-
się tradycja udzielania chrztu władcy w pałacach (ściślej
w kaplicach pałacowych). Grzegorz z Tours podaje np.
że królewskie baptysterium mieściło się w pałacu w
Nanterre (podaję za A. Angenendt 1973, przyp. 4l)”2. Z
zacytowanego zdania wynika, że tradycja udzielania
chrztu władcy w kaplicach pałacowych jest zupełnie
pewna i oczywista, znajdując potwierdzenie w źródłach
różnego typu. Odwołajmy się zatem do źródeł zarówno
pisanych, jak i archeologicznych.
1. A oto tekst XXVIII rozdziału X księgi Historii Fran-
ków Grzegorza z Tours:
„Post hec legatus at Gunthramnom regem mittit, di-
cens: «Proficiscatur dominus meus rex usąue Parisius,
et arcessitu filio meo, nepote suo, iubeat eum baptisma-
tis gratia consecrare; ipsumąue de sancto lavacro excep-
tum, tamąuam alumnum proprium habere dignitur.» Hec
audiens rex, commotis episcopis, id est Eterium Lugdo-
nensim, Sidiarium Augustoduensim Flavumque Cavillo-
nensim, vel reliąuis, quos [voluit], Parisius accedere iu-
bet, indecans se postmodum secuturum. Fuerunt etiam
ad hoc placitum multi de regno eius tam domestici quam
comites ad prehenda regalis expense necessaria. Rex
autem, deliberatione acta, ut ad hec deberet accedere,
pedum est dolore proibitus. Postquam autem conwaluit,
accessit Parisius, exinde ad Rotoialinsim viUam
ipsius urbis properans, evocato puero, iussit bapti-
sterium praepa[ra]ri in vico Nemptudoro. Dum au-
tem hec agerentur, legati Hildeberti regis accesserunt ad
eum, dicentes: «Non enim sta nuper nepote tuo Hilde-
berto pollicitus eras, ut cum inimicis eius amicitias con-
locaris. Sed in quantum cernimus, nihil de promisione
tua custodis, sed potius que promiseras pretermittis et
hipotezy, Kielce (w druku); Kilka uwag w sprawie sporu
o funkcję domniemanych mis chrzcielnych w Poznaniu i Wiślicy (w
odpowiedzi Przemysławowi Urbańczykowi), (Kwartalnik Historyczny,
1996, 1), s. 61-63.
2 A. Angenendt, Taufe und Politik (Fruhmittelalterliche Studien,
7, 1973), s. 143-168.
151