DOI Heft:
Pyżewicz, Katarzyna: Tropem mezolitycznych łowców. Interpretacja funkcji zbrojników z wybranych stanowisk
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.26514#0102
98
Katarzyna Pyżewicz
do bezpośredniego przenoszenia danych etnogra-
ficznych na obraz społeczności pradziejowych. Jed-
nakże współczesne źródła można potraktować jako
pomoc w kreowaniu hipotez, które mogą być testo-
wane, np. w trakcie badań eksperymentalnych (por.
m.in. Junkmanns 2001).
Kolejnym elementem, pozwalającym na posze-
rzenie naszej wiedzy na temat możliwości zastoso-
wania form mikrolitycznych, są wspomniane prace
doświadczalne. Dotychczas opublikowane ekspery-
menty odnoszą się zarówno do interpretacji metod
wykonania poszczególnych elementów broni miota-
nej (Alrune 2001; Callahan 1994), sposobu ich uży-
wania (np. Fischer et al. 1984) jak też problematyki
zalegania mikrolitów w poszczególnych kontekstach
(Barton, Bergman 1982). Rezultaty tego typu studiów
stanowią zazwyczaj podstawę badań traseologicz-
nych materiałów archeologicznych. W efekcie prze-
prowadzonych prac porównawczych, odnoszących
się do dystynktywnych śladów makro- i mikrosko-
powych, badacze wnioskują o sposobie zastosowania
zbrojników krzemiennych przez społeczności wcze-
snoholoceńskie (m.in. Chesnaux 2008; Crombe et al.
2001; Grimaldi 2008a; 2008b; Pyżewicz 2009).2
3. Badania traseologiczne wybranych zbrojników
mezolitycznych z Wielkopolski i Pomorza
Podczas przeprowadzonych badań materiałów
krzemiennych związanych z okresem wczesnego ho-
locenu, podjęłam się także analiz licznych zbrojników
krzemiennych, dzięki czemu mogłam zweryfikować
dotychczasowe interpretacje odnoszące się do odnoto-
wanych śladów makro- i mikroskopowych (Pyżewicz
2009). Przebadane okazy (Tabela 1 i 2) pozyskane zosta-
ły ze stanowisk: Jastrzębia Góra 4, gm. Władysławowo
(Domańska 1992; Ruta 1997a, 1997b), Turowiec 3, gm.
Brusy (m.in. Bagniewski 1983:126; 1987: 72-73, 102-
105,112-119; 1995;Kobusiewicz 1999:163), Wojnowo 3,
gm. Kargowa (Bobrowski 1996; Kobusiewicz 1999: 94) i
Żuławka 13, gm. Wyrzysk (Dmochowski 2005).
Tabela 1. Charakterystyka liczbowo - jakościowa występowania śladów mikroskopowych na wyróżnionych
artefaktach (wg Pyżewicz 2009).
Kategoria
Liczba artefaktów
poddana analizie
mikroskopowej
Liczba artefaktów ze
śladami użytkowymi
Liczba artefaktów ze
śladami ich kształto-
wania
Wojnowo 3,
gm. Kargowa
Tylczaki
5
4
1
Półtylczaki
2
1
- '
Trójkąty
6
6
-
Fragmenty
2
-
-
Jastrzębia Góra 4,
gm. Władysławowo
Tylczaki
5
5
-
Półtylczaki
23
15
-
Trójkąty
9
5
-
Trapezy
2
1
-
Fragmenty
7
7
-
Turowiec 3,
gm. Brusy
Tylczaki
18
13
2
Półtylczaki
24
14
-
Trójkąty
20
10
-
Fragmenty
8
5
-
Żuławka 13,
gm. Wyrzysk
Tylczaki
34
18
-
Półtylczaki
25
14
1
Trójkąty
95
41
2
Fragmenty
71
32 + 23?
-
2 Stan badań nad poruszaną problematyką szerzej opisany został w artykule „Łucznictwo eksperymentalne. Rola doświadczeń w aspekcie
analiz technologicznych i funkcjonalnych na przykładzie wybranej sytuacji źródłowej z mezolitu” (Dmochowski, Pyżewicz 2012).
Katarzyna Pyżewicz
do bezpośredniego przenoszenia danych etnogra-
ficznych na obraz społeczności pradziejowych. Jed-
nakże współczesne źródła można potraktować jako
pomoc w kreowaniu hipotez, które mogą być testo-
wane, np. w trakcie badań eksperymentalnych (por.
m.in. Junkmanns 2001).
Kolejnym elementem, pozwalającym na posze-
rzenie naszej wiedzy na temat możliwości zastoso-
wania form mikrolitycznych, są wspomniane prace
doświadczalne. Dotychczas opublikowane ekspery-
menty odnoszą się zarówno do interpretacji metod
wykonania poszczególnych elementów broni miota-
nej (Alrune 2001; Callahan 1994), sposobu ich uży-
wania (np. Fischer et al. 1984) jak też problematyki
zalegania mikrolitów w poszczególnych kontekstach
(Barton, Bergman 1982). Rezultaty tego typu studiów
stanowią zazwyczaj podstawę badań traseologicz-
nych materiałów archeologicznych. W efekcie prze-
prowadzonych prac porównawczych, odnoszących
się do dystynktywnych śladów makro- i mikrosko-
powych, badacze wnioskują o sposobie zastosowania
zbrojników krzemiennych przez społeczności wcze-
snoholoceńskie (m.in. Chesnaux 2008; Crombe et al.
2001; Grimaldi 2008a; 2008b; Pyżewicz 2009).2
3. Badania traseologiczne wybranych zbrojników
mezolitycznych z Wielkopolski i Pomorza
Podczas przeprowadzonych badań materiałów
krzemiennych związanych z okresem wczesnego ho-
locenu, podjęłam się także analiz licznych zbrojników
krzemiennych, dzięki czemu mogłam zweryfikować
dotychczasowe interpretacje odnoszące się do odnoto-
wanych śladów makro- i mikroskopowych (Pyżewicz
2009). Przebadane okazy (Tabela 1 i 2) pozyskane zosta-
ły ze stanowisk: Jastrzębia Góra 4, gm. Władysławowo
(Domańska 1992; Ruta 1997a, 1997b), Turowiec 3, gm.
Brusy (m.in. Bagniewski 1983:126; 1987: 72-73, 102-
105,112-119; 1995;Kobusiewicz 1999:163), Wojnowo 3,
gm. Kargowa (Bobrowski 1996; Kobusiewicz 1999: 94) i
Żuławka 13, gm. Wyrzysk (Dmochowski 2005).
Tabela 1. Charakterystyka liczbowo - jakościowa występowania śladów mikroskopowych na wyróżnionych
artefaktach (wg Pyżewicz 2009).
Kategoria
Liczba artefaktów
poddana analizie
mikroskopowej
Liczba artefaktów ze
śladami użytkowymi
Liczba artefaktów ze
śladami ich kształto-
wania
Wojnowo 3,
gm. Kargowa
Tylczaki
5
4
1
Półtylczaki
2
1
- '
Trójkąty
6
6
-
Fragmenty
2
-
-
Jastrzębia Góra 4,
gm. Władysławowo
Tylczaki
5
5
-
Półtylczaki
23
15
-
Trójkąty
9
5
-
Trapezy
2
1
-
Fragmenty
7
7
-
Turowiec 3,
gm. Brusy
Tylczaki
18
13
2
Półtylczaki
24
14
-
Trójkąty
20
10
-
Fragmenty
8
5
-
Żuławka 13,
gm. Wyrzysk
Tylczaki
34
18
-
Półtylczaki
25
14
1
Trójkąty
95
41
2
Fragmenty
71
32 + 23?
-
2 Stan badań nad poruszaną problematyką szerzej opisany został w artykule „Łucznictwo eksperymentalne. Rola doświadczeń w aspekcie
analiz technologicznych i funkcjonalnych na przykładzie wybranej sytuacji źródłowej z mezolitu” (Dmochowski, Pyżewicz 2012).