DOI Heft:
Czebreszuk, Janusz; Kryvalcevič, Mikola: Miedziana siekiera z miejscowości Azierszczyna, rejon Rieczyca, obwód Homel, na Białorusi. Z badań nad początkami metalurgii nad górnym Dnieprem
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.26514#0226
222
Janusz Czebreszuk, Mikoła Kryvalcević
Ryc. 1. Lokalizacja siekiery tulejkowatej z Azierszczyny (1) oraz stanowisk epoki brązu Rieczyca 2 (2) i Rieczyca 3 (3)
korozję, co doprowadziło do utraty niektórych
fragmentów jego powierzchni (Ryc. 2; 4: 2). Można
zaobserwować ubytki w postaci niewielkich głębo-
kich wżerów. Wylot tulejki jest w jednym miejscu
uszkodzony, a powstały w wyniku tego narożnik
lekko zagięty do wnętrza. Pod krawędzią tulejki
znajduje się zgrubienie, a także małe uszko o wy-
sokości ok. 2 cm, z otworem na wylot. Tulejka ma
sześciokątny przekrój poprzeczny o szerokości 2,2
cm. Poniżej zgrubienia, na dwóch przeciwległych
graniach, znajdują się dwa pionowe żłobki. Trudno
precyzyjnie określić ich długość i szerokość, ponie-
waż powierzchnia jest w tym miejscu uszkodzona
przez korozję. Najprawdopodobniej jednak dłu-
gość żłobków nie przekraczała 3 cm. Pozostałości
szwu odlewniczego widoczne są na jednej z bocz-
nych grani narzędzia i biegną od uszka w kierunku
ostrza. Długość siekiery wynosi 11,2 cm, pierwot-
na szerokość jej ostrza liczyła niewiele ponad 3,2
cm, a waga artefaktu wynosi ok. 190 gram.
Najprawdopodobniej w procesie odlewania
opisywanej siekiery zostały popełnione błędy,
których efektem jest m. in. obecność drobnych
i głębokich wżerów na powierzchni oraz szyb-
sze uleganie korozji niektórych fragmentów po-
wierzchni. Może to świadczyć o niedostatkach
wiedzy metalurgicznej wytwórcy4.
Wewnątrz tulejki zachowały się pozostałości
drewnianej rękojeści (Ryc. 3), których długość
wynosiła niewiele ponad 5 cm, a średnica ok. 2
cm. Zostały one poddane analizie dendrologicz-
nej, której wykonawca, dr Tomasz Stępnik z Po-
znania, rozpoznał w nich drewno liściaste, a do-
kładniej: jesionowe.
Kontekst mikroregionalny
W pobliżu miejsca odkrycia siekiery znane są
dwa punkty osadnicze z epoki brązu. Jeden z nich
(Rieczyca 2) położony jest 1,5 km dalej na połu-
dniowy wschód (Ryc. 1). Został odkryty w 1977
roku przez W.P Ksienzowa (Ka/ienng 1987: 142),
a następnie w 1981 i 1982 roku badał go N.W. Bycz-
ków (EbiHKOB 1981: 16-18; 1982: 16). To wielokul-
turowe stanowisko położone jest na cyplowatym
wyniesieniu na nadzalewowej terasie Dniepru, na
brzegu starorzecza. Warstwa kulturowa została tu
zniszczona przez procesy eoliczne i działalność
człowieka. W materiałach zebranych na stanowisku
N.W. Byczków rozpoznał m.in. ceramikę kultury
sośnickiej, datowaną na późny okres epoki brązu.
Oprócz tego odkryty został pochówek ciałopalny,
z którego zachowały się fragmenty okrągłodennego
naczynia bez wydzielonej szyjki oraz ułamki brązo-
wych ozdób (Bmukob 1982: 17-18, 35).
4 Autorzy dziękują dr Agne Ćivilyte z Zakładu Arclreologii Instytutu Historii Litwy w Wilnie za wszechstronne konsultacje, dotyczące
typologii i procesu wytopu siekiery z Azierszczyny.
Janusz Czebreszuk, Mikoła Kryvalcević
Ryc. 1. Lokalizacja siekiery tulejkowatej z Azierszczyny (1) oraz stanowisk epoki brązu Rieczyca 2 (2) i Rieczyca 3 (3)
korozję, co doprowadziło do utraty niektórych
fragmentów jego powierzchni (Ryc. 2; 4: 2). Można
zaobserwować ubytki w postaci niewielkich głębo-
kich wżerów. Wylot tulejki jest w jednym miejscu
uszkodzony, a powstały w wyniku tego narożnik
lekko zagięty do wnętrza. Pod krawędzią tulejki
znajduje się zgrubienie, a także małe uszko o wy-
sokości ok. 2 cm, z otworem na wylot. Tulejka ma
sześciokątny przekrój poprzeczny o szerokości 2,2
cm. Poniżej zgrubienia, na dwóch przeciwległych
graniach, znajdują się dwa pionowe żłobki. Trudno
precyzyjnie określić ich długość i szerokość, ponie-
waż powierzchnia jest w tym miejscu uszkodzona
przez korozję. Najprawdopodobniej jednak dłu-
gość żłobków nie przekraczała 3 cm. Pozostałości
szwu odlewniczego widoczne są na jednej z bocz-
nych grani narzędzia i biegną od uszka w kierunku
ostrza. Długość siekiery wynosi 11,2 cm, pierwot-
na szerokość jej ostrza liczyła niewiele ponad 3,2
cm, a waga artefaktu wynosi ok. 190 gram.
Najprawdopodobniej w procesie odlewania
opisywanej siekiery zostały popełnione błędy,
których efektem jest m. in. obecność drobnych
i głębokich wżerów na powierzchni oraz szyb-
sze uleganie korozji niektórych fragmentów po-
wierzchni. Może to świadczyć o niedostatkach
wiedzy metalurgicznej wytwórcy4.
Wewnątrz tulejki zachowały się pozostałości
drewnianej rękojeści (Ryc. 3), których długość
wynosiła niewiele ponad 5 cm, a średnica ok. 2
cm. Zostały one poddane analizie dendrologicz-
nej, której wykonawca, dr Tomasz Stępnik z Po-
znania, rozpoznał w nich drewno liściaste, a do-
kładniej: jesionowe.
Kontekst mikroregionalny
W pobliżu miejsca odkrycia siekiery znane są
dwa punkty osadnicze z epoki brązu. Jeden z nich
(Rieczyca 2) położony jest 1,5 km dalej na połu-
dniowy wschód (Ryc. 1). Został odkryty w 1977
roku przez W.P Ksienzowa (Ka/ienng 1987: 142),
a następnie w 1981 i 1982 roku badał go N.W. Bycz-
ków (EbiHKOB 1981: 16-18; 1982: 16). To wielokul-
turowe stanowisko położone jest na cyplowatym
wyniesieniu na nadzalewowej terasie Dniepru, na
brzegu starorzecza. Warstwa kulturowa została tu
zniszczona przez procesy eoliczne i działalność
człowieka. W materiałach zebranych na stanowisku
N.W. Byczków rozpoznał m.in. ceramikę kultury
sośnickiej, datowaną na późny okres epoki brązu.
Oprócz tego odkryty został pochówek ciałopalny,
z którego zachowały się fragmenty okrągłodennego
naczynia bez wydzielonej szyjki oraz ułamki brązo-
wych ozdób (Bmukob 1982: 17-18, 35).
4 Autorzy dziękują dr Agne Ćivilyte z Zakładu Arclreologii Instytutu Historii Litwy w Wilnie za wszechstronne konsultacje, dotyczące
typologii i procesu wytopu siekiery z Azierszczyny.