Gryglewicz, Tomasz [Hrsg.]; Szczerski, Andrzej [Hrsg.]: Sztuka w okresie PRL-u: metody i przedmiot badań ; materiały z seminarium naukowego zorganizowanego przez Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego, Zakład Historii Sztuki Nowoczesnej w dniach 11 - 12 grudnia 1997 roku (Kraków, 1999)

Janusz Antoś

Kapistów i koiorystów „Raj utracony"?

W ostatnich kilku latach obserwujemy swoisty „powrót" malarstwa kapistów
i kolorystów. „Powrót" ten spowodowany jest między innymi licznymi wysta-
wami organizowanymi z okazji stulecia urodzin czy okrągłych rocznic śmierci,
zwłaszcza tych najbardziej znanych, tworzących grupę Komitet Paryski artystów'.
Broniąc autonomii widzenia malarskiego, bronili oni autonomiczności swej sztuki
wobec świata polityki i historii, tym samym izolując ją od wszelkich kontekstów
społecznych czy politycznych. Przy okazji tego „powrotu" można spróbować
poddać krytycznej rewizji iluzję światopoglądowej neutralności tego „apolitycz-
nego" malarstwa. Modernizm rozumiany przeciwstawnie do awangardy to sztuka
autonomiczna, a nie będąc „zaangażowaną" w rzeczywistość, w procesy społe-
czno-polityczne ani na sposób utopijny, ani krytyczny, jak czyni to awangarda,
właśnie w „autonomii widzi swe «zaangażowanie» w procesy cywilizacji
nowoczesnej"^. Ważne dla modernizmu doświadczenie teraźniejszości nie miało
jednak dla nich znaczenia jako istotny i stały punkt odniesienia, jako wyznacznik
współczesności. Jerzy Stajuda pisał o konieczności przyjęcia „podstawowego
założenia ideologii Komitetu Paryskiego — przekonania o istnieniu jakiejś
jedynej, ponadczasowej i jedynej możliwej kultury malarskiej, przekonania

Artur Wtc/tt-Pa/ttPorsPi 7P9P-7974, katalog wystawy, Muzeum Narodowe w Poznaniu,
Poznań 1995; tMAóika/nzfnu.' Ołres ParysAi, katalog wystawy, Muzeum Narodowe w Gdańsku
oraz Pz^oia Po/tocła, katalog wystawy, Państwowa Galeria Sztuki w Sopocie, Sopot 1995; Gry
Patwne. Komitet Paryski 7923-7939, katalog wystawy, Muzeum Narodowe w Krakowie, Kraków
1996; Piotr Potworowi 739P-/9Ó2, Galeria Sztuki Współczesnej Zachęta, Warszawa 1996; „Par-
Pizon WisniowsPi". .Mecenat artystyczny Mycie/s&ic/; w Wiśniowe/ 7367-7939, katalog wystawy.
Muzeum Okręgowe w Rzeszowie, Rzeszów 1997; ./a/: CyPis 7397-7972. PetrospePtywa, katalog
wystawy, Galena Sztuki Współczesnej Zachęta, Warszawa 1997.
* P. Piotrowski, „ĆMwi/ż", w: Oeiwi/z'. -SztaPa oŁ 7936 r, praca zbiorowa pod red. P. Piotro-
wskiego, Muzeum Narodowe w Poznaniu, Galeria Sztuki Współczesnej. Poznań 1996, s. 30.

105