DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.25880#0161
Jarosław Suchan
Po!ityczna historia apoiityczności Grupy Krakowskiej
(w zarysie)
W redakcyjnym wstępie do jednego z połskich magazynów artystycznych
czytamy: „Nikt nie zauważa, że modernizm w Polsce przemienił się w swoją
własną karykaturę, której dwa fiłary: autonomia, formaiizm to synonimy
wyuzdanego, amoralnego indywidualizmu, który brylował w salonach II Rze-
czypospoiitej Ludowej'". Przytaczam tę wypowiedź, chociaż sugestywny język
zastępuje w niej argumenty, gdyż dobrze ilustruje popularny wśród części
dzisiejszych krytyków pogląd na czasy PRL-u. Pogląd, w którym jak w krzywym
zwierciadle odbijają się podejmowane w ostatnich latach próby przepisania na
nowo historii sztuki minionego okresu. Znamienne, że to, co w tamtych próbach
miało służyć podważeniu dotychczasowych sądów i sproblematyzowaniu obo-
wiązujących do niedawna interpretacji, obecnie zmienia się nieomal w aksjomat,
kolejne niepodważalne twierdzenie, które miast otwierać dyskusję, w istocie ją
zamyka. W tej strywializowanej wersji dziejów powojennej twórczości, w której
uwidacznia się bezrefleksyjna akceptacja ponowoczesnych sposobów wartościo-
wania modernizmu, bezdyskusyjnie negatywnym bohaterem staje się sztuka
zautonomizowana. Jako oczywistość przyjmuje się przy tym założenia, że po
pierwsze — istnieje wyraźna granica między przejawami autonomii i krytycznego
zaangażowania w rzeczywistość społeczną, po drugie — twórczość polskich
artystów w przeważającej większości związana jest z tymi pierwszymi.
Nie jest moim celem ukazanie, że interpretacje oparte na takich założeniach
są całkowicie bezzasadne. Nie sposób nie zgodzić się zwłaszcza z motywującą
je tezą o zamknięciu się polskiej sztuki na rzeczywistość społeczną, zamknięciu
umożliwiającym jej wykorzystanie przez PZPR-owskie władze do własnych
R. Ziarkiewicz, „Magazyn Sztuki" nr 3 (lt), 1996, s. 28.
159
Po!ityczna historia apoiityczności Grupy Krakowskiej
(w zarysie)
W redakcyjnym wstępie do jednego z połskich magazynów artystycznych
czytamy: „Nikt nie zauważa, że modernizm w Polsce przemienił się w swoją
własną karykaturę, której dwa fiłary: autonomia, formaiizm to synonimy
wyuzdanego, amoralnego indywidualizmu, który brylował w salonach II Rze-
czypospoiitej Ludowej'". Przytaczam tę wypowiedź, chociaż sugestywny język
zastępuje w niej argumenty, gdyż dobrze ilustruje popularny wśród części
dzisiejszych krytyków pogląd na czasy PRL-u. Pogląd, w którym jak w krzywym
zwierciadle odbijają się podejmowane w ostatnich latach próby przepisania na
nowo historii sztuki minionego okresu. Znamienne, że to, co w tamtych próbach
miało służyć podważeniu dotychczasowych sądów i sproblematyzowaniu obo-
wiązujących do niedawna interpretacji, obecnie zmienia się nieomal w aksjomat,
kolejne niepodważalne twierdzenie, które miast otwierać dyskusję, w istocie ją
zamyka. W tej strywializowanej wersji dziejów powojennej twórczości, w której
uwidacznia się bezrefleksyjna akceptacja ponowoczesnych sposobów wartościo-
wania modernizmu, bezdyskusyjnie negatywnym bohaterem staje się sztuka
zautonomizowana. Jako oczywistość przyjmuje się przy tym założenia, że po
pierwsze — istnieje wyraźna granica między przejawami autonomii i krytycznego
zaangażowania w rzeczywistość społeczną, po drugie — twórczość polskich
artystów w przeważającej większości związana jest z tymi pierwszymi.
Nie jest moim celem ukazanie, że interpretacje oparte na takich założeniach
są całkowicie bezzasadne. Nie sposób nie zgodzić się zwłaszcza z motywującą
je tezą o zamknięciu się polskiej sztuki na rzeczywistość społeczną, zamknięciu
umożliwiającym jej wykorzystanie przez PZPR-owskie władze do własnych
R. Ziarkiewicz, „Magazyn Sztuki" nr 3 (lt), 1996, s. 28.
159