DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.37091#0015
MazyA/gm Aarr/z/gy czy ma/arzgn: Ay/?
13
blemów zostało później twórczo rozwiniętych. Jest to książka dość szcze-
gólna, ponieważ będąc świadectwem upodobań i wartościowania typowego
dla modernizmu, jest zarazem pierwszą syntezą literatury tego okresu, wyraź-
nie wyczuwa się już dystans do opisywanych zjawisk. Omawiając w rozdziale
II istotę i rolę nastroju w sztuce współczesnej, Matuszewski definiuje go jako
„dominantę jednego, jasno określonego tonu uczuciowego"^. Ten istotny dla
współczesnej literatury wątek bywa rozmaicie wydobywany. Istnieją bowiem
dwa typy twórców, niezależnie od gatunku sztuki i rodzaju literatury, jaki
uprawiają: typ wzrokowy i słuchowy. Pierwszy autor będzie urodzonym epi-
kiem, to - według przytoczonych przez Matuszewskiego opinii Nietzschego
- typ apolliński (sztuka zdrowa). Drugi typ, muzyczny, jest bardziej podmio-
towy, nastawiony na odtworzenie własnych odczuć za pomocą środków nie
mających bezwzględnej i normalnej analogii w naturze - to typ dionizyjski.
Dzisiejsi twórcy - twierdzi Matuszewski - nie należą w czysty sposób do
żadnego z wymienionych kierunków. W przeciwieństwie do Słowackiego,
który był „typem słuchowym", co dowodzi jego doskonałości artystycznej^.
Elegijność nastroju spajająca luźne obrazy sprzyja sugestii, symbolizo-
waniu głębokiemu. W sztukach plastycznych jest to nierozerwalnie związane
z rozwojem pejzażu, wzrastaniem jego roli w obrazie. „Najgenialniejszym
przedstawicielem, a do pewnego stopnia ojcem tego typu subiektywnie mito-
logicznego malarstwa jest Bócklin"^. Jego satyry, nimfy w dziwnym krajo-
brazie nie mają nic wspólnego z tradycją klasyczną. Z czasem symbolizm -
nastrojowy sposób traktowania przyrody zastosowano do charakterystyki
wnętrza człowieka i jego niepokojów. Najwyraźniej widać to zjawisko w
malarstwie fantastyczno-nastrojowym, którego najoryginalniejszym przejawem
jest - według Matuszewskiego - Max Klinger. Dla tego typu sztuki, przed-
stawiającej uwikłanego w wewnętrzne rozterki człowieka i posługującej się
elementami rzeczywistości, łączącej je w intrygującą, pełną treści symbo-
licznych całość, w Polsce natchnieniem była często twórczość Juliusza
ści Słowackiego. Modernistyczna, wieloraka artystycznie, recepcja dzieł poety ma specyficzny
charakter zasługujący na oddzielne omówienie. Dtatego pomijam tu nawet tak ważną pozycję,
jak Jana Gwaiberta Pawiikowskiego ADr/ia nar/ „ATó/g/n-DacAgm". Cz. 1: AfijtyAa S/owac/dggo
(1909) i tegoż komentowane wydanie ATA/a-DacAa z 1924 r. (t. 1-2), i poprzestaję na opra-
cowaniu całej epoki przez Matuszewskiego, przywołując jedynie teksty w całości poświęcone
zagadnieniom estetycznym.
^ Tamże s. 135.
^ Tamże s. 123.
Tamże s. 137.
13
blemów zostało później twórczo rozwiniętych. Jest to książka dość szcze-
gólna, ponieważ będąc świadectwem upodobań i wartościowania typowego
dla modernizmu, jest zarazem pierwszą syntezą literatury tego okresu, wyraź-
nie wyczuwa się już dystans do opisywanych zjawisk. Omawiając w rozdziale
II istotę i rolę nastroju w sztuce współczesnej, Matuszewski definiuje go jako
„dominantę jednego, jasno określonego tonu uczuciowego"^. Ten istotny dla
współczesnej literatury wątek bywa rozmaicie wydobywany. Istnieją bowiem
dwa typy twórców, niezależnie od gatunku sztuki i rodzaju literatury, jaki
uprawiają: typ wzrokowy i słuchowy. Pierwszy autor będzie urodzonym epi-
kiem, to - według przytoczonych przez Matuszewskiego opinii Nietzschego
- typ apolliński (sztuka zdrowa). Drugi typ, muzyczny, jest bardziej podmio-
towy, nastawiony na odtworzenie własnych odczuć za pomocą środków nie
mających bezwzględnej i normalnej analogii w naturze - to typ dionizyjski.
Dzisiejsi twórcy - twierdzi Matuszewski - nie należą w czysty sposób do
żadnego z wymienionych kierunków. W przeciwieństwie do Słowackiego,
który był „typem słuchowym", co dowodzi jego doskonałości artystycznej^.
Elegijność nastroju spajająca luźne obrazy sprzyja sugestii, symbolizo-
waniu głębokiemu. W sztukach plastycznych jest to nierozerwalnie związane
z rozwojem pejzażu, wzrastaniem jego roli w obrazie. „Najgenialniejszym
przedstawicielem, a do pewnego stopnia ojcem tego typu subiektywnie mito-
logicznego malarstwa jest Bócklin"^. Jego satyry, nimfy w dziwnym krajo-
brazie nie mają nic wspólnego z tradycją klasyczną. Z czasem symbolizm -
nastrojowy sposób traktowania przyrody zastosowano do charakterystyki
wnętrza człowieka i jego niepokojów. Najwyraźniej widać to zjawisko w
malarstwie fantastyczno-nastrojowym, którego najoryginalniejszym przejawem
jest - według Matuszewskiego - Max Klinger. Dla tego typu sztuki, przed-
stawiającej uwikłanego w wewnętrzne rozterki człowieka i posługującej się
elementami rzeczywistości, łączącej je w intrygującą, pełną treści symbo-
licznych całość, w Polsce natchnieniem była często twórczość Juliusza
ści Słowackiego. Modernistyczna, wieloraka artystycznie, recepcja dzieł poety ma specyficzny
charakter zasługujący na oddzielne omówienie. Dtatego pomijam tu nawet tak ważną pozycję,
jak Jana Gwaiberta Pawiikowskiego ADr/ia nar/ „ATó/g/n-DacAgm". Cz. 1: AfijtyAa S/owac/dggo
(1909) i tegoż komentowane wydanie ATA/a-DacAa z 1924 r. (t. 1-2), i poprzestaję na opra-
cowaniu całej epoki przez Matuszewskiego, przywołując jedynie teksty w całości poświęcone
zagadnieniom estetycznym.
^ Tamże s. 135.
^ Tamże s. 123.
Tamże s. 137.