DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.71148#0140
124
DE HAAGSCHE SCHOOL II.
ken uit een boek over den schilder van Urbino, met het zelfde
genoegen, waarmee hij in zijn kinderjaren lithografieën natee-
kende.
Alleen naar zijn werken te oordeelen, kon men, den persoon van
Israëls niet kennend, zich hem als een droefgeestig mensch voor-
stellen, gebukt onder het leed, dat hij op zijn schilderijen veraan-
schouwelijkt. Niets is minder waar. Hij zag het leed, hij drong
dieper door in de verlatenheid, in de eenzaamheid, in de armoede,
in het wezen van den eenzamen mensch, hij had de verbeeldings-
kracht, zijn enkele figuren tot typen op te voeren, zijn episoden
van het visschersleven tot het algemeen-menschelijke te ver-
wijden.... Maar evenals de romanschrijver niet met de figuren
in zijn roman geïdentifieerd behoeft te wezen, even weinig de schil-
der. Want hij zelf was in zijn eigen wezen een Israëliet, uit wien
de kracht van het oude volk spreekt, een Israëliet, voor wien alle
philosofie levenswijsheid is; in merg en been een zoon van het
oude volk, niet naar de letter, maar naar den geest, met een ge-
zonden afkeer van alle weekelijke sentimentaliteit.
Zoo hij geen Israëliet was, kon men hem naar zijn levensopvat-
ting eer een Griek noemen, en ondanks het enorme verschil in
expressie, gelooven wij, dat het dit is, dat ons in zijn gesprekken,
in zijn onbevangen zien, in de helderheid van zijn denken, telkens
aan Goethe deed herinneren. Nimmer heeft hij zich vreemd ge-
voeld aan het leven, nooit aan de uiterlijke verschijnselen, nim-
mer van de maatschappelijke toestanden voor zich zelf iets anders
verwacht, zelden zich in zijn gevoel van alles begrijpen geërgerd
over den loop der dingen, welke hij op zijn meest met een lachje
van alles begrijpen afgewimpeld heeft, alles met die groote na-
tuurlijkheid, die ook hem eigen was.
DE HAAGSCHE SCHOOL II.
ken uit een boek over den schilder van Urbino, met het zelfde
genoegen, waarmee hij in zijn kinderjaren lithografieën natee-
kende.
Alleen naar zijn werken te oordeelen, kon men, den persoon van
Israëls niet kennend, zich hem als een droefgeestig mensch voor-
stellen, gebukt onder het leed, dat hij op zijn schilderijen veraan-
schouwelijkt. Niets is minder waar. Hij zag het leed, hij drong
dieper door in de verlatenheid, in de eenzaamheid, in de armoede,
in het wezen van den eenzamen mensch, hij had de verbeeldings-
kracht, zijn enkele figuren tot typen op te voeren, zijn episoden
van het visschersleven tot het algemeen-menschelijke te ver-
wijden.... Maar evenals de romanschrijver niet met de figuren
in zijn roman geïdentifieerd behoeft te wezen, even weinig de schil-
der. Want hij zelf was in zijn eigen wezen een Israëliet, uit wien
de kracht van het oude volk spreekt, een Israëliet, voor wien alle
philosofie levenswijsheid is; in merg en been een zoon van het
oude volk, niet naar de letter, maar naar den geest, met een ge-
zonden afkeer van alle weekelijke sentimentaliteit.
Zoo hij geen Israëliet was, kon men hem naar zijn levensopvat-
ting eer een Griek noemen, en ondanks het enorme verschil in
expressie, gelooven wij, dat het dit is, dat ons in zijn gesprekken,
in zijn onbevangen zien, in de helderheid van zijn denken, telkens
aan Goethe deed herinneren. Nimmer heeft hij zich vreemd ge-
voeld aan het leven, nooit aan de uiterlijke verschijnselen, nim-
mer van de maatschappelijke toestanden voor zich zelf iets anders
verwacht, zelden zich in zijn gevoel van alles begrijpen geërgerd
over den loop der dingen, welke hij op zijn meest met een lachje
van alles begrijpen afgewimpeld heeft, alles met die groote na-
tuurlijkheid, die ook hem eigen was.