Mercuriale, Girolamo; Coriolanus, Christophorus [Ill.]: Hieronymi Mercvrialis De Arte Gymnastica: Libri Sex, In Qvibvs Exercitationvm Omnivm Vetustarum genera, loca, modi, facultates, & quidquid denique ad corporis humani exercitationes pertinet, diligenter explicatur ; Opus non modo medicis, verum etiam omnibus antiquarum rerum cognoscendarum, & valetudinis conseruandae studiosis admodum vtile (Venetiis, 1601) [Cicognara, 1711-3]

I

P R I M V S.
Auersantur, circa quas gymnastica medica,ut in sequentibus sum
demonstraturus , quando in singulis exercitationum generibus
declarandis quomodo in vnaquaque gymnastica locum habue-
rint separatim planum faciam: nihilominus magnopere inter sc
discrepant,causlaquetalis differentiae nulla alia exlistit praeter si-
nem singularum, quo fine omnes facultates distingui scripsitAri-
fiotelesrNam ludorum finis erat religio quaedam,qua Antiqui opi-
nabantur sese Dijs rem gratam illis ludis tamquam, promisiam fa-
cturos * erat quoque populi uoluptas , cui maxime & respub.
Reges, ac Imperatores studebant, quo homines uoluptate demul-
si in officio continerentur: unde ludorum exercitatoribus tantum
honorem tributum esseseribit Plinius, ut, dum eos inirent,serm* L;bxvj\
perassurgi, etiam ab Senatu, in more esset,necnonsedendi ius in cap.*.
B proximo Senatui, atque uacatio munerum omnium ipsis, patri-
busque &: auis paternis, quod tamen seruis, quando illi similes lu-
dos inibant, concessumfuiffe minime credo . De his ucro ludis
quicumque aliquid cognoscere optauerit,!ibrum Onuphrij Panui-
ni Veronensishabebit,qui omnium diligentissime,utestipseom-
nium saeculi nostri in hiltorijs longe uersati(limus, hanc materiam
trachiuit. Athletica finem habuit robur, ut illius ui poffet athleta
aduersarium superare,& coronam praemiaque proposita consequi:
quamuis etiam apud Graecos , &: Latinos nonnunquam athletae
uocati sunt , tam illi qui in ludis, quam qui extra ludospraemij
gratia certabant, quos omnes siib nomine uitiosae gymnasticae
( de qua inferiusloquemur ) Galenus complexus est: Caeterum
qui gratia belli cxerci-tationespraedi&as obibant, id nonob aliud
Cagcbant, nisiquoagilitatem , ac peritiam compararent, quibus
postea,cum oportebat, hostes in pugna uincere possent: atque ha-
rum exeeitationum disciplina vlque adeo seuera apud maiores
seruabatur, ut eius do&ores duplicibus, quod seribit Vegetius,re- L; , dere
munerarentur annonis ; &qui parum in illa profecissent milites, miLca.i
pro frumento hordeum cogerentur accipere , nec ante eis in tri-
tico redderetur annona, quam sub praebentia praefecti tribuno-
rum , uel principum experimentis datis ostendissent fe omnes mili-
tiae exercitationes complesse. Ex qulhyis omnibus manifestum est
gymnasticamnostram a pracdiiftis differentem esse,& ideo summa
cum ratione a nobis in illius definitione positum finem fuisse , qui
est grati a sani tatis tuendae, & boni corporis habitus comparandi.
Quod uero exercitationum omnium tres praediati fines, a quibus
tria gymnasticae genera ortasunt, apud ueteres exstiterint, atque
4 omnes

1